Normy dźwigania, które obowiązują w każdym zakładzie pracy, są wyznacznikiem dla wielu procesów zachodzących w miejscu świadczenia pracy. Posiadają one bezpośrednie przełożenie na bezpieczeństwo warunków pracy podczas realizowania obowiązków przez pracowników. Są one odgórnie regulowane przez prawo pracy. To właśnie w nim znajdują się limity wagowe dla przenoszonych przedmiotów. Dodatkowo stworzono odrębne regulacje, które odnoszą się do poszczególnych grup, np. kobiet w ciąży, kobiet karmiących dziecko piersią oraz pracowników młodocianych. Przedstawiamy, czym dokładnie są normy dźwigania, a także, jak powinny wyglądać normy dźwigania dla poszczególnych pracowników.

Normy dźwigania – co to?

Zatrudnianie pracowników wymaga od pracodawcy respektowania ich praw i wypełniania ustawowych obowiązków. W tej grupie znajdują się nie tylko aspekty takie jak sporządzenie Grafiku Pracy, ale także zadbanie o ich bezpieczeństwo i zdrowie, co z pewnością posiada przełożenie na efektywność pracy. Przepisy odnoszą się do kwestii związanych z dźwiganiem w miejscu pracy. Ściśle regulują, jaki jest dopuszczalny ciężar dla pracownika, ponieważ nie wszystkie czynności mogą zostać zmechanizowane. Normy dźwigania przedstawiają, jaki ciężar może dany pracownik przenosić. Normy dźwigania uzależnione są od:

  • płci, 
  • liczby osób dźwigających, 
  • tego, czy przenoszenie ciężarów odbywa się pod górkę czy na płasko powyżej obręczy barkowej, 
  • tego, czy wykorzystywane są do tego dodatkowe urządzenia, np. wózki,
  • tego, czy przenoszenie ładunku odbywa się w ramach pracy stałej lub dorywczej. 

Normy dźwigania regulują kwestię z maksymalnym obciążeniem, jednak należy zwrócić szczególną uwagę na jeszcze jeden aspekt. Otóż pracownik zobowiązany jest do podnoszenia ciężarów we właściwy sposób, który jest przedstawiany niemalże na każdym szkoleniu BHP. Jeżeli podejmuje decyzję o zmianie tego sposobu i wówczas ulegnie wypadkowi podczas przenoszenia, to nie może liczyć na uzyskanie odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy. Cała odpowiedzialność za zdarzenie spoczywa na nim. Popełniane błędy nie mogą zostać wkalkulowane w ryzyko zawodowe. 

Przenoszenie ręczne przez jednego pracownika – normy bhp

Normy dźwigania i przenoszenia ładunków są bardzo przejrzyście zdefiniowane. Normy dźwigania BHP powinno być bardzo rygorystycznie przestrzegane. Wszelkie uchybienia mogą wiązać się z nie tylko karami finansowymi od Państwowej Inspekcji Pracy, ale również narażeniem pracowników na niebezpieczeństwo. W konsekwencji pracodawca może ponosić odpowiedzialność za wypadek w miejscu pracy i tym samym stracić obsadzenie stanowiska przez pracownika. 

Normy dźwigania tabela przedstawia w najbardziej przejrzysty sposób:

  • Młodociane dziewczęta – stała: 8 kg, dorywcza: 14 kg;
  • Młodociany chłopcy – stała: 12 kg, dorywcza: 20 kg;
  • Kobiety – stała: 12 kg, dorywcza: 20 kg;
  • Kobiety w ciąży – stała: 3 kg, dorywcza: 5 kg;
  • Mężczyźni – stała: 30 kg, dorywcza: 50 kg;
  • Przenoszenie grupowe – stała: max. 25 kg na osobę, dorywcza: max. 42 kg na osobę;

Powyższa tabela stanowi podsumowanie przepisów odnoszących się do norm dźwigania. Obejmują one pracowników zatrudnionych w ramach umowy o pracę. Z kolei praca w oparciu o umowy cywilnoprawne wiąże się z większą swobodą w podejmowaniu działań przez osoby wykonujące prace. Nie jest wówczas potrzebna wizyta u lekarza medycyny pracy i zaakceptowanie warunków zatrudnienia spoczywa wyłącznie na danym pracowniku. 

Dopuszczalne normy dźwigania dla kobiet i mężczyzn

Normy dźwigania są ściśle regulowane przez ustawę wprowadzoną przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej w kwestii bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych. Normy dźwigania są tworzone w oparciu m.in. o wiek i płeć. Dla danych grup pracowników wyznaczone zostały maksymalne ciężary, które pracownicy mogą podnosić i nie spowodują one u nich powstania uszczerbku na zdrowiu. 

Normy dźwigania dla mężczyzn zostały wyznaczone na poziomie 30 kg w przypadku świadczenia pracy stałej. W tym miejscu uwidacznia się wpływ charakteru pracy na normy dźwigania. Pracownik może maksymalnie ten ciężar przenosić przez dystans wynoszący 25 metrów. Z kolei w ramach pracy dorywczej wzrastają one aż do 50 kg. 

Dopuszczalne normy dźwigania dla kobiet są o wiele niższe. Wynika to z innej budowy ciała m.in. zawartości tkanki mięśniowej i posiadanej wydolności fizycznej. Kobiety posiadają ją niższą niż mężczyźni. W tym miejscu należy zaznaczyć, że łagodniejsze traktowanie kobiet nie jest zaprzeczeniem równego traktowania kobiet i mężczyzn w pracy. Przyjęto, że kobiety świadczące prace w trybie stałym nie mogą dźwigać przedmiotów, których waga przekracza 12 kg i również nie może nieść tego na dystans dłuższy niż 25 m. Z kolei w ramach pracy dorywczej ten limit wzrasta o 8 kg i w konsekwencji wynosi on 20 kg. 

Warto pamiętać, że dźwiganie ciężkich przedmiotów wymaga zaangażowania nawet kilku pracowników, czyli pracy zespołowej. Waga towaru musi być równomiernie rozłożona na pracowników. Ta reguła odnosi się do przedmiotów, których ciężar przekracza 30 kg i jego długość jest większa niż 4 m. W przypadku osób pracujących w trybie stałym, ciężar musi być rozłożony w sposób, aby na każdego pracownika przypadało maksymalnie 25 kg. Podczas prac dorywczych maksymalny ciężar nie może być większy niż 42 kg. 

Przepisy stanowią, że ciężkie przedmioty lub w przypadku dystansu do pokonania wynoszącego więcej niż 25 metrów konieczne jest skorzystanie z urządzeń, które zastępują czynnik ludzki. 

Na uwagę zasługują również normy dźwigania dla młodocianych. Osoby, które zatrudniają w swoim zakładzie osoby młodociane zobowiązane są do przestrzegania dodatkowego ograniczenia. Pracownik młodociany w trybie stałym może dźwigać maksymalnie 12 kg w przypadku chłopców i 8 kg w przypadku dziewczyn. Z kolei w pracy dorywczej chłopcy mogą dźwigać do 20 kg, a dziewczyny do 14 kg. W odniesieniu do pracowników młodocianych występuje także pojęcie obciążenia powtarzalnego. Posiada ono charakter podobny do stałej pracy.

Normy dźwigania – osoby niepełnosprawne

Normy dźwigania dla osób niepełnosprawnych nie zostały dodatkowo zdefiniowane w przepisach, ponieważ niepełnosprawność może wynikać z różnych schorzeń. Także tych, które nie mają nic wspólnego z fizycznością człowieka. Warunki pracy panujące na danym stanowisku są określane przez pracodawcę z uwzględnieniem panujących przepisów. O ogólnych i szkodliwych czynnikach jest informowany lekarz medycyny pracy. Obowiązkiem tego lekarza jest przeanalizowanie warunków pracy, orzeczenia o niepełnosprawności i wyników przeprowadzonych badań. Na tej podstawie wydaje decyzje o możliwości podjęcia zatrudnienia. Lekarz posiada możliwość określenia czasu pracy jak i szczególnych warunków pracy świadczonej przez osobę z niepełnosprawnością.

Jeżeli osoba z niepełnosprawnościami posiada zastrzeżenia w odniesieniu do wykonywanej pracy, może swoje wątpliwości skonsultować z pracodawcą. Niekiedy podczas zwyczajnej rozmowy można zmienić sposób lub zakres wykonywanych obowiązków. W przypadku, gdy nie występuje możliwość zmiany warto rozważyć znalezienie nowego zatrudnienia, które nie będzie pogarszało stanu zdrowia.