Działalność nierejestrowana – co to i na czym polega?

To innowacyjne rozwiązanie wymaga od przedsiębiorcy dopełniania minimalnego zakresu formalności, przewiduje zwolnienia z obowiązku płacenia składek ZUS, ale przysługuje tylko podmiotom uzyskującym miesięczny dochód do ściśle określonej granicy.

Działalność nierejestrowana wydaje się dobrym motywatorem do założenia firmy dla młodych przedsiębiorców, którzy dopiero uczą się prowadzenia biznesu albo są na etapie poznawania rynku. W odróżnieniu od zwykłej działalności gospodarczej charakteryzuje się znacznie niższymi kosztami jej prowadzenia. Jakie jeszcze zalety i wady wiążą się z tą nową formą prowadzenia biznesu?

Działalność nierejestrowana – od kiedy obowiązują nowe przepisy?

Przepisy wprowadzające działalność nierejestrowaną do polskiego systemu prawnego zostały zawarte w tzw. Konstytucji biznesu, która stanowi gruntowną reformę prawa gospodarczego. W miejsce ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz kilku innych aktów normatywnych regulujących zagadnienia gospodarczo-instytucjonalne wprowadza pakiet 5 ustaw, które jasno i precyzyjnie określają zasady ustroju gospodarczego kraju.

Większość z nowych przepisów weszła w życie 30 kwietnia 2018 r. Jednym z takich aktów normatywnych jest ustawa z 6 marca 2018 r. „Prawo przedsiębiorców”, której art. 5 definiuje, czym jest działalność nierejestrowana. Zgodnie z jego treścią działalność będzie uznana za nierejestrowaną, jeśli łącznie zostaną spełnione dwie przesłanki:

1. przychód (a więc dochód oraz koszty uzyskania przychodu) nie przekroczy wartości 50% minimalnego wynagrodzenia w danym roku;
2. w ostatnich 60 miesiącach działalność nie posiadała znamion, które nakazywałaby traktować ją jako działalność gospodarczą (np. nie została zarejestrowana w CEIDG albo KRS).

Z możliwości skorzystania z tej formy prowadzenia działalności wyłączone są te aktywności, które wymagają uzyskania koncesji, licencji lub pozwolenia. Ponadto wspólnicy umowy spółki cywilnej nie mogą figurować jako przedsiębiorcy nierejestrowani.

Działalność nierejestrowana – zasady obowiązujące przedsiębiorców

Podstawowym kryterium prowadzenia działalności nierejestrowanej jest więc poziom osiąganego dochodu oraz długość okresu od zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej. Jeśli dochody przedsiębiorcy przekraczają wartość 50% minimalnego wynagrodzenia albo od zamknięcia działalności gospodarczej nie minęło 60 miesięcy, droga do prowadzenia działalności nierejestrowanej pozostaje zamknięta.

W bieżącym roku kwota minimalnego wynagrodzenia wynosi 2250 zł brutto. Na tej podstawie łatwo wyliczyć, że maksymalna wysokość przychodu przedsiębiorcy nierejestrowanego może wynosić maksymalnie 1125 zł. Nie ma obowiązku odprowadzania od tej kwoty składek emerytalnych oraz na ubezpieczenie zdrowotne, ponieważ działalność taka – jak sama nazwa wskazuje – nie wymaga rejestracji. Przedsiębiorcy nie muszą więc płacić ponad 500 zł składki preferencyjnego do ZUS lub ponad 1300 zł pełnego wymiaru składek po upływie 2 lat od założenia firmy.

Działalność nierejestrowana nie jest jednak objęta zwolnieniem z obowiązku odprowadzania podatku dochodowego. W przeciwieństwie do tradycyjnych form prowadzenia działalności przedsiębiorca nierejestrowany nie musi składać miesięcznych lub kwartalnych zaliczek, lecz wysyła do urzędu skarbowego roczną deklarację o wysokości uzyskanych dochodów w poprzednim roku rozliczeniowym. W tym celu należy wypełnić wniosek PIT-36.

W przeciwieństwie do określania maksymalnego poziomu przychodów podatek oblicza się na podstawie uzyskanego dochodu, a więc różnicy między przychodem, a kosztami jego uzyskania.

Nieumyślne przekroczenie limitu przychodów

Często pojawiającym się problemem jest nieumyślne przekraczanie maksymalnej granicy uzyskanego dochodu. Art. 5 ust. 4 ustawy „Prawo przedsiębiorców” stanowi, że w tym przypadku osoba prowadząca działalność nierejestrową ma obowiązek złożyć wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej w okresie 7 dni od uzyskania tego przychodu.

Jednak art. 3 tej samej ustawy stanowi, że działalnością gospodarczą jest wyłącznie działalność zarobkowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, we własnym imieniu. Przekroczenie maksymalnej granicy przychodu nie powoduje więc w świetle tej definicji powstania działalności gospodarczej. Autorzy raportu „Działalność nierejestrowana – poradnik dla początkujących” (źródło: http://www.podatki.biz/media/File/Poradnik/Dzialalnosc_nierejestrowa_poradnik_praktyczny_dla_poczatkujacych.pdf) zauważają, że w tym przypadku osoba prowadząca działalność nierejestrowaną powinna złożyć wpis do CEIDG, a następnie wnieść o jej wykreślenie z ewidencji. Jednak w ten sposób taka osoba traci prawo do ponownego skorzystania z możliwości prowadzenia działalności nierejestrowanej oraz preferencyjnej stawki ZUS, jeśli zechce kontynuować prowadzenie działalności gospodarczej.

Dla kogo działalność nierejestrowana?

Nierejestrowana działalność gospodarcza oferuje osobom chcącym rozpocząć przygodę z prowadzeniem własnej firmy kilka istotnych korzyści:

• brak konieczności odprowadzania składek na ZUS,
• eliminację obowiązku zgłoszenia działalności do CEIDG oraz w urzędzie skarbowym,
• roczne rozliczanie kwoty uzyskanego przychodu zamiast odprowadzania miesięcznych zaliczek.

Z tego powodu wydaje się być odpowiednią formą prowadzenia działalności dla osób, które:

• dopiero myślą o zarabianiu pieniędzy na własny rachunek, chcą zbadać rynek i potrzebują czasu, by „rozwinąć skrzydła”,
• traktują dodatkową aktywność zarobkową jako alternatywne źródło niewielkiego dochodu.