Style zarządzania – jakie wyróżniamy i czym się charakteryzują?

Jakie są cztery podstawowe style zarządzania?

Kierowanie grupą to bardzo odpowiedzialne zadanie. Od charyzmy i umiejętności lidera mogą w dużej mierze zależeć wyniki finansowe danego przedsiębiorstwa. Dlatego to ważne, by wiedzieć, jakie są podstawowe style zarządzania i kiedy warto je stosować. Ekonomiści Paul Hersey i Kenneth H. Blanchard stworzyli sytuacyjny model zarządzania i wyróżnili cztery style kierowania przedsiębiorstwem: autokratyczny, integrujący, partycypacyjny i delegujący. Według autorów należy je wdrażać zamiennie w zależności od stopnia dojrzałości pracowników. W tym podejściu ocenia się nie tylko kompetencje podwładnych, ale także etap rozwoju ich kariery zawodowej. Lider powinien dostosować swoje oczekiwania i komunikaty do potencjału każdego pracownika, co pozwoli mu uzyskać optymalne efekty w postaci sprawnej realizacji zleconych zadań. Zarządzanie sytuacyjne zakłada, że kierownik jest osobą elastyczną i może dowolnie zmieniać stosowany przez siebie styl, żeby jak najlepiej dopasować go do zaistniałych okoliczności.

Autokratyczny styl kierowania

Autokratyczny styl kierowania zakłada, że lider ma nadzorować pracownika i na bieżąco kontrolować oraz korygować jego pracę. Zarządzanie oparte na autorytecie wymaga od kierownika jasnego sprecyzowania celów, a także udzielania wsparcia pracownikowi na każdym etapie realizacji poleceń. Styl autokratyczny przejawia się głównie w instruowaniu, szkoleniu, organizowaniu i budowaniu relacji. Przełożony musi być osobą zaangażowaną i powinien także mieć dużo cierpliwości do pracownika, aby aktywnie go słuchać i reagować na jego potrzeby. Ten typ zarządzania może być stosowany w stosunku do nowych pracowników, którzy mają małe doświadczenie i niskie kompetencje. Jest to także dobry sposób, aby szybko zażegnać sytuację kryzysową lub, by wykonać ważne zlecenie w krótkim czasie. Styl dyrektywny może się sprawdzić również podczas realizacji wyjątkowo trudnych zadań.

Integrujący styl kierowania

Integrujący styl kierowania wdraża się wtedy, gdy trzeba pracownika zmotywować i zwiększyć jego wiarę we własne możliwości. Zadaniem lidera jest przekazywanie różnych instrukcji, spośród których podwładny będzie mógł wybrać preferowane przez siebie rozwiązanie. Typ integrujący polega przede wszystkim na prowadzeniu konsultacji i wspieraniu pracownika podczas mierzenia się z wyzwaniami. Częste rozmowy spowodują, że pracownik poczuje się pewniej, a z czasem powinien sam przejąć inicjatywę. Integrujący styl zarządzania jest stosowany, gdy pracownik ma niskie lub średnie kompetencje i nie jest wystarczająco zaangażowany w wykonywaną pracę. Powodem tej sytuacji mogą być na przykład nudne i monotonne zadania, za mała ilość informacji, by wykonać zlecenie lub długotrwały stres.

Partycypacyjny styl kierowania

Partycypacyjny styl kierowania zakłada, że lider ma traktować pracownika jak partnera. Nie oznacza to, że traci swój autorytet, a jedynie powinien z podwładnym więcej rozmawiać i pokazać mu, że liczy się z jego zdaniem. W tym celu przełożony może zachęcać pracownika do brania udziału w ważnych dyskusjach i angażowania się w życie firmy. Ważną kwestią będzie również dzielenie się własnym doświadczeniem, nagradzanie inicjatywy i zachęcanie podwładnego do samodzielnego rozwiązywania ambitnych zadań. Partycypacyjny styl kierowania jest wykorzystywany do motywowania osób, które mają wysokie kompetencje, ale potrzebują szczegółowej informacji zwrotnej i pochwał, by się rozwijać. Tacy pracownicy cechują się przesadną ostrożnością lub borykają się z problemami osobistymi, przez co potrzebują więcej wsparcia, ale też swobody i zaufania.

Delegujący styl kierowania

Delegujący styl kierowania powinien zostać wdrożony w momencie, gdy pracownik osiągnie poziom ekspercki i będzie w stanie samodzielnie wykonać niemal wszystkie swoje zadania. Wówczas lider musi ograniczyć kontrolowanie podwładnego, a jednocześnie powinien zwiększyć jego odpowiedzialność za podjęte decyzje. Zachęcanie pracownika do niezależności i podejmowania nowych wyzwań to dobry sposób, by zatrzymać specjalistę w firmie i zapewnić mu odpowiednie warunki do rozwoju. Delegowanie zadań nie zawsze jest proste, szczególnie jeśli dotyczą one kluczowych dla danej firmy obszarów. Jednak taki zabieg sprawi, że lider będzie mógł się skupić na innych równie istotnych zagadnieniach. Styl delegujący można też stosować do motywowania pracowników niebędących jeszcze ekspertami. Należy jedynie pamiętać, by zlecać im mniej odpowiedzialne zadania, które będą adekwatne do ich możliwości.

W jakich sytuacjach sprawdzają się poszczególne style kierowania przedsiębiorstwem?

Przywództwo i style kierowania to dwa zagadnienia, które ściśle się ze sobą łączą. Przywódca musi wiedzieć, jak dotrzeć do pracownika i wykorzystać jego potencjał. Taka osoba nie powinna wszystkich podwładnych traktować w jednakowy sposób. A jak ustalić, na którym etapie rozwoju są poszczególni pracownicy, żeby móc zastosować wobec nich adekwatne style kierowania? Dobrym sposobem będzie obserwacja, przeprowadzanie ocen rocznych i ankiet satysfakcji. Autokratyczny styl kierowania doskonale się sprawdzi w przypadku nowych pracowników lub osób, które niedawno awansowały lub zmieniły dział. Ten typ zarządzania jest często wykorzystywany podczas restrukturyzacji, wdrażania nowych produktów i usług lub realizacji dużych bądź bardzo trudnych zleceń. Ważne, by nie stosować go dłużej, niż jest to konieczne, ponieważ z czasem pracownicy będą potrzebowali innego rodzaju wsparcia. Gdy firma ma stabilną pozycję na rynku, a podwładni muszą wykonywać żmudną i monotonną pracę, lider powinien zdecydować się na styl integrujący. Sprawdza się on wszędzie tam, gdzie głównym problemem jest brak zaangażowania pracowników w wykonywaną pracę. Kluczem do sukcesu może być wielokrotne powtarzanie instrukcji i zachęcanie podwładnych do podjęcia inicjatywy pomimo pojawiających się trudności. Jest dobry sposób na zarządzanie grupą podczas wdrażania nowych rozwiązań technologicznych lub gdy firma nie spełnia oczekiwań pracowników. Styl partycypacyjny to świetne rozwiązanie dla osób, które pracują w systemie projektowym. W takim wypadku lider odgrywa rolę mentora, który daje swoim podwładnym dużo swobody, ale jest też zawsze gotowy ich wysłuchać. Natomiast delegujący styl kierowania jest często wykorzystywany w stosunku do pracowników piastujących bardzo wysokie stanowiska, które wymagają dużej samodzielności. Jeśli taka osoba poczuje się doceniona i ważna, to chętniej zostanie w firmie, będzie miała odpowiednią motywację, aby się wykazać i osiągać coraz lepsze rezultaty.

Jakie są jeszcze współczesne typy zarządzania?

Współczesne typy zarządzania mogą obejmować więcej kategorii lub mogą też różnić się nieznacznie nazewnictwem. Amerykański psycholog Daniel Goleman wyróżnił aż sześć stylów kierowania. Część z nich wskazuje na kluczową rolę grupy i relacji panujących w zespole, ponieważ według Golemana jest to czynnik, który znacząco wpływa na efektywność poszczególnych pracowników. Obecnie przyjęło się, że trzy podstawowe style kierowania grupą to autokratyczny, liberalny i demokratyczny. Można ich używać zamiennie w zależności od charakteru wykonywanej pracy, struktury firmy, liczebności grupy i aktualnej sytuacji w danej branży. Ostatnio bardzo popularnym stylem kierowania chętnie stosowanym w prężnie rozwijających się firmach jest styl trenerski. Polega on na tym, że lider staje się jednocześnie coachem i pomaga pracownikowi odkryć jego mocne i słabe strony, aby mógł rozwinąć się zgodnie ze swoim potencjałem.