Długotrwały uszczerbek na zdrowiu umożliwia uzyskanie odszkodowania z ZUS, ustalanego przez komisję lekarską w oparciu o procent stwierdzonego uszczerbku na zdrowiu.

Długotrwały uszczerbek
na zdrowiu – definicja

Każda zatrudniona osoba narażona jest potencjalnie na wypadek w pracy. Może ulec wypadkowi w drodze do pracy jak i z pracy. Odniesione wówczas uszkodzenia organizmu są podstawą do uzyskania 100% zwolnienia z pracy. Pracownik może także uzyskać odszkodowanie – określane przez komisję lekarską na podstawie stopnia naruszenia sprawności organizmu. Wyliczane jest na podstawie procentów, gdzie jeden procent od 1 kwietnia 2023 roku do 31 marca 2024 wynosi 1269 zł. Stopień długotrwałego (lub stałego) uszczerbku na zdrowiu określa się w zależności od skutków, jakie choroba pozostawiła w narządach i układach. 



Zgodnie z definicją stosowaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uznaje się naruszenie sprawności organizmu, doprowadzające do upośledzenia czynności organizmu. W tym przypadku kluczowy jest okres, a także rokowania. Uznanie uszczerbku na zdrowiu za długotrwały ma miejsce, jeżeli okres upośledzenia prawidłowego funkcjonowania przekracza 6 miesięcy, a jednocześnie stan zdrowia danej osoby z dużym prawdopodobieństwem ulegnie w późniejszym czasie poprawie. Długotrwały uszczerbek na zdrowiu – definicja ta powstała oczywiście w oparciu o ustawę. 

To pojęcie bardzo często jest mylone ze stałym uszczerbkiem na zdrowiu. Stały uszczerbek na zdrowiu charakteryzuje się poprzez naruszenie fizycznej lub psychicznej sprawności organizmu, jednak lekarz orzecznik stwierdza, że nie występują przesłanki rokujące poprawę. 

W obu przypadkach zachodzi upośledzenie czynności organizmu na skutek uszczerbku na zdrowiu. Jednak te dwie definicje różnią się kwestią ewentualnej poprawy stanu zdrowia. W stałym uszczerbku nie jest przewidywana poprawa, a w długotrwałym – dostrzegalne są przesłanki świadczące o możliwym powrocie do zdrowia. 

Osoba, która uległa wypadkowi przy pracy lub w drodze do/z pracy może pobierać zasiłek chorobowy wynoszący 100% podstawy wymiaru. Stąd osoby, które obawiają się o utratę części wynagrodzenia w tym przypadku nie muszą składać wniosku urlopowego, ponieważ otrzymają niepomniejszoną kwotę wynagrodzenia. Występowanie wypadków przy pracy następuje z różnym prawdopodobieństwem w danych zakładach, z pewnością wystąpienie szczególnych warunków w zakładzie pracy przekłada się na ewentualne wystąpienie wypadku. Wystąpienie wypadku przy pracy zwiększa się także, kiedy dana osoba zmaga się z wypaleniem zawodowym, ponieważ spada skupienie i rosną potencjalne zagrożenia. Pracodawca powinien wyczulić pracowników, czym się objawia wypalenie zawodowe i jak należy z nim walczyć. Zaniechanie ograniczenia występowania wypalenia zawodowego może skutkować rozwojem depresji, a także może być ściśle powiązane z mobbingiem w miejscu pracy. Uświadamianie pracowników o tych zagrożeniach, jak widać, wpływa nie tylko na komfort pracy, ale przede wszystkim posiada przełożenie na zdrowie oraz bezpieczeństwo osób zatrudnionych. 

Długotrwały uszczerbek
na zdrowiu – orzecznictwo

Określenie, czy zachodzi długotrwały uszczerbek na zdrowiu – orzecznictwo przebiega w tej sytuacji zgodnie z określoną procedurą. Procedura rusza na skutek wypadku przy pracy lub też wypadku do/z pracy. Jest to również możliwe, jeżeli dana osoba zmaga się z chorobą zawodową. W pierwszej kolejności zakład jest zobowiązany przekazać właściwemu oddziałowi ZUS wniosek o świadczenie. Musi się to odbyć w okresie nie późniejszym niż miesiąc przed upływem okresu pobierania zasiłku. Pracownik powinien zostać wówczas skierowany na badania przez komisję lekarską. 

Wniosek o świadczenie musi zostać złożony razem z wymagalnymi załącznikami, stosowanymi do danego przypadku: 

  • protokół powypadkowy, 
  • orzeczenie stosownej komisji rozjemczej, 
  • odpis karty wypadku, jeżeli był to wypadek w drodze do pracy lub z pracy;
  • decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej. 

Po otrzymaniu wniosku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych w przeciągu
7 dni ustala termin badania pracownika, co obywa się przez właściwą komisję lekarską. 


W przypadku pogorszenia się stanu zdrowia na skutek wypadku lub zmagania się chorobą zawodową możliwe jest ponowne ustalenie stopnia stałego lub długotrwałego uszczerbku. Konieczne jest złożenie wniosku przez pracownika, co musi być potwierdzone przez stosowne zaświadczenie lekarskie. Jeżeli rencista jest nadal zatrudniony, to obowiązek zgłoszenia wniosku o ponowne przeprowadzenie badania następuje poprzez złożenie wniosku przez pracodawcę. 

Informację o tym, że istnieje długotrwały lub trwały uszczerbek na zdrowiu ZUS otrzymuje od komisji lekarskiej. Decyzja jest podejmowana na podstawie przeprowadzonego bezpośredniego badania pracownika, a także po zapoznaniu się z zebraną dokumentacją lekarską, jak również tą dotyczącą wypadku albo choroby. W przypadku, gdy przedstawiona dokumentacja jest uznana za niewystarczającą, komisja lekarska może skierować osobę na dodatkowe badania, a nawet na obserwację szpitalną. 

Ustalenie o stałym lub długotrwałym uszczerbku następuje po zakończeniu procesu leczenia, a jeżeli dotyczy to osób, które pobierają zasiłki z tytułu ubezpieczenia ma to miejsce zgodnie ze stanem z końca okresu pobierania zasiłku. W określonych sytuacjach może mieć to miejsce przed określonymi okolicznościami, jeżeli stopień uszczerbku na zdrowiu nie budzi żadnych wątpliwości. W przypadku, gdy niezdolność trwa już ponad pół roku, komisja może wstępnie ustalić stopień uszczerbku, co umożliwia wypłatę zaliczki zaliczanej na poczet jednorazowego odszkodowania. 

Długotrwały uszczerbek na zdrowiu – odszkodowanie – ile wynosi?

Długotrwały uszczerbek na zdrowiu – odszkodowanie jest wypłacane na podstawie procentów wykazanych w tabeli norm oceny uszczerbku. Bardzo często zdarza się, że tabela określa dolną i górną granicę dla danego uszczerbku. Wówczas komisja analizuje obraz kliniczny danej osoby, a także stopień uszkodzenia organizmu. Pod uwagę są brane także towarzyszące powikłania. 

Może zdarzyć się sytuacja, że tabela nie przewiduje odpowiedniej pozycji, dlatego wówczas ma miejsce ocena przypadku zgodnie ze zbliżoną pozycją. Komisja może jednak przyznać procent niższy lub wyższy, jeżeli przemawia za tym stan danej osoby. W przypadku, gdy na skutek wypadku lub choroby nastąpiło uszkodzenie kilku części ciała, odszkodowanie ustalane jest na podstawie zsumowania procentów uszczerbku. 

Długotrwały uszczerbek na zdrowiu: ZUS – ile wypłaca?


Wartość jednorazowego odszkodowania za długotrwały uszczerbek na zdrowiu ZUS ustala na podstawie obwieszczenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej. Każdego roku obowiązują one od 1 kwietnia i są  ustalane w oparciu o wartość przeciętnego wynagrodzenia. Jeden stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu to 1269 zł. Przykładowo, osoba u której komisja lekarska stwierdzi 5% uszczerbek na zdrowiu, uzyska wielokrotność tej kwoty: 1269 zł * 5 = 6345 zł. Należy pamiętać, że określenie stopnia uszczerbku na zdrowiu posiada charakter uznaniowy i jest podyktowane przedstawionymi dokumentami i opinią lekarzy. Odszkodowanie wypłacane jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i odbywa się to ze środków zgromadzonych z tytułu opłacanej przez pracodawców składki wypadkowej.