Czym jest pełnomocnictwo? Rodzaje pełnomocnictw

Czym jest pełnomocnictwo?

Pełnomocnictwo jest szczególnie pomocne w przypadku, kiedy nie jesteśmy w stanie załatwić pilnej sprawy osobiście. To jednostronne upoważnienie osób trzecich do wykonywania określonych czynności za osobę udzielająca pełnomocnictwa. Osoba, która została upoważniona do podejmowania decyzji, może je legalnie wykonywać i są one w pełni wiążące. Podczas podpisywania pełnomocnictwa cały zakres kompetencji powinien zostać szczegółowo ustalony.

Przykładowo: Marcin Nowak udzielił Janowi Kowalskiemu pełnomocnictwa do zawarcia umowy sprzedaży. Podpisana przez pełnomocnika umowa będzie obowiązująca dla obu stron transakcji. Pomimo tego, iż Marcin Nowak nie był obecny przy zawieraniu wspomnianej umowy, nie zwalnia go to z przestrzegania zawartych w niej punktów.

W zdecydowanej większości przypadków w sprawach administracyjnych pełnomocnikiem może zostać każdy, kto posiada zdolność do czynności prawnej. Oznacza to, że pełnomocnik nie może być ubezwłasnowolniony przez sąd. Taką osobą może być zatem ktoś bliski, członek rodziny, lecz także dalszy znajomy. Istnieją jednak sytuacje, w których udzielenie pełnomocnictwa jest niemożliwe — ma to miejsce np. w przypadku wniosku o wydanie dowodu tożsamości.

Z kolei w sprawach prowadzonych przez sąd cywilny pełnomocnikiem może zostać jedynie adwokat, radca prawny lub osoba bliska. W niektórych przypadkach, takich jak sprawy alimentacyjne, osobą upoważnioną do reprezentowania może zostać także przedstawiciel opieki społecznej. W sprawach karnych może nas reprezentować wyłącznie adwokat, natomiast przy wykroczeniach — adwokat lub radca prawny.

Rodzaje pełnomocnictw

W zależności od rodzaju sprawy, w jakiej dana osoba ma nas reprezentować, zastosujemy inny typ pełnomocnictwa. Zgodnie z tym panuje podział na: pełnomocnictwo ogólne, szczególne, rodzajowe oraz procesowe.

Pełnomocnictwo ogólne jest upoważnieniem o najszerszym zakresie umocowania. Pozwala na dokonywanie czynności zwykłego zarządu, w skład którego wchodzą m.in. odbieranie zawiadomień oraz wezwań, które nie są czynnościami prawnymi; reprezentowanie danej osoby w sprawach administracyjnych, czy też składanie oświadczeń oraz wniosków procesowych w kontaktach z urzędami, sądami oraz władzami państwowymi.

Pełnomocnictwo szczególne (znane również jako pełnomocnictwo notarialne) dotyczy natomiast ściśle określonej sprawy, w której upoważniamy kogoś do wykonania konkretnej czynności. W jego treści powinny znaleźć się dokładne wytyczne, które jasno wskazują na wykonanie owej czynności. Zazwyczaj są to takie sprawy, jak sprzedaż auta lub nieruchomości. Warto zaznaczyć, iż takie pełnomocnictwo nie zadziała w żadnej innej sytuacji oprócz tej wyraźnie zaznaczonej w dokumencie. Pełnomocnictwo notarialne powinno zostać sporządzone przez notariusza, który dopilnuje wszelkich zawiłości prawnych i pomoże w stworzeniu legalnego pełnomocnictwa, które będzie zawierało w sobie wszelkie niezbędne informacje oraz ściśle określoną czynność, do której mocodawca upoważnia pełnomocnika.

Pełnomocnictwo rodzajowe definiuje rodzaj oraz zakres czynności, które mają zostać dokonane przez osobę reprezentującą. W przeciwieństwie do pełnomocnictwa szczególnego, taki rodzaj upoważnienia pozwala na powtarzanie konkretnych czynności w imieniu mocodawcy, np. zawieranie umów najmu. Pełnomocnik upoważniony w sposób rodzajowy może w sposób cykliczny załatwiać pewne sprawy.

Pełnomocnictwo procesowe to przykład dokumentu, w którym mocodawca upoważnia daną osobę do reprezentowania jej w sprawach sądowych. Taki pełnomocnik ma możliwość np. stawienia się w sądzie w imieniu mocodawcy po odebraniu stosownego wezwania.

Jak udzielić pełnomocnictwa?

Zgodnie z art. 60 Kodeksu Cywilnego [Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93], oświadczenie woli mocodawcy może zostać złożone w dowolnej formie. Oznacza to, że chęć bycia reprezentowanym może zostać wyrażona przez każde zachowanie mocodawcy, które jednoznacznie wskazuje na jej wolę. Oprócz klasycznego upoważnienia w formie pisemnej, możliwe jest zastosowanie formy elektronicznej, z uwzględnieniem konkretnych wytycznych.

Najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest jednak złożenie pełnomocnictwa na piśmie. W dokumencie należy dokładnie określić rodzaj pełnomocnictwa oraz osobę, której zostanie ono udzielone. Aby uniknąć nieporozumień i zminimalizować pole do nadużyć, warto ściśle sprecyzować zakres kompetencji podmiotu, który będzie nas reprezentował.

Aby spisany dokument miał moc prawną i był dokładny, w piśmie należy umieścić datę i miejsce jego sporządzenia oraz okres, w którym pełnomocnictwo będzie obowiązywać. Niezbędne jest także umieszczenie dokładnych danych osobowych pełnomocnika oraz mocodawcy, takie jak: imiona oraz nazwiska, adresy zamieszkania, numery PESEL, serie i numery dowodów osobistych. Konieczne jest również określenie rodzaju pełnomocnictwa, a w przypadku szczególnego oraz rodzajowego — sprecyzowanie kompetencji. Na sam koniec należy umieścić własnoręczne podpisy pełnomocnika oraz mocodawcy. Tak skomponowany wzór pełnomocnictwa jest w pełni wiążący oraz legalny.

Kiedy wygasa pełnomocnictwo?

Zgodnie z art. 101 Kodeksu cywilnego mocodawca ma prawo odwołać pełnomocnictwo w każdej chwili. Aby tego dokonać, najlepiej sporządzić odpowiedni dokument pisemny, który wyraźnie wskaże na wygaśnięcie pełnomocnictwa. Wyjątek stanowią sytuacje, w których wygasa ono samoistnie i automatycznie. Ma to miejsce wraz ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika. W skrajnych przypadkach istnieje jednak możliwość, iż mocodawca zaznaczył w dokumencie, że pełnomocnictwo nie ustaje nawet po jego odejściu.

Gdy pełnomocnictwo wygasa, pełnomocnik traci prawa do reprezentowania danej osoby i ma obowiązek zwrócić jej wszelkie dokumenty dotyczące pełnomocnictwa.