Zarządzanie strategiczne - co to jest?

W czym tkwi istota zarządzania strategicznego?

Działania strategiczne polegają na określaniu długofalowych celów, kierunków rozwoju oraz narzędzi operacyjnych. Dodatkowo dobrze stworzony projekt zakłada nieustanne modyfikacje w zależności od zmieniającej się sytuacji wewnętrznej i rynkowej. W tym celu przeprowadzane są regularne badania rynku oraz ocenia się rezultaty podejmowanych działań. Zarządzanie strategiczne zakłada zatem jednoczesne planowanie, organizację, motywację i kontrolę

Warto przy tym podkreślić, iż sama elastyczność dotyczy przede wszystkim metod realizacji celu oraz wartości ilościowe i jakościowe. Ogólne założenia pozostają niezmienne. Przedsiębiorstwo nie może przy tym reagować zbyt gwałtownie na każde zachodzące zmiany rynkowe. Kluczem sukcesu jest bowiem elastyczność połączona z konsekwentnym realizowaniem założeń.

Zarządzanie strategiczne w przedsiębiorstwie nie traktuje odstępstw od zamierzonego planu w kategoriach planistycznych porażek. Przeciwnie, dostosowanie się do dynamicznych warunków rynku oraz podejmowanie ryzyka staje się koniecznością we współczesnym świecie. Sam plan strategiczny może opierać się przy tym na różnych przykładach i teoriach. Połączenie konceptów sprawia, że zostają one dostosowane do potrzeb konkretnego przedsiębiorstwa.

Elementy zarządzania strategicznego

Skoro wiemy już, jakie są cechy zarządzania strategicznego, przejdźmy teraz do jego najważniejszych elementów. Podczas planowania niezbędne jest przeprowadzenie analizy strategicznej. Polega ona na określeniu najmocniejszych i najsłabszych stron firmy oraz jej pozycji względem konkurencji. W tym celu można posługiwać się dowolną metodologią analityczną. Do najpopularniejszych narzędzi należą: SWOT, SPACE oraz ASTRA.

Po przeprowadzeniu analizy konieczne jest zaprojektowanie i wdrożenie strategii. To właśnie ten element zakłada liczne modyfikacje, które pozwolą na dostosowanie do zmieniających się warunków. Myślenie strategiczne w zarządzaniu obarczone jest bowiem wysokim ryzykiem, o którym musi pamiętać każdy przedsiębiorca. Nadzór i kontrolowanie stanowią ostatni element, który pozwala nie tylko zauważyć ewentualne błędy i nieścisłości, ale także wykorzystywać pojawiające się szanse i okazje rozwoju.

Etapy zarządzania strategicznego

Pierwszym etapem opracowywania planu strategicznego jest wyznaczenie celów. Na tym poziomie powstaje ogólna koncepcja biznesu oraz kształtuje się długofalowa wizja rozwoju. Ważne jest także określenie i identyfikacja obecnych strategii. Następnie konieczne jest przeprowadzenie dogłębnej analizy, zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej, w tym analizy makro- i mikroekonomicznej otoczenia.

Kolejny etap dotyczy formułowania właściwego planu, który obejmuje wszystkie jednostki w firmie i odbywa się na trzech poziomach: całego przedsiębiorstwa, jednostek biznesowych oraz jednostek operacyjnych. Pierwszy poziom nakreśla ogólne założenia i cele. Następnie ustalone zostaje, jak poszczególne jednostki biznesowe uczestniczą w realizacji planu. Jednostki operacyjne natomiast mają na celu wspieranie strategii. Ostatnim etapem jest stopniowe wdrażanie planu oraz monitorowanie postępów. W tym celu powszechnie stosowana bywa zrównoważona karta wyników.

Narzędzia zarządzania strategicznego

Istnieją dwie główne metody zarządzania strategicznego. Pierwsza z nich, czyli metoda bazująca na paradygmacie racjonalności strategicznej, jest silnie sformalizowana. Zakłada przy tym stateczne zarządzanie oraz długofalowe prognozowanie. Jeśli chcesz wdrożyć ten rodzaj zarządzania, możesz skorzystać z metody ilościowej, która opiera się na opracowanych modelach matematycznych. Często wykorzystywane jest także pozycjonowanie macierzowe polegające na porównaniu dynamiki zmian (przeszłości do przyszłości). Dodatkowo struktura systemu oparta jest na jasno określonej hierarchii. Macierz Ansoffa stanowi przykład strategii, która pozwala na ocenienie produktów oraz ich potencjału rozwojowego.

Drugi rodzaj zarządzania strategicznego stanowią koncepcje bazujące na paradygmacie zachowań strategicznych. Metoda pracy opiera się głównie na doświadczeniu, a nie założeniach teoretycznych. Szkoła behawioralna odnosi się bezpośrednio do pracowników oraz komfortu ich pracy. Kładzie nacisk na relacje w zespole oraz zaspokajanie wszystkich potrzeb zatrudnionych osób. Zakłada planowanie zadań w taki sposób, by nie obniżać morale grupy. W tej grupie wyróżnić można także szkołę ewolucyjną, która opiera budowanie strategii na wewnętrznej kulturze organizacyjnej oraz zewnętrznych czynnikach.

Plan strategiczny i podejście procesowe przedsiębiorstwa – przykład

Zasady zarządzania strategicznego pozwalają na stworzenie spójnego planu. Jest to dokument, w którym zostają zebrane i określone cele, kierunek rozwoju oraz sposoby wdrażania innowacji. Oprócz podstawowych informacji o firmie powinien zawierać on analizę mocnych i słabych stron, opis strategii oraz plan działania. Oprócz technik warto uwzględnić także budżet oraz narzędzia kontroli. Pozwolą one na ewentualne modyfikacje planu.

W małej firmie za opracowanie dokumentu odpowiada przeważnie kierownik lub menadżer. W zorganizowanych korporacjach konieczne jest wydzielenie odpowiedniej jednostki o zadaniach planistycznych. Utworzenie planu pozwala na optymalizację współpracy między poszczególnymi działami. Dodatkowo ustalone zostają priorytety przedsiębiorstwa, co dodatkowo przekłada się na pełne wykorzystanie posiadanych zasobów.

Zarządzanie strategiczne a operacyjne – na czym polega różnica?

Jak wyjaśniono powyżej, zarządzanie strategiczne pozwala na stworzenie długofalowego planu rozwoju firmy. Na ogół dotyczy celów przewidzianych na okres od 5 do 10 lat. Zarządzanie operacyjne natomiast dotyczy bieżącej działalności przedsiębiorstwa i planowane jest przeważnie na kwartał lub rok. W planie operacyjnym zawarte są podstawowe informacje dotyczące sposobu realizacji założeń, wymagane środki oraz czas potrzebny na wykonanie zadania.

Kluczem planowania krótkoterminowego jest osiąganie konkretnych rezultatów przy jednoczesnym zachowaniu płynności finansowej. Może obejmować także politykę zatrudnienia czy sprzedaży. W zależności od charakteru dokumentu wyróżniamy strategie jednorazowe oraz trwale obowiązujące. Podobnie jak planowanie strategiczne umożliwia to sprawne i efektywne funkcjonowanie firmy na rynku.