Ile dni urlopu przysługuje pracownikowi?

Dni urlopu bezpłatnego - ile się należy i komu? - Poradnik

Pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę mają zarówno swoje obowiązki, jak i szereg uprawnień, z których mogą korzystać w ramach obowiązujących przepisów. Wśród tych ostatnich na szczególną uwagę zasługują właśnie wszelkiego typu urlopy, których udziela się w kilku zasadniczych okolicznościach. Mowa tutaj o sytuacjach losowych, gdy pracownik może wziąć np. urlop na żądanie lub urlop bezpłatny, ale też urlopy okolicznościowe, szkoleniowe czy urlop na dziecko (m.in. macierzyński). Najczęściej wykorzystywanym urlopem jest jednak ten wypoczynkowy, któremu warto przyjrzeć się nieco bliżej i dokładnie odpowiedzieć na pytania z nim związane!

Urlop wypoczynkowy - co należy wiedzieć?

Każdy pracownik czeka na ten czas w roku, gdy może pójść na urlop, by odpocząć, zregenerować siły, a przede wszystkim, aby nie myśleć o pracy. To bardzo ważne dla każdego zatrudnionego, gdyż podczas swojego czasu wolnego może popatrzeć na wszystko z dystansem. Co warto wiedzieć o urlopie wypoczynkowym, co każdy pracodawca, jak i pracownik muszą wiedzieć na ten temat? Jaki jest wymiar urlopy wypoczynkowego i od czego zależy wymiar urlopu? Spróbujmy rozwiać wszelkie wątpliwości!

W pierwszej kolejności należy jednak zastanowić się nad tym, czym właściwie jest urlop wypoczynkowy i kto ma prawo do urlopu? Jak się okazuje, urlop wypoczynkowy przysługuje każdemu pracownikowi, który zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę. Regulowany jest przepisami Kodeksu Pracy, który stanowi, że zatrudniony ma prawo do corocznego, nieprzerwanego i - oczywiście - płatnego urlopu tego rodzaju. Nie tylko jednak przepisy Kodeksu Pracy obligują każdego pracodawcę do wypełniania tego zobowiązania, ponieważ jest to konstytucyjnie zagwarantowane prawo obywatelskie. Pracodawca więc nie można odmówić pracownikowi prawa do odpoczynku, podobnie jednak zatrudniony nie może się go zrzec. Głównym celem urlopu wypoczynkowego jest zregenerowanie sił pracownika, dlatego tak ważny jest odpowiedni wymiar urlopu, dzięki któremu osoba zatrudniona będzie mogła np. wybrać się w dłuższą podróż. Wymiar urlopu wypoczynkowego jest uzależniony od pewnych czynników, o których szerzej w dalszej części artykułu.

Rodzaj umowy a prawo do urlopu wypoczynkowego

Wiemy już, co należy rozumieć pod pojęciem urlopu wypoczynkowego, wspomnieliśmy też o tak ważnej kwestii jak choćby wymiar urlopu, ale kolejną ważną kwestią jest to, jaki rodzaj umowy daje pracownikowi prawo do urlopu?

Jak wiemy, urlop wypoczynkowy należy się każdej osobie, która zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę. Ponadto, w kodeksie pracy znajdziemy też zapisy o tym, że prawo do urlopy wypoczynkowego posiadają pracownicy, którzy świadczą pracę na podstawie wyboru, mianowania czy powołania. Co więcej. prawo do urlopu wypoczynkowego dotyczy też pracownika zatrudnionego w ramach spółdzielczej umowy o pracę oraz - w ściśle określonych przypadkach - umowy o pracę nakładczą. We wszystkich tych sytuacjach urlop wypoczynkowy jest dostępny podczas okresu zatrudnienia.

Rozwijając ten temat, dodajmy, że nie ma różnicy, na jaki czas została zawarta umowa - określony czy nieokreślony. Nie jest ważne też, czy mówimy o umowie tymczasowej. Jednocześnie osoby, które mają popularne dziś umowy cywilnoprawne - umowy zlecenie czy umowy o dzieło, nie mogą skorzystać z tego prawa.

Komu przysługuje 20, a komu 26 dni urlopu? Staż pracy a urlop

Jednym z najczęściej pojawiających się pytań w kontekście urlopu wypoczynkowego jest to, ile dni urlopu przysługuje pracownikowi? W praktyce sprawa nie jest taka oczywista, a chcąc obliczyć wymiar urlopu wypoczynkowego trzeba podejść do każdego uprawnionego w sposób indywidualny. Ile urlopu na umowie o pracę? Co na to kodeks pracy?

To, ile dni urlopu wypoczynkowego nam się należy, jest bowiem zależne przede wszystkim od długości stażu pracy. Pracownik może więc mieć prawo do 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego. Ten krótszy czas wolny należy się pracownikowi, który był w sumie zatrudniony krócej niż 10 lat, drugi przeznaczony jest dla zatrudnionych od co najmniej 10 lat. Istnieją oczywiście tutaj wyjątki, szczególnie dla takich zawodów jak nauczyciele, policjanci, strażacy i sędziowie, bo z racji trudności wykonywanych przez nich zadań, mają prawo do zwiększonej liczby dni urlopowych.

Do stażu pracy wlicza się nie tylko łączy okres zatrudnienia u poprzednich pracodawców, ale też okres nauki. Warto wspomnieć, że długość ogólnego stażu pracy wpływa zarówno to, ile dni urlopu otrzyma pracownik, ale również na wiele innych uprawnień pracowniczych.

Staż pracy, okres nauczania a obliczanie dni urlopu?

W jaki sposób należy podejść do tematu obliczania dni urlopu jeśli na staż pracy składa się też okres nauczania? Jak czas trwania nauki przekłada się na wymiar urlopu wypoczynkowego? Wszystko zależy oczywiście od tego, jaki typ szkoły skończyliśmy, bo jeśli była to zasadnicza (lub w przypadku innej równorzędnej szkoły zawodowej) szkoła, to do stażu pracy wliczają się 3 lata; średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata; okres średniej szkoły zawodowej to już 5 lat, okres szkoły policealnej - 6, a szkoły wyższa - 8 lat. Okresy te nie podlegają sumowaniu. Czyli wniosek jest prosty: warto się uczyć, a tym bardziej studiować, bo nic w tym czasie nie tracimy, a gdy pracownik pobierał naukę może jedynie zyskać. Gdy po studiach zaczynamy pierwszą pracę, to brakuje nam tylko dwóch lat do uzyskania 26-dniowego urlopu.

Ile urlopu należy się na umowie po rozpoczęciu nowej pracy?

Wymiar urlopu wypoczynkowego wygląda nieco inaczej jeśli dana osoba dopiero rozpoczyna swoje życie zawodowe. Niezależnie bowiem od tego, jaki jest czas trwania nauki, a co za tym idzie - staż pracy, urlop wypoczynkowy w przypadku pierwszej pracy jest zawsze nabywany "z dołu". W praktyce oznacza to, że dopiero po przepracowaniu pełnego miesiąca, zatrudniony uzyskuje prawo do urlopu w wysokości 1/12 jego całkowitego wymiaru. Wymiar urlopu wypoczynkowego jest następnie zwiększany z upływem każdego miesiąca pracy, aż do maksymalnych 26 dni urlopu. Pełny wymiar urlopu pracownik zyskuje więc najwcześniej dopiero z początkiem kolejnego roku kalendarzowego.

Z nieco inną sytuacją mamy do czynienia, gdy dana osoba po prostu zmienia pracę. Ile dni urlopu przysługuje jej wówczas? W takich okolicznościach urlop wypoczynkowy jest przyznawany "z góry", a więc już w pierwszym dniu nowej pracy, a nie dopiero po jakimś okresie zatrudnienia.

Ile urlopu przysługuje pracownikowi z poprzedniego miejsca zatrudnienia?

Jednym z najczęściej padających pytań w kontekście wymiaru urlopu jest to, co w sytuacji, gdy pracownik w ciągu roku zmieni miejsce pracy. Czy wówczas może liczyć na urlop u nowego pracodawcy, a jeśli tak, to ile tego urlopu przysługuje mu od poprzedniego pracodawcy? W Kodeksie pracy czytamy, że w przypadku rozwiązania umowy o pracę, gdy zatrudniony posiada niewykorzystany urlop, pracodawca może mu go udzielić lub wypłacić ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane dni urlopu. Urlop wypoczynkowy nie przepada, a nowy pracodawca ma obowiązek ustalenia limitu urlopu na podstawie otrzymanych od zatrudnionego dokumentów, w tym przede wszystkim świadectwa pracy. Musi jednak wziąć pod uwagę, że zgodnie z przepisami łączny wymiar urlopu w danym roku kalendarzowym nie może być niższy niż wynika to z okresu przepracowanego u innych pracodawców i nie wyższy niż 20 lub 26 dni w zależności od stażu pracy.

Ile dni urlopu należy się na podwójnym, a ile na połowicznym etacie? Jak to policzyć?

Może się jednak zdarzyć, że nie mamy całego etatu, pracujemy po prostu na niepełny etat, jak wtedy wyliczyć przysługujący nam urlop? Tutaj posługujemy się tak zwaną zasadą proporcjonalności, gdzie jeśli pracownik ma umowę na pół etatu, to przysługuje mu połowa maksymalnego wymiaru urlopu wypoczynkowego.

Prosty przykład: pracownik ze stażem krótszym niż 10 lat ma prawo do połowy normalnego urlopu, czyli przysługuje mu 10 dni. Jeśli pracujemy w dwóch firmach, to należy nam się “podwójny” urlop. U jednego pracodawcy, u którego pracujemy na pełen etat, otrzymujemy 20 lub 26 dni (w zależności oczywiście od naszego stażu pracy), u drugiego zaś 10 albo 13 (czyli połowę z pełnej puli), bo jesteśmy zatrudnieni na połowę etatu. Jak widać, wszystko jest tu logiczne i łatwe do zrozumienia.

Wygląda to jeszcze inaczej jeśli dana osoba pracuje na dwóch pełnych etatach. Wtedy należy ustalić odrębne wymiary urlopów dla każdego ze stosunków pracy. Wyjątkiem jest tutaj przypadek, w którym pracownik jest zatrudniony na tych etatach równolegle, a więc w tym samym czasie. Zgodnie z przepisami, wymiaru urlopów przy równoległych umowach się nie sumuje.

Zmiana wymiaru urlopu wypoczynkowego w ciągu roku - jak wyliczyć urlop?

Osobną kwestią pozostają sytuacje nadzwyczajne, takie jak choćby zmiana wymiaru czasu pracy w ciągu roku kalendarzowego. Może się przecież zdarzyć tak, że pracownik rozpoczyna dany rok na pełnym etacie, ale po kilku miesiącach warunki umowy u tego samego lub innego pracodawcy ulegają modyfikacjom. To z kolei wpływa na uprawnienia pracownicze, w tym liczbę dni urlopowych. Polski ustawodawca stanowi, że jeżeli zmiana następuje w trakcie roku niezbędne okazuje się ustalenie wymiaru urlopy proporcjonalnie do okresu pracy w danym wymiarze czasu pracy.

Urlop pracownika - inne sprawy warte poznania

Kodeks Pracy nie pozostawia także wątpliwości, jeśli chodzi o wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego. Musi być takie samo, jakie pracownik otrzymuje regularnie za wykonywaną pracę. Rozwiązuje też to sprawę w sytuacji, gdy pracownik nie wykorzystał przysługującego mu urlopu (lub gdy rozwiązał umowę o pracę), gdyż wtedy po prostu otrzymuje pieniężny ekwiwalent w normalnej kwocie, jaką otrzymałby za świadczoną pracę. Z tym niewykorzystanym urlopem jednak sprawa się komplikuje, gdy pracownik nie wykorzysta go do końca roku kalendarzowego. W tej sytuacji jest zobligowany, by wykorzystać go do końca września w następnym roku kalendarzowym. Jak tego nie zrobi, pracodawca ma prawo, by wysłać go na taki urlop przymusowo.

Warto też wspomnieć o tym, że pracodawca może przerwać urlop pracownika. Chociaż brzmi to strasznie, to jest taka możliwość, ale tylko, jeżeli wystąpiły okoliczności, których pracodawca nie mógł przewidzieć w momencie przyznawania urlopu. Z drugiej strony odwołanie pracownika z urlopu może mieć miejsce jedynie wtedy, kiedy obecność pracownika w firmie jest konieczna, gdyż nie da się go zastąpić nikim innym.

Procedura przyznawania urlopu. Da się szybciej!

Tradycyjnie urlop przyznaje się na zasadzie wniosku urlopowego, na którym wskazuje się konkretne daty. Warto wcześniej uzgodnić te plany ze swoim przełożonym, by w ostatniej chwili nie wprowadzać zbyt dużego zamętu w firmie. Choć każdy pracownik wie, jaka liczba dni urlopu mu przysługuje, to może zapomnieć, że zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy nie musi od razu korzystać z 20 lub 26 dni urlopu, gdyż może je rozbić na dwie transze. Jedna część urlopu wypoczynkowego musi jednak wynosić minimum 14 dni kalendarzowych.

Tradycyjnie składanie wniosku, jego rozpatrywanie zajmuje dużo czasu, a można przecież łatwiej, na przykład korzystając z aplikacji inEwi. Na czym to polega? Przede wszystkim można zapomnieć o “papierologii”, która wprowadza niepotrzebne zamieszanie i obciąża dział kadr, ponieważ zagwarantowany jest elektroniczny obieg dokumentów. To oznacza, że wszelkie czynności tego rodzaju, czyli składanie, akceptowanie oraz odrzucanie wniosków odbywają się szybciej i sprawniej. To jednak nie wszystko, bo dzięki temu nowoczesnemu systemowi można ustalać limity ilości dni urlopu wypoczynkowego, jak i urlopu “na żądanie” - program automatycznie obliczy, ile jest wykorzystanych, a ile pozostałych dni urlopu. Tak samo szybko każdy pracownik otrzymuje decyzję na temat wniosku urlopowego - drogą mailową lub smsową.

Każdy zatrudniony na podstawie umowy o pracę ma prawo do urlopu, a każdy pracodawca musi mu go zapewnić. Żeby wszystko odbyło się zgodnie z prawem, trzeba znać najważniejsze przepisy i umieć je zastosować w praktyce. Na pewno jednak to zadanie znacząco ułatwiają nowoczesne aplikacje do rejestracji czasu pracy, jak wspomniany system inEwi. To ważne, by korzystać z możliwości, które oferuje rozwój technologii, bo korzysta na tym cała organizacja.