Formy opodatkowania przedsiębiorców w Polsce – kompletny przewodnik

Jakie są formy opodatkowania w Polsce?

W Polsce do niedawna istniały cztery formy opodatkowania działalności gospodarczej, dziś jednak pozostały do dyspozycji przedsiębiorców wyłącznie trzy. Czwartą z nich była karta podatkowa, za pomocą której wciąż mogą rozliczać się osoby korzystające z niej już wcześniej. Wybór tej formy opodatkowania przedsiębiorstw należało jednak zadeklarować przed 1 stycznia 2022 roku. Obecnie natomiast nie jest ona dostępna dla nowych przedsiębiorców. Mogą oni natomiast wybrać następujące rodzaje opodatkowania:

• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
• zasady ogólne,
• podatek liniowy.

Osoba zakładająca działalność gospodarczą wybiera sposób opodatkowania dochodów, składając odpowiednią deklarację. W przypadku, gdy wypełniamy formularz CEiDG, zgłoszenie do urzędu skarbowego następuje automatycznie. Niemniej jednak sztuką jest wybrać taki sposób, który przyniesie nam najwięcej korzyści z podatkowego punktu widzenia. Forma rozliczeń podatkowych może ulec zmianie, w zależności od potrzeb i możliwości danej firmy. Warto mieć na uwadze, że na przykład w kontekście ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych obowiązują pewne limity. Przekroczenie ich powoduje konieczność rozliczania się z fiskusem na innych zasadach. Sposób opodatkowania wybiera się na cały rok podatkowy. Oznacza to, że obowiązuje on od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku rozliczeniowego. W tym czasie przedsiębiorca nie może dokonywać zmian, nawet jeśli obecna metoda nie jest dla niego korzystna bądź spełnia warunki, aby wybrać inny sposób.

Jakie są formy opodatkowania działalności gospodarczej w naszym kraju?

Każdy przedsiębiorca, bez względu na to, na jaką skalę i w jakiej branży prowadzi działalność, musi wybrać formę opodatkowania dochodów. Istnieją różne sposoby rozliczania podatku, w tym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, skala podatkowa oraz podatek liniowy. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych charakteryzuje się opodatkowaniem rzeczonych przychodów – przedsiębiorca nie ma więc prawa do odliczenia kosztów prowadzonej działalności gospodarczej. Wyjątek stanowią zapłacone składki ZUS na ubezpieczenie społeczne. Takie opodatkowanie firmy mogą wybrać jedynie przedsiębiorcy, których przychód za poprzedni rok nie przekroczył 2 milionów euro. Ci, którzy nie mieszczą się w limicie, muszą zdecydować się na zasady ogólne bądź podatek liniowy. W kontekście ryczałtu bardzo istotny jest rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej. Nie jest to bowiem sposób opodatkowania skierowany do wszystkich. Nie mogą z niej skorzystać na przykład przedsiębiorcy:

• prowadzący aptekę,
• handlujący dewizami,
• prowadzący działalność w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych nie zawsze będzie opłacalnym rozwiązaniem. Nie skorzystają nam nim przedsiębiorcy, którzy ponoszą wysokie koszty prowadzonej działalności. Wtedy też warto wybrać formy opodatkowania małych i średnich przedsiębiorstw, które umożliwiają ich odliczanie. Inne formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych to skala podatkowa oraz podatek liniowy. Obowiązują tutaj podobne zasady, jednak inne stawki podatku. Skala podatkowa zakłada obecnie dwa progi dochodowe, przy czym granicą jest 120 000 zł. Osoby, które osiągną wyższe dochody, będą musiały opłacić podatek w wysokości 32%, natomiast ci, których dochody będą niższe, opodatkują je w stawce 12%. Skala podatkowa korzystna będzie zatem dla tych, których roczne dochody mieszczą się w pierwszym progu. Jednocześnie warto zwrócić uwagę na przysługującą w tym przypadku kwotę wolną od podatku, która od 2022 roku (identyczna w 2023) wynosi aż 30 000 zł. Przedsiębiorcy od tego właśnie roku utracili jednak możliwość odliczania od podatku kwoty zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne. Oznacza to, że obciąża ich ona w całości. Ponadto jest liczona od dochodu, a nie od zadeklarowanej podstawy, co również nie jest dla nich korzystne. Ostatnią z form opodatkowania jest podatek liniowy. W tym przypadku mamy do czynienia ze stałą stawką, która wynosi 19%. Nie obowiązują progi podatkowe, przedsiębiorcy nie mogą też skorzystać z kwoty wolnej od podatku. Mają natomiast możliwość odliczenia składki zdrowotnej, choć tutaj obowiązują ich limity. Opodatkowanie jednoosobowej działalności gospodarczej w formie podatku liniowego będzie korzystne dla osób, które wpadają w drugi próg dochodowy. Jednocześnie należy pamiętać, że z tej preferencyjnej formy nie mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy wykonują usługi na rzecz swojego byłego pracodawcy. Zakaz obowiązuje ich w ciągu kolejnych dwóch lat od ustania stosunku pracy. Częstą bowiem praktyką było zakładanie działalności gospodarczej w celu opodatkowania dochodów niższą stawką, niż wynikałoby to z zasad ogólnych. Procedura ta miała miejsce zwłaszcza w przypadku pracowników sektora IT, których roczne zarobki znacząco przekraczały próg podatkowy.

Jaka jest najprostsza forma opodatkowania? Jaki podatek wybrać?

Sposoby opodatkowania, jakie obecnie mamy do wyboru, dają nam stosunkowo duże pole manewru. Możemy dobierać je dowolnie, oczywiście mając na uwadze ewentualne ustawowe ograniczenia. Warto dobrze przemyśleć kwestię opodatkowania działalności gospodarczej, kierując się między innymi zasadami optymalizacji kosztów związanych z koniecznością opłacania podatku dochodowego. Najprostszą formą opodatkowania dochodów jest oczywiście ryczałt. Nie wymaga prowadzenia pełnej księgowości czy dokumentowania kosztów. Przedsiębiorca ma jedynie obowiązek ewidencjonować przychody, na podstawie których obliczy podstawę opodatkowania. Niemniej jednak ryczałt nie zawsze będzie korzystnym rozwiązaniem. Dotyczy to zwłaszcza osób ponoszących wysokie koszty – w tym przypadku nie podlegają odliczeniu. Która forma rozliczeń podatkowych będzie więc najlepszym rozwiązaniem? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, bowiem zawsze należy wziąć pod uwagę indywidualną sytuację przedsiębiorcy. Warto rozważyć przede wszystkim:

• jak wysokie koszty ponosimy,
• jak wysokie są nasze dochody,
• z jakich dodatkowych benefitów skorzystamy, wybierając daną formę opodatkowania,
• jak będzie rozwijała się nasza firma w kolejnych miesiącach?

Ze względu na różne formy opodatkowania działalności gospodarczej, dobrym rozwiązaniem przed podjęciem ostatecznej decyzji jest przeprowadzenie swego rodzaju symulacji. Bierzemy w niej pod uwagę miesięczne przychody, koszty oraz ewentualne dalsze odliczenia, z których możemy skorzystać (jest to ważne na przykład w kontekście ulg, jakie przysługują wyłącznie przedsiębiorcom, rozliczającym się za pomocą skali podatkowej). Dane do symulacji są oczywiście prognozą, zwłaszcza jeśli dopiero rozpoczynamy prowadzenie firmy. W razie potrzeby warto też skorzystać z pomocy doświadczonego doradcy podatkowego. Jest to korzystne rozwiązanie, zwłaszcza jeśli nasza sytuacja podatkowa nie jest jednoznaczna i wymaga nieco szerszej analizy.