Dyrektywa work-life balance – jakie przynosi zmiany?

Czym jest dyrektywa work-life balance?

Zanim przejdziemy do omówienia zmian, jakie wiążą się z dyrektywą work-life balance, warto kilka słów powiedzieć o samej koncepcji work-life balance. Wywodzi się ona z krajów anglosaskich, gdzie na przełomie lat 70. i 80. zauważać zaczęto coraz większy problem związany z mieszaniem się życia zawodowego z życiem prywatnym. Przede wszystkim widoczny był spadek wydajności pracowników mimo ich coraz dłuższego przebywania w pracy. Przedsiębiorcy zauważać zaczęli, że liczba godzin pracy w żaden sposób nie przekłada się na efektywność i wyniki firm. W związku z tym coraz większą uwagę przykładać zaczęto do równowagi między życiem zawodowym a rodzinnym. Tak właśnie narodziła się koncepcja work-life balance. Po jej wdrożeniu nastąpił szybki wzrost motywacji i efektywności pracowników. W 2019 roku parlament i Rada Unii Europejskiej przyjęły dyrektywę work-life balance (dokładniej: dyrektywę 2019/1158), której celem jest wyrównanie szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy, a także poprawa sytuacji pracowników posiadających dzieci. Dyrektywa ma także na celu pomoc młodym mamom w powrocie na rynek pracy po urlopie macierzyńskim. Wdrażane są przepisy zachęcające ojców do opieki nad dziećmi. Podsumowując, dyrektywa work-life balance wprowadza nowe przepisy dotyczące urlopu ojcowskiego, rodzicielskiego i opiekuńczego, a także przepisy mające na celu pomoc pracownikom posiadającym dzieci. Jak zatem w praktyce wygląda work-life balance w Polsce?

Jakie zmiany wprowadza dyrektywa work-life balance?

Dyrektywa work-life balance – od kiedy w Polsce? Regulacje związane w omawianą dyrektywą weszły w życie 26 kwietnia 2023 roku, czyli cztery lata po przyjęciu ich przez UE. Jedną z kluczowych zmian, jaką do Kodeksu pracy wprowadza dyrektywa work-life balance, jest wydłużenie urlopu rodzicielskiego do 41 tygodni. W przypadku ciąży mnogiej długość urlopu rodzicielskiego zostaje wydłużona do 43 tygodni. Poza tym każdy z rodziców uzyskuje prawo do 9 tygodni urlopu. Nie będzie on jednak mógł zostać przeniesiony na drugiego rodzica. Jakie jeszcze zmiany wprowadza dyrektywa work-life balance? Wskazać trzeba tu na pewno na wprowadzenie bezpłatnego urlopu opiekuńczego w wymiarze 5 dni. Skorzystać będzie można z niego w sytuacji konieczności zapewnienia osobistej opieki członkowi rodziny lub osobie będącej we wspólnym gospodarstwie domowym. Omawiając zmiany, jakie niesie ze sobą wdrożenie dyrektywy work-life balance, wspomnieć trzeba jeszcze o wprowadzeniu zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej w wymiarze 2 dni (lub 16 godzin). Takie zwolnienie wykorzystać będzie można w przypadku pilnych spraw rodzinnych. Kolejną istotną kwestią, na którą warto zwrócić uwagę, jest prawo pracownika pracującego minimum 6 miesięcy do wystąpienia o zmianę rodzaju umowy. Chodzi tu o zmianę umowy na czas określony na umowę na czas nieokreślony. Co ważne, pracodawca ma obowiązek na taki wniosek odpowiedzieć pisemnie. Poza tym nowe przepisy wprowadzają dodatkowe przerwy w pracy, a także zmieniają okres, na jaki może być zawierana umowa na okres próbny. Taka umowa może być zawarta na okres 1 miesiąca w przypadku zamiaru zawarcia umowy na czas określony na okres krótszy niż 6 miesięcy lub na okres 2 miesięcy, jeśli późniejsza umowa na czas określony podpisana ma być na okres od 6 do 12 miesięcy.

Chcesz pogłębić swoją wiedzę na temat dyrektywy work-life balance? Zapisz się na webinar, który realizujemy wspólnie z naszym Partnerem Lunching!

Jak wdrożyć dyrektywę work-life balance w przedsiębiorstwie?

Oczywiście nowe przepisy wiążą się z dodatkowymi obowiązkami dla pracodawców. W pierwszej kolejności muszą oni zweryfikować wewnętrzną dokumentację w firmie pod kątem wprowadzonych zmian. Mowa tu w szczególności o regulaminie pracy. Wszystko w celu porównania dokumentów związanych z zatrudnianiem pracowników z nowymi przepisami. Okazać się bowiem może, że konieczne będzie wprowadzenie odpowiednich zmian. Jeśli tak, wówczas należy jak najszybciej dostosować dokumenty z nowych regulacji prawnych. Co więcej, wejście w życie nowych przepisów w Kodeksie pracy wynikających z dyrektywy work-life balance może oznaczać także potrzebę przeprowadzenia odpowiednich szkoleń. Takie szkolenia przejść powinni w szczególności pracownicy działu kadr, działu HR, a także kierownicy i menedżerowie w firmie. Wszystko po to, aby mieli oni świadomość nowych regulacji i związanych z nimi konsekwencji. W związku z dyrektywą work-life balance warto także zadbać o to, aby w firmie wprowadzona została wewnętrzna polityka i rozwiązania mające na celu wspieranie rodzicielstwa wśród pracowników.

Dyrektywa work-life balance a zasady dotyczące czasu pracy

Dyrektywa work-kife balance 2023 i związane z nią przepisy wprowadzają elastyczną organizację czasu pracy. Ma to na celu ułatwienie pracownikom zachowania równowagi między życiem zawodowym a życiem prywatnym, rodzinnym. W tym zakresie omawiana dyrektywa zobowiązuje do zapewnienia pracownikom będącym rodzicami dzieci w wieku do 8 lat możliwość wystąpienia do pracodawcy o wdrożenie elastycznej organizacji pracy w celu zapewniania opieki nad dzieckiem. Co to oznacza w praktyce? Zgodnie z założeniami opisywanej dyrektywy, pracownik powinien mieć możliwość dostosowania własnej organizacji pracy w firmie w taki sposób, aby bez żadnych przeszkód mógł także zapewnić opiekę swojemu dziecku. W tym celu skorzystać można z takich rozwiązań jak praca zdalna, elastyczne godziny pracy czy zmniejszenie wymiaru czasu pracy. Z kolei pracodawca taki wniosek pracownika rozpatrzyć musi w jak najkrótszym terminie. Jeśli podejmie odmowną decyzję, wówczas będzie musiał ją uzasadnić. Zaznaczyć tu trzeba, że pracodawca nie ma obowiązku zawsze zgadzania się np. na pracę zdalną. Podejmując decyzję, bierze pod uwagę dobro zarówno pracownika, jak i firmy. Jeśli uzna, że w danej sytuacji praca zdalna czy zmniejszenie wymiaru czasu pracy nie są konieczne, wówczas może podjąć decyzję odmowną. Dodać jeszcze warto, że po wprowadzeniu nowych przepisów dostosowana powinna być do nich także prowadzona w firmach rejestracja czasu pracy.

Jak dyrektywa work-life balance wpłynie na rynek pracy?

Jednym z problemów naszego kraju mających wpływ na rynek pracy jest nierówny podział obowiązków domowych. To przede wszystkim kobiety sprawują opiekę nad dziećmi. To z kolei wiąże się z tym, że nie są one aktywne na rynku pracy. Opisywana dyrektywa ma tę sytuację zmienić. Nowe przepisy dotyczące choćby urlopu ojcowskiego i rodzicielskiego mają zachęcić ojców do opieki nad dziećmi. Dzięki temu kobiety uzyskają możliwość dużo łatwiejszego powrotu do pracy po urlopie macierzyńskim czy rodzicielskim. Większa aktywność zawodowa kobiet oczywiście pozytywnie wpłynie na rynek pracy. Inny, nierzadki problem, stanowi rezygnacja kobiet z pracy zawodowej. Jest tak często w przypadku posiadania chorującego, niepełnosprawnego dziecka wymagającego stałej opieki. Wprowadzenie elastycznej organizacji pracy może rozwiązać ten problem. Kobieta nie będzie musiała rezygnować z pracy. Wystarczy odpowiednio dostosować grafik pracy lub przejść na pracę zdalną. Wprowadzane w związku z dyrektywą work-life balance nowe przepisy do Kodeksu pracy dają dużo większe poczucie bezpieczeństwa pracownikom, którzy są rodzicami. Wszystko to wpływa na stabilność rynku pracy. To z kolei powinno być dobrą wiadomością zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Od kiedy work-life balance wdrażany jest w Polsce, widać pozytywne zmiany na rynku pracy!