Remanent – co to jest i o czym należy pamiętać?

Prowadzisz podatkową Księgę Przychodów i Rozchodów? W takim razie Twoim obowiązkiem jest sporządzenie inwentaryzacji, która pomaga ustalić kwotę faktycznego dochodu w zeznaniu rocznym. Co jako przedsiębiorca musisz wiedzieć o remanentach, zanim przystąpisz do jego sporządzania?

Remanent – czym jest?

Remanent nazywany często inwentaryzacją lub spisem z natury jest obowiązkiem każdego przedsiębiorcy rozliczającego się na podstawie PKPiR. Jest to spis towarów, które fizycznie znajdują się w posiadaniu danego przedsiębiorstwa i są przeznaczone do handlu, a w dniu dokonania spisu nie zostały sprzedane. Oprócz spisania wszystkich towarów przedsiębiorca ma obowiązek w terminie 14 dni od dnia zakończenia spisu, dokonać wyceny tych składników, które znalazły się w spisie z natury. Konieczność przeprowadzenia remanentu oraz zakres i szczegółowe zasady jego dokonywania zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2019 roku, które dotyczy prowadzenia Księgi Przychodów i Rozchodów.

Celem remanentu jest ustalenie, jaki dochód rzeczywisty został osiągnięty przez przedsiębiorcę w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Dochód jest obliczany na podstawie zestawienia kwoty remanentu końcowego i początkowego. Porównanie dwóch wartości da różnicę, która wpłynie na wysokość dochodu. Jeżeli remanent końcowy jest niższy niż początkowy, ustali się mniejszy dochód roczny, jeśli remanent końcowy będzie wyższy niż ten sporządzany na początku roku, kwota dochodu rocznego ulegnie powiększeniu.

Samo sporządzenie remanentu wiąże się z koniecznością zestawienia posiadanych towarów "na stanie", które stanowią własność podatnika z dokumentami, które informują o ich ilości. Są to faktury zakupowe, druki PZ, raporty kasowe i programy komputerowe, które na co dzień pomagają w sprawnym zarządzaniu stanem magazynowym. Dane w remanencie i te wynikające z dokumentacji firmy, muszą się zgadzać. Jeśli jednak zdarza się sytuacja, że stan ten wykazuje inne wartości, należy dokonać korekty błędnych zapisów, gdyż stan magazynu i remanent muszą być wartościami tożsamymi. Czasami zdarza się sytuacja, że towaru jest mniej lub więcej, niż to wynika z dokumentów zakupowych, dlatego konieczne jest sporządzenie dokumentu likwidacji lub ujawnienia towaru, co jest regulowane przepisami prawa.

Warto pamiętać, że w skład remanentu wchodzą nie tylko towary, które faktycznie są w magazynie danego przedsiębiorstwa, lecz również takie, które zostały wcześniej zakupione, ale nie zostały jeszcze dostarczone do firmy. Stanowią one własność podatnika - przedsiębiorstwa, dlatego powinny być ujęte w inwentaryzacji.

Ważne! Wartość spisu z natury ustalana jest jako:

• remanent na koniec roku jest jednocześnie remanentem początkowym nowego roku;

• sporządzany 31 grudnia zamyka rok podatkowy w Księdze Przychodów i Rozchodów,

• ten sam remanent końcowy nazywany jest remanentem początkowym, który otwiera rok podatkowy w Księdze Przychodów i Rozchodów.

Rozporządzenia Ministra Finansów o KPiR określa również, kiedy podatnicy mają obowiązek sporządzania remanentu. Jest to:

• koniec każdego roku podatkowego (31 grudnia każdego roku),
• na początek każdego roku podatkowego (1 stycznia każdego roku),

a także w trakcie roku podatkowego:

• w sytuacji utraty prawa do opodatkowania działalności zryczałtowanymi formami opodatkowania od niektórych przychodów, które są osiągane przez osoby fizyczne,
• przy zmianie wspólnika,
• przy zmianach w proporcjach liczby udziałów poszczególnych wspólników,
• w sytuacji likwidacji działalności gospodarczej.

Co wchodzi w remanent?

W skład remanentu wchodzą nie towary handlowe, które są przygotowane do sprzedaży. Są to także inne materiały, które służą przygotowaniu lub wyprodukowaniu towarów. Tym samym zgodnie z przepisami prawa podatkowego w skład spisu z natury wchodzą:

• towary handlowe, które są przygotowane do sprzedaży i nie wymagają żadnych obróbek;
• wyroby gotowe, czyli gotowe produkty do sprzedaży;
• półwyroby, czyli tzw. produkcja w toku, które są częściowo przygotowane, jednak nie są jeszcze gotowym produktem i muszą być poddane dalszym obróbkom;
• surowce i materiały podstawowe i pomocnicze, które są przeznaczone do produkcji gotowych wyrobów i są ich podstawowymi składnikami;
• odpady i braki, w których skład wchodzą wadliwe produkty, zniszczone surowce, które straciły swoją wartość użytkową;
• materiały, które zostały przyjęte do obróbki lub przerobienia od klientów zamawiających.

W skład remanentu nie wchodzą natomiast środki trwałe i wyposażenie firmy, takie jak: komputery, laptopy, telefony komórkowe, meble, sprzęt i inne.

Czym jest remanent zerowy?

Może się zdarzyć, że spis z natury na koniec roku będzie wynosił zero. Dzieje się tak w sytuacji, gdy przedsiębiorca nie ma w swoim posiadaniu wyżej wymienionych składników majątku firmy, które podlegałyby inwentaryzacji. Jednak przepisy jasno wskazują, że musi on również sporządzić remanent. W takim wypadku należy przygotować arkusz, na którym wpisana zostanie wartość równa zero, który załączyć go do Księgi Przychodów i Rozchodów pod datą 31 grudnia. Bez znaczenia jest fakt, że firma nie ma żadnych składników, które podlegają wpisaniu do remanentu. Przepisy jasno wskazują, że nie ma możliwości zwolnienia podatnika z obowiązku sporządzania spisu z natury.

Wartość zerowa, która wynika z remanentu końcowego, powinna być również ujęta na początku nowego roku podatkowego w KPIR jako pierwszy wpis w ewidencji księgowej.

Co składa się na remanent?

Remanent roczny powinien składać się z konkretnych danych, które zostały określone w przepisach podatkowych. Są to takie elementy jak:

• nazwa firmy lub imię i nazwisko właściciela, lub właścicieli przedsiębiorstwa,
• data dokonania spisu z natury,
• numer pozycji w remanencie,
• szczegółowa nazwa towaru i innych materiałów,
• jednostka miary,
• liczba poszczególnych składników spisu, która została stwierdzona podczas remanentu,
• cena w złotych i groszach za sztukę,
• wartość, która jest wynikiem przemnożenia ilości przez cenę jednostkową danego towaru,
• wartość łączna całego spisu z natury,
• podpisy osób sporządzających spis i obecnych przy remanencie,
• podpis właściciela zakładu,
• klauzula "Spis zakończono na pozycji..."

Oprócz punktów, które zostały wymienione powyżej, ważne jest, aby remanent roczny był sporządzony w sposób trwały i staranny. Jeśli jakiekolwiek towary, które nie są własnością przedsiębiorstwa, a znajdują się w jego zakładzie, powinny zostać spisane z uwzględnieniem ich liczby. Nie ma konieczności podawania ich wartości, jednak należy wskazać, czyją własność stanowią.

Podczas przeprowadzania spisu z natury, konieczne jest zamknięcie zakładu. Wszystko po to, aby sporządzony spis był on dokonywany zgodnie ze stanem faktycznym. Każda transakcja kupna czy sprzedaży powoduje zmianę w stanie magazynowym, a w czasie spisu jest to niedopuszczalne. Dlatego nie wolno w tym czasie ani kupować nowego towaru i surowców, ani sprzedawać swoich produktów, a spisu dokonywać rzetelnie i z uwagą, tak aby zapisy były zgodne ze stanem faktycznym.

Remanent - wycena

Obowiązek sporządzenia spisu z natury to nie wszystko. Po jego sporządzeniu należy go wycenić, aby możliwe było zaksięgowanie spisu z natury w Księdze Przychodów i Rozchodów. Warto wiedzieć, że jeśli wartość wynikająca ze spisu przekracza początkowy remanent to różnica z nich wynikająca powiększa dochód, a zatem podlega opodatkowaniu. Jeśli zaś wartość spisu końcowego jest niższa o początkowego, to różnica między nimi będzie pomniejszać dochód podlegający opodatkowaniu. Wyceny remanentu należy dokonać w ciągu 14 dni od daty sporządzenia dokumentu.

Dokonując wyceny należy wiedzieć, że towary handlowe oraz materiały podstawowe i pomocnicze wycenia się według cen zakupu lub nabycia, a jeśli nie jest to możliwe to wycenia się je na podstawie cen rynkowych obowiązujących w dniu sporządzenia spisu z natury. Półwyroby, gotowe wyroby, a także braki własnej produkcji wycenia się uwzględniając koszt ich wytworzenia. Natomiast odpady użytkowe wycenia się według wartości oszacowanej na podstawie ich przydatności do dalszego użytkowania.

Remanent a składka zdrowotna

Choć spis z natury nie ma bezpośredniego związku ze składką zdrowotną, to w wyliczaniu podstawy składki zdrowotnej uwzględnia się tak zwaną różnicę remanentową. Różnica remanentowa to różnica, która powstaje pomiędzy wysokością remanentu początkowego, który sporządza się na dzień rozpoczęcia działalności, a remanentem końcowym. Jeśli remanent końcowy ma większą wartość niż remanent początkowy to wartość różnicy remanentowej zwiększa dochód firmy. Jeśli zaś remanent początkowy ma wyższą wartość niż wartość spisu z remanentu końcowego, to różnica remanentowa obniża dochód. Od 2023 roku różnice remanentowe, zarówno zwiększające, jak i zmniejszające dochód, a więc różnice dodatnie lub ujemne są uwzględniane w kalkulacji składki zdrowotnej. Przed zmianami przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą mogli uwzględniać jedynie składkę zmniejszającą dochód.