Wypadek w pracy - odszkodowanie ZUS: jak je uzyskać w 2025 roku?

Wypadek przy pracy może wiązać się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi, a co za tym idzie – również finansowymi. Na szczęście poszkodowany pracownik może ubiegać się o różne świadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jakie odszkodowania przysługują po wypadku w pracy, kto je wypłaca, jakie dokumenty są potrzebne i jak wygląda cały proces krok po kroku?

Najważniejsze informacje związane z tematem

1. Po wypadku przy pracy pracownik powinien niezwłocznie poinformować pracodawcę, który ma obowiązek sporządzić protokół powypadkowy lub kartę wypadku.

2. Aby ubiegać się o świadczenie, należy złożyć wniosek o wypłatę odszkodowania, zaświadczenie lekarskie OL-9 oraz dokumentację medyczną.

3. Wniosek o jednorazowe odszkodowanie należy złożyć w ciągu 6 miesięcy od momentu, gdy zakończy się leczenie lub rehabilitacja. Roszczenie przedawnia się po 3 latach od dnia wypadku.

4. Po złożeniu dokumentów, lekarza orzecznika z ZUS przeprowadza badanie i ustala procentowy poziom uszczerbek na zdrowiu.

Komu przysługuje odszkodowanie za wypadek przy pracy z ZUS?

Prawo do świadczeń powypadkowych mają osoby objęte ubezpieczeniem wypadkowym, które uległy wypadkowy przy pracy. Dotyczy to przede wszystkim pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, ale również niektórych osób pracujących na umowach cywilnoprawnych (np. zleceniu), jeśli podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz w zależności od przyczyn wypadku.

Podstawą ubiegania się o odszkodowanie jest uznanie danego zdarzenia za wypadek przy pracy w rozumieniu przepisów – czyli pracownik uległ wypadkowi w czasie, gdy pozostawał w dyspozycji pracodawcy, a zdarzenie było nagłe, spowodowane przyczyną zewnętrzną, okoliczności wypadku związane były z pracą i prowadziły do urazu lub śmierci. Ustalenie tego jest możliwe podczas przeprowadzania postępowania powypadkowego.

Odszkodowanie z ZUS nie obowiązuje pracownik, którzy ulegli wypadkowi w drodze do i z pracy.

Rodzaje świadczeń z tytułu wypadku przy pracy

Po wypadku w pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może wypłacić kilka różnych świadczeń, w zależności od skutków zdrowotnych i sytuacji pracownika. Najczęstsze z nich to:

• Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego – przysługuje z tytułu niezdolności do pracy powstałej w wyniku wypadku przy pracy.

• Jednorazowe odszkodowanie – przysługuje za stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu.

• Świadczenie rehabilitacyjne – jeśli po zakończeniu zasiłku chorobowego pracownik nadal nie może wrócić do pracy.

• Renta z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy lub choroby zawodowej – wypłacany w wyniku ustalenia niezdolności do dalszej pracy zarobkowej.

• Dodatek pielęgnacyjny i zasiłek pogrzebowy – w przypadku ciężkich obrażeń lub śmierci pracownika.

Warto pamiętać, że każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie i nie wszystkie świadczenia muszą być przyznane jednocześnie.

Źródło: www.zus.pl

Jakie warunki trzeba spełnić, by otrzymać odszkodowanie za wypadek w pracy?

Aby otrzymać świadczenie z ZUS, niezbędne jest udokumentowanie wypadku i jego skutków. Kluczowe znaczenie ma protokół powypadkowy lub karta wypadku – dokumenty potwierdzające, że zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy. Ich sporządzenie należy do pracodawcy i zespołu powypadkowego. Bez tych dokumentów ZUS nie przyzna świadczenia.

Dodatkowo wymagane są inne dokumenty, takie jak:

• wniosek o wypłatę jednorazowego odszkodowania (formularz ZUS),

• zaświadczenie lekarskie OL-9,

• dokumentację medyczną z leczenia powypadkowego.

Komplet tych materiałów pozwala na rozpoczęcie procedury przyznania świadczenia.

Jednorazowe odszkodowanie z ZUS – ile wynosi i jak je uzyskać?

Jednorazowe odszkodowanie to najczęściej wypłacane świadczenie po wypadku. Przysługuje pracownikowi, jeśli doznał uszczerbku na zdrowiu.

Wysokość jednorazowego odszkodowania stanowi 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, który określa lekarz orzecznik ZUS. Od 1 kwietnia 2025 roku za każdy procent uszczerbku przysługuje 1636 zł. Kwoty jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy są waloryzowane każdego roku.

Jak wygląda procedura ubiegania się o to świadczenie? Proces ten składa się z kilku kroków:

1. Zgłoszenie wypadku pracodawcy - pracownik powinien niezwłocznie poinformować pracodawcę o wypadku przy pracy.

2. Sporządzenie dokumentacji powypadkowej - należy dopilnować, aby pracodawca sporządził protokół powypadkowy lub kartę wypadku.

3. Zakończenie rehabilitacji lub leczenia - pracownik może ubiegać się o odszkodowanie dopiero, gdy zakończy proces leczenia lub rehabilitacji - dopiero wtedy możliwa jest ocena trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

4. Zebranie wymaganych dokumentów - należy przygotować wymagane przez ZUS dokumenty.

5. Złożenie dokumentów w ZUS - pracownik składa kompletny wniosek wraz z załącznikami w oddziale ZUS.

6. Badanie przez lekarza orzecznika ZUS - lekarz orzecznik ZUS przeprowadza badanie i określa procentowy uszczerbek na zdrowiu.

7. Decyzja ZUS o wypłacie świadczenia - na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika, ZUS wydaje decyzję o przyznaniu (lub odmowie) świadczenia – powinna ona zostać wydana w terminie do 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia lub wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do jej wydania.

8. Odwołanie od decyzji (w razie potrzeby) - jeżeli pracownik nie zgadza się z decyzją ZUS (np. z oceną uszczerbku lub odmową wypłaty), ma prawo odwołać się do komisji lekarskiej ZUS, a następnie – do sądu pracy.

W przypadku śmierci pracownika na skutek wypadku w pracy, jednorazowe odszkodowanie mogą otrzymać uprawnieni członkowie rodziny ubezpieczonego.

Przedawnienie prawa do odszkodowania

Złożenie wniosku o jednorazowe odszkodowanie powinno nastąpić niezwłocznie, gdy leczenie lub rehabilitacja zostaną zakończone – to właśnie wtedy możliwa jest ocena trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu przez lekarza orzecznika ZUS. Choć przepisy nie wskazują sztywnego terminu na złożenie wniosku, ZUS w praktyce może uznać zbyt długie zwlekanie - np. powyżej 6 miesięcy - za utrudnienie w wykazaniu związku przyczynowego między wypadkiem a uszczerbkiem.

Roszczenie o jednorazowe odszkodowanie przedawnia się po 3 latach od dnia wypadku przy pracy. Termin ten może wyjątkowo liczyć się od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o związku między wypadkiem a uszczerbkiem na zdrowiu – ale tylko wtedy, gdy nie było to oczywiste od razu.

Ocena stopnia uszczerbku

Uszczerbek na zdrowiu to trwałe lub długotrwałe upośledzenie sprawności organizmu, powstałe w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.  Długotrwały uszczerbek oznacza z kolei ograniczenie sprawności, które utrzymuje się przez co najmniej 6 miesięcy, ale może ulec poprawie. Z kolei trwały uszczerbek to taki, który nie rokuje poprawy. Ocena ta jest kluczowa przy ustalaniu prawa do jednorazowego odszkodowania – to właśnie na jej podstawie określa się wysokość należnego świadczenia. Badania dokonuje lekarz orzecznik ZUS, który bierze pod uwagę dokumentację medyczną oraz posługuje się specjalną tabelą określającą procent uszczerbku dla konkretnych przypadków. W razie wydania decyzji niezgodnej z oczekiwaniami pracownika, możliwe jest odwołanie się do komisji lekarskiej.

Ocena stopnia uszczerbku jest dokonywana na podstawie „Oceny procentowej stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu”, która jest załącznikiem do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej.

Czy można dostać dodatkowe jednorazowe odszkodowanie od pracodawcy?

Tak, możliwe jest ubieganie się o dodatkowe świadczenia niezależnie od wypłat z ZUS. Jeżeli pracodawca naruszył przepisy BHP, poszkodowany może dochodzić dodatkowego odszkodowania w postępowaniu cywilnym. W ramach roszczenia cywilnego można żądać m.in. rekompensaty za ból i cierpienie, utratę dochodów, kosztów leczenia czy konieczność przekwalifikowania się.

Warto zasięgnąć porady prawnej, by ocenić, czy są podstawy do wystąpienia z pozwem przeciwko pracodawcy.

Wypadek przy pracy – co jeszcze warto wiedzieć?

Wnioski do ZUS najlepiej składać jak najszybciej po zakończeniu leczenia – choć nie ma ścisłego terminu, opóźnienia mogą utrudnić udowodnienie związku przyczynowego między wypadkiem a uszczerbkiem na zdrowiu. Pracodawca nie ma prawa uchylać się od sporządzenia dokumentacji powypadkowej – jest to jego obowiązek wynikający z przepisów prawa pracy. Należy też pamiętać, że odszkodowanie wypłacane w przypadku wypadku nie przysługuje, jeśli pracownik umyślnie spowodował wypadek lub był pod wpływem alkoholu czy narkotyków.

Podsumowanie

Wypadek przy pracy może mieć poważne konsekwencje zdrowotne i finansowe dla pracownika, jednak ZUS oferuje szereg świadczeń, które mogą złagodzić te skutki. Kluczowe jest, aby poszkodowany pracownik niezwłocznie zgłosił wypadek pracodawcy i dopilnował sporządzenia protokołu powypadkowego, który jest podstawą do ubiegania się o odszkodowanie. W zależności od skutków wypadku, pracownik może otrzymać różnorodne rodzaje świadczeń od ZUS.