Zwolnienie lekarskie L4 w ciąży – ile wynosi i kiedy przysługuje?

Zwolnienie lekarskie z powodu ciąży to temat, który budzi wiele pytań wśród przyszłych mam. Wbrew powszechnemu przekonaniu, sama ciąża nie uprawnia automatycznie do l4 – konieczne są konkretne wskazania medyczne. Stan zdrowia kobiety ciężarnej musi wskazywać na niemożność kontynuowania pracy zarobkowej ze względów zdrowotnych. Prawidłowe zrozumienie zasad otrzymywania wynagrodzenia chorobowego pozwala uniknąć błędów, które mogą skutkować utratą prawa do świadczeń lub otrzymaniem niższej kwoty zasiłku.

L4 w ciąży - najważniejsze informacje

1. L4 w ciąży przysługuje tylko na podstawie wskazań medycznych – ciąża sama w sobie nie jest powodem do pójścia na zwolnienie lekarskie.

2. Maksymalny okres pobierania zasiłku chorobowego w ciąży wynosi 270 dni.

3. Zasiłek chorobowy w czasie ciąży wynosi 100% podstawy wymiaru i wymaga kodu B na zwolnieniu lekarskim lub innego potwierdzenia ciąży.

4. Kobieta prowadząca własną działalność musi opłacać składki chorobowe przez co najmniej 90 dni przed otrzymaniem zwolnienia lekarskiego.

Kiedy można iść na L4 w ciąży?

Kobieta w ciąży nie może samowolnie zaprzestać pracy bez odpowiedniego zaświadczenia lekarskiego. L4 w ciąży przysługuje wyłącznie na podstawie wskazań medycznych – sama ciąża nie stanowi automatycznego powodu do otrzymania zwolnienia lekarskiego. Decyzję o tym, czy wystawić zwolnienie, podejmuje lekarz dowolnej specjalizacji po szczegółowej ocenie stanu zdrowia przyszłej matki. Może to być ginekolog, lekarz rodzinny, internista czy specjalista innej dziedziny medycznej, który ma uprawnienia nadane przez ZUS.

Zdrowie ciężarnej wymaga szczególnej uwagi, zwłaszcza gdy pojawiają się objawy wskazujące na konieczność zaprzestania pracy zarobkowej. Lekarza prowadzącego ciążę do wystawienia zwolnienia może skłonić szereg problemów zdrowotnych. Najczęstsze przyczyny, przez które kobieta nie jest w stanie pracować i powinna iść na zwolnienie lekarskie, to: zagrożenie poronieniem, powikłania ciąży, wysokie ciśnienie krwi, cukrzyca ciążowa czy problemy z kręgosłupem. Lekarz powinien dokładnie ocenić stan zdrowia przyszłej mamy i zdecydować, czy istnieje zagrożenie dla zdrowia matki lub dziecka, które uniemożliwia wykonywanie obowiązków zawodowych.

Zasiłek chorobowy w okresie ciąży przysługuje po spełnieniu warunku tzw. okresu wyczekiwania – 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego przy umowie o pracę lub 90 dni przy dobrowolnym ubezpieczeniu chorobowym. Nie jest to okres czasu, w którym kobieta musi być w ciąży, ale minimalny okres jej ubezpieczenia, który pozwala na uzyskanie prawa do świadczeń. W przypadku zmiany pracy okres ubezpieczenia chorobowego może być przeniesiony między pracodawcami, o ile przerwa między jednym a drugim zatrudnieniem nie przekracza 30 dni.

Długość L4 w ciąży - ile może trwać chorobowe?

W przypadku niezdolności do pracy przypadającej w okresie ciąży, maksymalny okres pobierania zasiłku chorobowego wynosi 270 dni. Ten wydłużony limit (od standardowego 182 dni) obowiązuje w czasie ciąży lub w przypadku stwierdzenia gruźlicy i obejmuje całość świadczenia przysługującego w jej trakcie.

Choć kobieta w ciąży może wykorzystać pełny limit 270 dni, nie oznacza to automatycznego przedłużania wystawionego przez lekarza zwolnienia. Każde kolejne l4 w ciąży musi być medycznie uzasadnione przez lekarza prowadzącego, co oznacza że lekarz powinien widzieć przeciwwskazania do kontynuowania pracy i podjąć decyzję o wydłużeniu zwolnienia.

Po porodzie kobieta może płynnie przejść na urlop macierzyński. Oznacza to, że przyszłej mamie nie grozi przerwa w otrzymywaniu świadczeń. Zasiłek macierzyński wypłacany jest przez 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i 31 tygodni dla bliźniąt.

Jaka jest wysokość zasiłku chorobowego w czasie ciąży? Przykłady

W okresie ciąży zasiłek chorobowy wynosi 100% podstawy wymiaru, o ile zwolnienie lekarskie zostało prawidłowo oznaczone kodem B lub pracownica dostarczyła osobne zaświadczenie lekarskie potwierdzające ciążę. W przeciwnym razie świadczenie wypłacane jest w standardowej wysokości 80%, mimo że ciężarnej przysługuje wyższa stawka. Jeśli lekarz nie uwzględni kodu B (np. na prośbę pacjentki, która nie chce ujawniać ciąży), możliwe jest późniejsze dostarczenie zaświadczenia potwierdzającego ciążę lub złożenie wniosku o korektę e-ZLA - po jej dokonaniu następuje wyrównanie i dopłata do pełnej kwoty świadczenia.

Podstawę do wyliczenia zasiłku chorobowego stanowi średnie miesięczne wynagrodzenie z 12 miesięcy poprzedzających zwolnienie lekarskie. Zasiłek w ciąży wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku. Nie jest to jednak ta sama kwota, co kwota wynagrodzenia brutto.

W przypadku wynagrodzenia zmiennego, np. z premiami czy dodatkami, zasiłek ustala się na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy, obliczonego jako suma wynagrodzeń z tego okresu podzielona przez 12.

Przykład

Ile będzie wynosił zasiłek chorobowy w ciąży przy stałym wynagrodzeniu miesięcznym 10 000 zł brutto na umowie o pracę?

Od kwoty wynagrodzenia brutto (10 000 zł) odejmuje się:

• składkę emerytalną (9,76%),

• składkę rentową (1,5%),

• składkę chorobową (2,45%).

To daje: 10 000 zł – (9,76% + 1,5% + 2,45%) = 10 000 zł – 13,71% = 8 629 zł To jest podstawa wymiaru zasiłku chorobowego.

Zasiłek w ciąży = 100% podstawy wymiaru

Czyli: 8 629 zł brutto zasiłku miesięcznie (miesięczna wypłata zależy od faktycznej liczby dni L4)

Zasiłek z ZUS (chorobowy i macierzyński) jest opodatkowany PIT (12%).

Czyli: 8 629 zł brutto zasiłku potrącany jest 12% PIT = ok. 1 035 zł

Pracownica w ciąży dostanie 7 594 zł netto miesięcznie zasiłku.

Obliczenie to pokazuje scenariusz, w którym pracownica nie złożyła płatnikowi zasiłku (pracodawcy lub ZUS) formularza PIT-2. W takim przypadku zaliczka na podatek nie jest pomniejszana o miesięczną kwotę wolną od podatku (300 zł w 2025 r.) Gdyby pracownica złożyła PIT-2, jej zasiłek netto byłby wyższy o ok. 300 zł miesięcznie. Finalnie wysokość kwoty od podatku będzie rozliczana w zeznaniu rocznym.

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego w ciąży a zmiana pracodawcy

W przypadku zmiany pracodawcy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się na podstawie wynagrodzenia wypłaconego przez aktualnego pracodawcę, o ile od nowego zatrudnienia upłynął pełen miesiąc kalendarzowy. Jeśli pracownica nie przepracowała pełnego miesiąca lub przerwa między zatrudnieniami nie przekroczyła 30 dni, możliwe jest uwzględnienie wynagrodzeń od poprzedniego pracodawcy – z zachowaniem ciągłości ubezpieczenia chorobowego.

Kto i kiedy wypłaca świadczenie w trakcie ciąży?

Przez pierwsze 33 dni niezdolności do pracy (lub 14 dni w przypadku pracowników powyżej 50. roku życia), kobieta w ciąży otrzymuje wynagrodzenie chorobowe w wysokości 100%, finansowane przez pracodawcę – niezależnie od liczby zatrudnionych w firmie osób.

Po upływie tego okresu wypłacany jest zasiłek chorobowy, również w wysokości 100%. W firmach, które zgłaszają do ubezpieczenia co najmniej 21 osób, obowiązek wypłaty zasiłku spoczywa na pracodawcy – działa on w imieniu ZUS. Natomiast w firmach zgłaszających do ubezpieczenia mniej niż 21 pracowników, wypłatę zasiłku chorobowego kontynuuje ZUS na podstawie dokumentacji przekazanej przez pracodawcę.

W przypadku umowy zlecenia, kobietom ciężarnym zasiłek chorobowy również wypłaca ZUS, o ile zostały wcześniej objęte dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym i spełniły wymagany okres wyczekiwania.

Niezależnie od formy zatrudnienia, terminowe przekazanie dokumentacji medycznej i stosownego zaświadczenia potwierdzającego prawo do zasiłku jest warunkiem wypłaty świadczenia.

Zwolnienie lekarskie w ciąży a kontrola ZUS

Niezapowiedziana kontrola ZUS może mieć dwie formy. Pierwsza to kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnienia, podczas której pracownik ZUS sprawdza w miejscu pobytu, czy kobieta w ciąży przebywająca na L4 przestrzega zaleceń lekarskich. Druga to weryfikacja medycznej zasadności zwolnienia, dokonywana przez Lekarza Orzecznika ZUS, który może wezwać przyszłą mamę na badanie lub zażądać dokumentacji medycznej.

Przejście z L4 w ciąży na urlop macierzyński

Chociaż urlop macierzyński przysługuje z mocy prawa, jego formalne udzielenie wymaga od pracownicy podjęcia działania. Niezbędne jest dostarczenie pracodawcy aktu urodzenia dziecka, co w praktyce stanowi podstawę do rozpoczęcia urlopu. Jeśli jednak pracownica chce skorzystać z urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po macierzyńskim i otrzymywać przez cały ten okres zasiłek w wysokości 81,5% podstawy wymiaru, musi złożyć jeden łączny wniosek obejmujący oba urlopy w terminie 21 dni od dnia porodu.

Jeśli kobieta nie złoży wniosku o urlop macierzyński przed porodem, to zasiłek macierzyński będzie jej przysługiwał od dnia porodu, a zwolnienie lekarskie będzie obowiązywać do dnia poprzedzającego poród. Urlop macierzyński można jednak rozpocząć już przed porodem - przyszła matka ma prawo wykorzystać maksymalnie 6 tygodni z przysługującego jej wymiaru urlopu macierzyńskiego jeszcze przed narodzeniem dziecka. Jeśli kobieta przebywa na L4 w ciąży, przejście na urlop wymaga złożenia wniosku i dostarczenia niezbędnych dokumentów. Zakład ubezpieczeń społecznych kontynuuje wypłatę świadczeń pieniężnych, ale już w formie zasiłku macierzyńskiego.

Zwolnienie L4 w ciąży a własna działalność gospodarcza

Ubezpieczeniu chorobowemu podlegają tylko te przedsiębiorczynie, które świadomie zdecydowały się na dodatkową ochronę socjalną. Kobieta prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą może iść na zwolnienie lekarskie w ciąży pod warunkiem opłacania składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Musi ona podlegać pod to ubezpieczenie przez co najmniej 90 dni bez przerwy przed dniem powstania niezdolności do pracy.

Zakład ubezpieczeń społecznych wypłaca zasiłek chorobowy kobietom w ciąży prowadzącym działalność gospodarczą w wysokości 100% podstawy wymiaru. Podstawę wymiaru stanowi natomiast przeciętna miesięczna zadeklarowana podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy, pomniejszona o 13,71% składek społecznych.

Podsumowanie

Zwolnienie lekarskie w okresie ciąży możliwe jest wyłącznie z medycznym uzasadnieniem - ciąża sama w sobie nie stanowi podstawy do przejścia na l4, zawsze konieczne są wskazania medyczne potwierdzające niezdolność do pracy. Zwolnienie chorobowe może trwać maksymalnie 270 dni. Po porodzie kobieta może przejść na urlop macierzyński, co zapewnia jej ciągłość otrzymywanych świadczeń.

Za l4 w ciąży przysługuje zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru, pod warunkiem prawidłowego oznaczenia zwolnienia kodem B przez lekarza. Świadczenie wypłaca - w zależności od wielkości firmy i formy zatrudnienia - pracodawca lub ZUS. Kobiety prowadzące własną działalność gospodarczą muszą opłacać składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe przez co najmniej 90 dni, aby móc skorzystać z zasiłku chorobowego w czasie ciąży.

Warto również pamiętać, że zaświadczenie lekarskie może wystawić nie tylko ginekolog, ale także lekarz rodzinny, jeśli stwierdzi, że stan zdrowia ciężarnej wymaga zaprzestania pracy zarobkowej w trakcie ciąży.