System bankowy – jaka jest jego struktura i funkcje?

System bankowy - czym jest?

System bankowy, najprościej tłumacząc, to uporządkowany system stworzony przez instytucje bankowe i finansowe konkretnego państwa, przestrzegające ustanowionych w nim norm. O zakresie działań i kompetencji placówek decydują przepisy prawa, obowiązujące w kraju. System bankowy w Polsce również jest regulowany. Wśród najważniejszych ustaw warto wymienić te:

• o Narodowym Banku Polskim,
• Prawo bankowe,
• o listach zastawnych i bankach hipotecznych.

Z jakich elementów składa się system bankowy?

System bankowy składa się z kilku usystematyzowanych elementów. Dzięki nim struktura jest przejrzysta, a działania są schematyczne, uporządkowane i logicznie rozplanowane. Do najważniejszych elementów systemu bankowego zaliczamy:

1. Bank centralny, najważniejszy z banków - w Polsce jest to Narodowy Bank Polski. Jego zadaniem jest prowadzenie polityki pieniężnej kraju oraz praca polegająca na utrzymaniu stabilności systemu finansowego w kraju. Ponadto Narodowy Bank Polski obsługuje Skarb Państwa i prowadzi działania edukacyjne oraz informacyjne. Zarządza również rezerwami dewizowymi.
2. Komisję Nadzoru Finansowego, która pełni działania mające na celu kontrolowanie i monitorowanie całego sektora, rynku kapitałowego, ubezpieczeń czy emerytur. Ponadto Komisja Nadzoru Finansowego nadzoruje instytucje płatnicze oraz instytucje pieniądza elektronicznego.
3. Bankowy Fundusz Gwarancyjny, który skupia się na zapewnieniu stabilności finansowej kraju. Do jego najważniejszych zadań należy wypłata środków gwarantowanych, przeprowadzanie restrukturyzacji, a także planowanie i jej analizowanie. Ponadto Bankowy Fundusz Gwarancyjny analizuje dane, które są zawarte w systemach gwarancyjnych.
4. Banki komercyjne i spółdzielcze, czyli te, z których usług najczęściej korzystamy i które są nam najbardziej znane. Do ich podstawowych zadań należy gromadzenie otrzymanych środków pieniężnych, np. naszego wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę na kontach indywidualnych. Ponadto banki komercyjne i spółdzielcze zajmują się udzielaniem pożyczek i kredytów, prowadzeniem lokat i oraz prowadzeniem rozliczeń w obrocie zarówno krajowym, jak i międzynarodowym.

Jakie funkcje pełni system bankowy?

System bankowy pełni określone funkcje. Dzięki nim zarówno polityka finansowa państwa jest odpowiednio zarządzana, jak i potrzeby indywidualnych klientów. Wśród funkcji systemu bankowego należy wymienić:

1. Funkcję finansowo-doradczą, która polega na wsparciu klientów indywidualnych i zabezpieczeniu ich interesów.
2. Funkcję rozliczeniową, która polega na przekazywaniu środków pieniężnych od dłużników do wierzycieli. Operacja jest dokonywana za pośrednictwem banku. Konto dłużnika zostaje obciążone, a na koncie wierzyciela pojawia się uznanie.
3. Funkcję depozytowo-kredytową, dzięki której depozyty mogą być przekształcane na pożyczki i kredyty.
4. Funkcję regulacyjną, która kontroluje podaż pieniądza ze względu na jego popyt. Wynika to z tego, że Narodowy Bank Polski nie może wytwarzać pieniędzy bez pokrycia w towarach i usługach.
5. Funkcję emisyjną, która polega na wytwarzaniu monet i banknotów, będących środkami płatniczymi w Polsce. Do ich wytwarzania uprawniony jest tylko Narodowy Bank Polski.
6. Funkcję alokacyjną, która umożliwia przepływ środków finansowych z mniej efektywnych do bardziej efektywnych dziedzin gospodarki.
7. Funkcję stymulacyjną, która pozwala na rozwój lokalnej przedsiębiorczości poprzez finansowanie jej ze środków bankowych.

Jak działają banki?

Bank gromadzi pieniądze swoich klientów, zarządza nimi, udziela pożyczek i kredytów oraz zarabia na różnicy w oprocentowaniu. Podstawowym zadaniem banku jest zapewnienie płynności, ograniczenie ryzyka depozytów poprzez gromadzenie środków finansowych u wielu kredytobiorców, a także ocena zdolności kredytowej.

Banki komercyjne utrzymują również obowiązkowe rezerwy w Narodowym Banku Polskim. Składają się one z części depozytów klientów, które nie mogą zostać wykorzystane do udzielenia kredytów. Banki odprowadzają również środki finansowe na wspomniany na początku Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

Wśród banków możemy wyróżnić:

• bank centralny (w Polsce jest to Narodowy Bank Polski),
• banki komercyjne uniwersalne,
• banki komercyjne wyspecjalizowane, np. bank hipoteczny,
• banki państwowe,
• banki spółdzielcze.

By banki mogły się rozwijać, musi pojawić się kilka wzajemnie oddziałujących na siebie czynników. Przede wszystkim w państwie muszą obowiązywać regulacje prawne umożliwiające pracę, rozwój i inwestycje. Bez właściwych przepisów prawa funkcjonowanie instytucji bankowych oraz korzystanie z nie byłoby trudne. Równie ważny jest ład panujący w społeczeństwie i gospodarce. Jeśli ludzie czują się bezpiecznie, pragną się rozwijać, zwiększać swoje kompetencje, a co za tym idzie, też i wynagrodzenie. Ponadto jasno określone cele gospodarcze ułatwiają podejmowanie decyzji dotyczących zaciągania kredytów i pożyczek. Poczucie bezpieczeństwa sprzyja inwestycjom i rozwojowi.

Istotnym czynnikiem wpływającym na rozwój systemu bankowego jest analiza popytu na usługi bankowe oraz dostosowywanie się do wymogów współczesnych konsumentów. To ich potrzeby kształtują nowe możliwości, a bez przyglądania się nim nie ma mowy o dotrzymywaniu kroku klientom. Banki, które mają tendencję do innowacji i regularnie przeprowadzają badania rynku mogą oferować usługi aktualnie najbardziej potrzebne, co sprzyja rozwojowi konkretnej instytucji.

Modele systemu bankowego

W organizacji systemu bankowego możemy wyróżnić dwa występujące najczęściej modele. Mowa tu o systemie anglosaskim oraz o systemie centralnym.

W systemie anglosaskim opieramy się na rynkach finansowych, które stanowią tutaj główne źródło, z którego pozyskuje się środki finansowe. Najistotniejsze w tym modelu są banki inwestycyjne, odgrywające rolę instytucji finansowych odpowiedzialnych za gromadzenie oszczędności. Zajmują się one wszystkimi działaniami wykraczającymi poza działalność depozytową. W systemie anglosaskim mamy również banki komercyjne i ich zadaniem jest obsługa bieżących usług i operacji podmiotów gospodarczych.

Natomiast w systemie centralnym możemy dostrzec wyraźną relację, która zachodzi pomiędzy bankiem centralnym i państwem. W tym wypadku wyróżniamy dwie możliwości. Bankiem centralnym staje się instytucja komercyjna, niezależna od państwa i samodzielnie ustanawiająca swoje cele lub bank centralny, który jest całkowicie zależny od państwa, a konkretnie od rządu. Funkcjonowanie takiego modelu możemy doskonale obserwować w Polsce, gdzie bankiem centralnym jest Narodowy Bank Polski.

Funkcjonowanie systemu bankowego jest niezbędne do ustanawiania stabilnej polityki finansowej państwa oraz spełniania wymogów współczesnego konsumenta, nastawionego na usługi i inwestycje.