Wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski

Każdy pracownik, a także zleceniobiorca, który opłaca składki na ubezpieczenie chorobowe, ma prawo do skorzystania z urlopów związanych z narodzinami dziecka lub jego przysposobieniem. Jak to wygląda w praktyce? Sprawdź, co jako pracodawca musisz wiedzieć o wniosku o urlop macierzyński oraz rodzicielski.

Ile trwa urlop macierzyński i rodzicielski?

Okres urlopu macierzyńskiego w przypadku urodzenia jednego dziecka obejmuje 20 tygodni. W sytuacji urodzenia dwojga dzieci okres ten wydłuża się do 31 tygodni. W przypadku trojga dzieci – do 33 tygodni, przy czworgu dzieci – do 35 tygodni, a przy pięciorgu dzieci – do 37 tygodni. Poza tym pracownicy-rodzice mają prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i 43 tygodnie w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie. Warto zaznaczyć, że do niedawna, a konkretnie do 26 kwietnia 2023 r., a więc do czasu wejścia w życie nowelizacji Kodeksu Pracy, okres urlopu rodzicielskiego wynosił odpowiednio 32 i 34 tygodnie. Jeszcze dłuższy okres urlopu rodzicielskiego przysługuje pracownikom-rodzicom, którzy posiadają zaświadczenie w związku z ustawą „Za życiem”, wystawiane w przypadku narodzin dziecka z niepełnosprawnościami lub nieuleczalnymi chorobami zagrażającymi jego życiu. W takiej sytuacji wymiar urlopu rodzicielskiego to 65 tygodni w przypadku narodzin jednego dziecka przy jednym porodzie i 67 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Dla pracodawców istotne jest też to, że takie same prawa do urlopów związanych z rodzicielstwem przysługują pracownikom-rodzicom w przypadku przysposobienia dziecka lub dzieci.

Należy zaznaczyć, że każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego i nie można tego prawa przenieść na drugiego z rodziców. Jeśli zatem rodzicom dziecka przysługuje 41 tygodni urlopu rodzicielskiego, to jeden rodzic może wykorzystać maksymalnie 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego, tak aby drugi mógł skorzystać z przysługujących mu 9 tygodni urlopu. Istotne jest też to, że rodzice-pracownicy mogą korzystać z urlopu rodzicielskiego jednocześnie, przy czym może być on wykorzystany w pięciu częściach.

Należny urlop macierzyński po urodzeniu lub przysposobieniu dziecka pracownicy muszą wykorzystać w naturze, co jednocześnie oznacza, że nie ma możliwości zastąpienia go ekwiwalentem pieniężnym.

Praca w trakcie urlopu rodzicielskiego

Co ciekawe, pracownik korzystający z urlopu rodzicielskiego może na rzecz swojego pracodawcy wykonywać pracę w wymiarze nie większym niż połowa etatu i korzystać z urlopu rodzicielskiego na pozostałą część etatu. W ten sposób urlop rodzicielski będzie ulegał wydłużeniu, nawet do 82 lub 86 tygodni w zależności od liczby dzieci i 130, lub 134 tygodnie w przypadku rodziców dziecka posiadającego zaświadczenie o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu, lub nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu.

Wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski

Wniosek o urlop macierzyński nie jest obligatoryjny, gdyż przysługuje on z mocy prawa i rozpoczyna się w dniu porodu. Jednak złożenie wniosku o urlop macierzyński i rodzicielski ma znaczenie dla wysokości zasiłku macierzyńskiego. Jeśli wniosek nie zostanie złożony, to osoba uprawniona będzie otrzymywać 100% zasiłku za cały okres urlopu macierzyńskiego i 70% zasiłku w czasie korzystania z urlopu rodzicielskiego. Złożenie wniosku w ciągu 21 dni od dnia porodu sprawi, że zasiłek za okres macierzyńskiego i rodzicielskiego urlopu będzie wynosił przez cały okres 81,5%. Jeśli pracownik, który złoży wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski w pełnym wymiarze, czyli tzw. długi wniosek, ale nie wykorzysta ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego, to będzie mu przysługiwać jednorazowe wyrównanie zasiłku do 100% podstawy wymiaru zasiłku. Nie dotyczy to jednak urlopu macierzyńskiego, gdyż prawa do niego nie można się zrzec.

Jakie dane musi zawierać wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski? 

Wniosek o urlop macierzyński musi zawierać dane pracownika i pracodawcy, imię i nazwisko dziecka oraz datę urodzenia dziecka, jak również okresy wykorzystania urlopów rodzicielskich. Pracownik zamierzający złożyć wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski musi także dołączyć do niego skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub dzieci, a także oświadczenie o braku zamiaru korzystania z urlopów związanych z rodzicielstwem przez drugiego z rodziców dziecka przez okres wskazany we wniosku.

Urlop ojcowski

Pracodawca może też otrzymać wniosek o urlop ojcowski, którego wymiar wynosi dwa tygodnie i może zostać wykorzystany jednorazowo lub w dwóch częściach. Urlop ojcowski przysługuje do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia lub 12 miesięcy od przysposobienia dziecka, ale nie dłużej niż do ukończenia przez przysposobione dziecko 14 roku życia.

Warto wiedzieć, że pracodawca zatrudniający więcej niż 20 ubezpieczonych jest zobowiązany do wypłaty zasiłku macierzyńskiego uprawnionym do jego pobierania, a następnie ZUS zwraca wypłacone kwoty.

Skrócony urlop macierzyński

Przepisy przewidują również prawo do skróconego urlopu macierzyńskiego dla kobiet, które urodziły martwe dziecko lub dla kobiet, których dziecko umarło przed upływem ósmego tygodnia życia. Urlop ten przysługuje w wymiarze ośmiu tygodni i nie może być krótszy niż 7 dni. Z kolei w przypadku śmierci po upływie ósmego tygodnia życia dziecka, pracownicy przysługuje prawo do 7 dni urlopu macierzyńskiego, licząc od dnia zgonu dziecka. Pracodawca ma obowiązek udzielić takiego urlopu na podstawie wniosku o skrócony urlop macierzyński, do którego musi zostać dołączony akt urodzenia z adnotacją o urodzeniu martwym lub akt urodzenia dziecka z adnotacją o jego śmierci.

Podsumowując temat dotyczący wniosku o urlop macierzyński:

• długość urlopów zależy od liczby dzieci;
• oboje rodzice mogą korzystać z urlopu rodzicielskiego;
• urlop macierzyński musi być wykorzystany w naturze;
• pracownicy mogą pracować na część etatu w trakcie urlopu rodzicielskiego;
• termin oraz rodzaj wniosku ma wpływ na zasiłek macierzyński;
• pracodawcy zatrudniający więcej niż 20 ubezpieczonych muszą wypłacać zasiłki macierzyńskie;
• istnieje także skrócony urlop macierzyński w przypadku martwego dziecka lub śmierci dziecka po 8 tygodniach życia. Wniosek wymaga odpowiednich dokumentów.