W każdym miejscu możemy doświadczyć dyskryminacji. Może mieć ona różne oblicza. Rasizm, seksizm, ksenofobia, szowinizm, a także dyskryminacja ze względu na poglądy, niepełnosprawność czy sam wygląd zewnętrzny. Tak naprawdę każde nasze działanie, zachowanie czy nawet wygląd może być dyskryminowane przez innych. W miejscach pracy możemy często doświadczyć dyskryminacji ze względu na wiek - czyli ageizmu. Jednym z rodzajów tej dyskryminacji jest adultyzm. Co to takiego? Jakie są jego przyczyny? Co możesz zrobić, gdy padniesz ofiarą adultyzmu? Wszystkiego dowiesz się z poniższego artykułu.

Adultyzm – co to?

Dyskryminacja kobiet i dyskryminacja mężczyzn jest zjawiskiem cieszącym się bardzo niechlubną popularnością. Jednakże zjawisko adultyzmu pojawia się niemal równie często. Najczęściej w miejscach pracy dyskryminowane są osoby najstarsze, ale to zjawisko - mimo nazwy - dotyczy nie tylko ich. Adultyzm wziął nazwę od angielskiego adult, czyli dorosły. 

Adultyzm jest zjawiskiem, w którym dyskryminowane są przeważnie osoby młode, czyli świeżo upieczeni dorośli. Są one postrzegane jako niedojrzałe, choć nic na to nie wskazuje. Są to wyłącznie wyobrażenia osoby dyskryminującej, która ma bezpodstawne uprzedzenia do osób młodych. Mogą one wynikać z wcześniejszych negatywnych doświadczeń z ludźmi w podobnym wieku. Osoba, która ich doświadczyła, zaczyna myśleć, że każdy taki jest. Nie skupia się ona na poznaniu konkretnej osoby, a tylko i wyłącznie na jej dyskryminowaniu ze względu na wyobrażone cechy. Osoby, które dyskryminują młodych, myślą o sobie jako o "starszych i mądrzejszych". Według nich dojrzałość nabywa się wraz z wiekiem, więc młodzi ludzie jej nie mają. Dlatego też powinni przyznawać starszym rację i wykonywać ich polecenia.

Zdarza się, ze adultyzm łączy się z dyskryminacją ze względu na wygląd zewnętrzny. Jeśli dorosła osoba wygląda na o wiele młodszą niż jest w rzeczywistości, może spotkać się z nieprzyjemnymi działaniami wymierzonymi w jej stronę. Adultyzm może dotyczyć także osób w innym wieku. Mamy z nim do czynienia w każdym przypadku, gdy ktoś jest "za młody" lub "za stary" na realizację danej potrzeby. Może dojść do niego np. w pracy lub u lekarza. 

Mobbing, a może adultyzm?

Mając do czynienia z negatywnymi zachowaniami, których doświadczamy w miejscu pracy, możemy zastanawiać się, czy to adultyzm czy szerzej pojęty mobbing. Definicja mówi o tym, że do mobbingu dochodzi, gdy:

  • pracownik jest nękany lub zastraszany (słownie lub poprzez pewne zachowania) przez długi czas (nie może być to jednorazowy incydent),
  • wywołuje obniżenie samooceny u pracownika nękanego oraz pogorszenie stanu psychicznego,
  • na celu jest poniżenie i ośmieszenie danej osoby lub usunięcie jej z zespołu pracowniczego. 

Mobbing w pracy jest pojęciem szerokim. Wyróżniamy 3 rodzaje mobbingu: 

  • poziomy, gdy pracownik dyskryminuje współpracownika,
  • pionowy - podwładny nęka przełożonego,
  • pochyły, w którym przełożony dyskryminuje podwładnego.

Jak wygląda mobbing w pracy? Przykład: jeden z pracowników od długiego czasu wyśmiewa kolegę i rozsiewa nieprawdziwe, oczerniające plotki na jego temat. Może dojść także do nieuzasadnionej degradacji pracownika, a w skrajnych przypadkach nawet to długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. U pracownika, który doświadcza mobbingu, pojawia się wzmożony stres na myśl o pracy oraz podczas wykonywania obowiązków zawodowych. W trudnych przypadkach mobbing może także prowadzić do depresji. 

Mobbing nie zawsze wiąże się z dyskryminacją ze względu na wiek. W tych wszystkich sytuacjach oczywiście może dojść do aktów adultyzmu, ale ma on węższy zakres definicji. Z adultyzmem mamy do czynienia tylko wtedy, gdy osoba nękająca ma na celu ośmieszenie pracownika ze względu na jego wiek. 

Jakie są przyczyny adultyzmu?

Przyczyn adultyzmu może być wiele. W definicji wspomniano, że jedną z przyczyn są negatywne doświadczenia związane z osobami w określonym wieku, przeważnie "młodymi dorosłymi". Jakie jeszcze podłoża może mieć adultyzm?

Kierowanie się stereotypami na temat określonego wieku, np. młodego lub podeszłego oraz kult młodości także mogą być przyczyną tego zjawiska. Osoby, które kierują się stereotypami nie dopuszczają do siebie myśli, że może być inaczej. Przypisują oni określone cechy wszystkim osobom w danym wieku, nie zważając na to, czy są one prawdziwe. Przez to osoby młode mogą być postrzegane jako impulsywne czy niedojrzałe, a osoby starsze: za ślamazarne. Stereotypy przeważnie nie znajdują odzwierciedlenia w rzeczywistości. 

Jesteś ofiarą adultyzmu? Sprawdź, gdzie zgłosić

Już wiesz, co to jest mobbing oraz w jakich przypadkach dochodzi do aktów adultyzmu. Warto także dowiedzieć się, co zrobić, gdy padniesz ofiarą adultyzmu. Według Kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek walki z mobbingiem. W swoim zakładzie pracy musi on prowadzić działania prewencyjne. Gdy dojdzie do mobbingu - ma on obowiązek zareagowania. Powinien on zadbać o to, by osoba dopuszczająca się jakiejkolwiek dyskryminacji poniosła konsekwencje. Jako działania przeciwdziałające mobbingowi można uznać:

  • odpowiednie regulaminy,
  • szkolenia z zakresu dyskryminacji,
  • dbanie o kulturę i etykę. 

Różne rodzaje dyskryminacji, których możesz doświadczyć podczas wykonywania służbowych obowiązków to mobbing w pracy. Gdzie zgłosić? W pierwszej kolejności warto udać się do przełożonego. Jeśli jednak to on dopuszcza się chociażby adultyzmu, warto udać się wtedy do osoby postawionej wyżej - kierownika lub dyrektora. Wszelkie rodzaje mobbingu można także zgłosić do działu personalnego. 

Zgłoszenie mobbingu może być jednak bardzo trudne. Pracownik, który go doświadczył, może być tak zastraszony, że nie będzie chciał składać skargi na współpracownika czy przełożonego. Może się on bać, że osoba której skarga dotyczy, dowie się o niej, a mobbing ulegnie nasileniu. Wtedy warto zrobić to anonimowo. 

W przypadku, gdy nikt w firmie nie zareaguje na zgłoszenie mobbingu, możemy udać się także do Państwowej Inspekcji Pracy. W tym miejscu można złożyć skargę osobiście lub anonimowo. Państwowa Inspekcja Pracy ma obowiązek skontrolowania sytuacji i zareagowania w przypadku wykrytych problemów. 

Inną możliwością jest napisanie pozwu o mobbing. Składa się go w Sądzie Pracy. Ta sytuacja wymaga jednak osobistego złożenia dokumentów, które poświadczone są nazwiskiem nękanej osoby. Dodatkowo należy dostarczyć także dowody w sprawie oraz znaleźć świadków, którzy będą gotowi zeznawać. To zadanie może być trudne z różnych powodów. Po pierwsze: w wielu miejscach pracy używanie smartfonów jest zabronione, przez co zebranie dowodów dyskryminacji jest znacznie utrudnione. Po drugie: współpracownicy mogą obawiać się mobbera i odmówić składania zeznań. 

Niezależnie od tego, jaką formę zgłoszenia mobbingu wybierzemy, warto to robić - nawet anonimowo. Zgłaszanie aktów adultyzmu, rasizmu, szowinizmu czy seksizmu oraz wszelkich innych rodzajów dyskryminacji jest ważne. Dzięki temu mobber traci zaufanie kadry kierowniczej oraz współpracowników, a w konsekwencji może stracić pracę.