Rada pracownicza a rada pracowników

Pracownicy stanowią największą wartość i siłę każdego prywatnego przedsiębiorstwa oraz instytucji państwowej. Pracodawcy muszą więc liczyć się z ich zdaniem, a w wielu przypadkach są od decyzji osób zatrudnionych zależni. W dzisiejszym artykule omówimy dwie istotne grupy funkcjonujące w wielu zakładach pracy, a mianowicie radę pracowniczą oraz radę pracowników. Jaka jest między nimi różnica i za co odpowiadają?

W każdej działalności gospodarczej niezwykle istotny jest czynnik ludzki. To dlatego przedsiębiorcy, którzy chcą osiągnąć sukces, powinni dbać o swoich pracowników i zapewniać im jak najlepsze warunki pracy. W niektórych firmach grupa pracownicza ma swoich przedstawicieli, którzy chronią jej interesy i posiadają głos w wielu sprawach dotyczących funkcjonowania danego podmiotu gospodarczego.

Samorządu pracownicze - co warto wiedzieć

Sytuacja ta dotyczy zarówno prywatnych przedsiębiorstw, jak i podmiotów należących do sfery budżetowej, a więc wszelkiego typu publicznych placówek oświatowych, urzędów, państwowych zakładów produkcyjnych i wielu innych. Decyzyjność pracowników nie jest wyłącznie umowna, lecz realna i obwarowana wieloma uregulowaniami. W tym kontekście chodzi wręcz o tak zwane organy samorządu pracowników, które mają znaczenie dla bieżącej i przyszłej działalności podmiotu.

Czym jest rada pracownicza?

W przypadku przedsiębiorstw państwowych, mieszanych oraz państwowych instytucji filmowych mówimy w tym obszarze o radzie pracowniczej. Organ ten z mocy prawa reprezentuje całą załogę, ale warto dodać, że nie należy stawiać go na tej samej linii co różnego rodzaju związki zawodowe. Różni ich głównie stopień ponoszonej odpowiedzialności, a także to, że rada ma dostęp do większej ilości informacji dotyczących przedsiębiorstwa. Z reguły rada pracownicza, określana bardzo często jako rada zakładowa, składa się z 15 pracowników i posiada szereg kompetencji, które opiszemy w dalszej części tekstu.

Rada pracownicza - ustawa

Rada pracownicza została uregulowana w Ustawie z dnia 7 kwietnia 2006 roku o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji, który to akt prawny służy do implementacji wytycznych Parlamentu Europejskiego i Rady 200/14/WE z dnia 11 marca 2002 roku ustanawiających ramowe warunki informowania i przeprowadzania konsultacji z pracownikami we Wspólnocie Europejskiej. Do przepisów tych muszą stosować się wszystkie podmioty, które spełniają wymienione w ustawie warunki dotyczące w szczególności liczby zatrudnionych pracowników.

Jakie są obowiązki rady pracowniczej?

Jak już wspomniano, rada pracownicza posiada wiele uprawnień, ale i obowiązków. Warto zaznaczyć, że członkowie tego organu korzystają z ochrony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę, jak i jednostronnym wypowiedzeniem zmieniającym na niekorzyść pracownika. Rada pracownicza między innymi wyraża zgodę na utworzenie lub przystąpienie do spółki prawa handlowego, nabywania lub zbywania udziałów albo akcji, występowania z takich podmiotów lub ich rozwiązywania. Ponadto, członkowie tego organu podejmują uchwały w sprawach związanych z podziałem lub łączeniem przedsiębiorstwa, zmianą kierunku jego działalności, a także powoływaniem i odwoływaniem dyrektora oraz innych osób wykonujących kierownicze funkcje. Rada pracownicza może również uzyskiwać wszelkiego typu informacje dotyczące funkcjonowania podmiotu, które są niezbędne przy realizowanych przez nią zadaniach. Do zakresu uprawnień rady należy także możliwość przeprowadzania konsultacji, przekazywania opinii o zmianach aktu o utworzeniu lub likwidacji przedsiębiorstwa oraz podejmowanie uchwał o przeprowadzeniu referendum.

Czym jest rada pracowników?

Analogicznym organem, choć pozbawionym niektórych kompetencji, w przedsiębiorstwach, które nie należą do państwa, a więc w prywatnych firmach jest rada pracowników. Obu pojęć nie należy więc mylić ani stosować zamiennie, ponieważ nie są one synonimami. Rada pracowników jest organem odrębnym od zawodowych organizacji pracowniczych i posiada o wiele więcej uprawnień. Do jej zadań należy przede wszystkim pośredniczenie pomiędzy pracodawcą a pracownikami. Rada stanowi więc organ reprezentacyjny wszystkich zatrudnionych w przedsiębiorstwie osób. Pracodawca ma obowiązek przekazać radzie niezbędne dane związane z sytuacją finansową przedsiębiorstwa, strukturą zatrudnienia i przewidywanymi zmianami w tym obszarze, a także wszelkimi działaniami w przyszłości, które w znacznym stopniu wpływają na funkcjonowanie podmiotu gospodarczego.

Rada pracowników - ustawa regulująca

Na gruncie prawnym zakres działalności rady pracowników jest uregulowany we wspomnianej już ustawie określającej dokładnie funkcje rad pracowniczych. W przepisach znajdziemy trzy podstawowe zadania, jakie stawia się przed radą pracowników. Mowa tam o zasadach i trybie przekazywania informacji oraz przeprowadzania konsultacji wśród załogi; sposobie rozstrzygania spornych kwestii; a także ponoszeniu kosztów związanych z wyborem rady oraz jej funkcjonowaniem. W trakcie swojej działalności organ ten może bowiem zamawiać różnego typu analizy, ekspertyzy, opinie prawne czy wyceny.

Jaki jest skład rady pracowników?

Członków rady wybierają wszyscy pracownicy. Kandydatem może zostać każdy, kto pracuje w firmie minimum rok lub jeśli przedsiębiorca działa krócej - od początku istnienia podmiotu. W gronie kandydatów nie mogą znaleźć się jednak pracownicy reprezentujący interesy pracodawcy, a więc członkowie kadry zarządzającej, w tym kierownicy czy dyrektorzy. Wielkość rady zależna jest od liczby zatrudnionych osób. Ustawodawca wskazuje na trzy możliwości: 3 pracowników w przypadku pracodawcy zatrudniającego od 50 do 250 osób; 5 pracowników w przedsiębiorstwie zatrudniającym od 251 do 500 osób; lub 7 pracowników jeśli w firmie pracuje powyżej 500 osób. Należy dodać, że pracownicy mogą ustalić z pracodawcą inną liczbę członków rady, ale nie może być ona niższa niż 3.