Etyka w służbie cywilnej to bardzo ważna kwestia, która gwarantuje utrzymanie wysokiego poziomu moralnego w danej instytucji. Na jej straży stoją specjalni doradcy.

Etyka w służbie cywilnej – co to oznacza?

Etyka w służbie cywilnej jest określona zbiorem zasad. Zasady etyki korpusu służby cywilnej opierają się na tym, że członek korpusu służby cywilnej przestrzega określonych zasad, którymi są:  zasada godnego zachowania, zasada służby publicznej, zasada lojalności, zasada neutralności politycznej, zasada bezstronności, zasada rzetelności. Zasada godnego zachowania zostanie wyjaśniona w osobnym punkcie.

Zasada służby publicznej to praca w służbie obywateli, która podkreśla wartości zgodne z wartościami prawa. To również służba państwu, tak aby chronić jego interesy i rozwój. Tworzenie pozytywnego wizerunku służby cywilnej w kraju i na świecie to kolejne zadanie. Dobro wspólne jest w tej sytuacji ważniejsze niż dobro jednostkowe. Trzeba być odpowiedzialnym za swoje postępowanie oraz podejmować trudne decyzje w służbie państwa.

Zasada lojalności to lojalność względem kraju, rzetelne realizowanie programu Rządu pozbawione wpływów własnych przekonań i poglądów politycznych. To również lojalne zachowanie wobec urzędu i wszystkich osób w pracy, z dbałością o zasady prawa. Lojalność to również obiektywne porady dla podwładnych, a także powściągliwość w publicznym mówieniu o pracy swojego i innych urzędów.

Zasada neutralności politycznej to niemanifestowanie publiczne poglądów politycznych, neutralna postawa w stosunku do wpływów i nacisków politycznych, które mogą powodować stronniczość. Nie powinno się podejmować publicznych działań o charakterze politycznym ani sprzyjać partiom politycznym. Obowiązkiem jest również dbanie o jasność i przejrzystość relacji z osobami o funkcjach politycznych.

Jeśli chodzi o bezstronność to nie ma mowy o konflikcie na linii interes publiczny i prywatny, to niekolidowanie zajęć z obowiązkami służbowymi, sprawiedliwe traktowanie uczestników w prowadzonych sprawach, niedemonstrowanie zażyłości z osobami publicznie znanymi ze swej działalności zwłaszcza politycznej, gospodarczej, społecznej lub religijnej.

I wreszcie zasada rzetelności to sumienne wykonywanie zadań, dotrzymywanie zobowiązań, aktywne realizowanie obowiązków w interesie społecznym.

Zasada godnego zachowania – na czym polega?

Zasada godnego zachowania to jedna z zasad etyki w służbie cywilnej. Na czym dokładnie polega? Przede wszystkim jest to wykonywanie pracy z poszanowaniem dla reguł współżycia społecznego i kultury osobistej, poszanowania godności innych osób, w tym podwładnych, kolegów i przełożonych. Następnie jest to życzliwość wobec innych i zapobieganie konfliktom w pracy, z innymi obywatelami i współpracownikami. Poza pracą również obowiązuje zasada właściwego zachowania się, czyli unikanie zachowań, które mogą mieć negatywny wpływ na wizerunek państwa, służby cywilnej i urzędu. Godne zachowanie to wyjątkowe zasady, które dotyczą członków korpusu i świadczą o tym, że ich rola wykracza poza obowiązki służbowe bo dotyczy również zachowania w czasie prywatnym. Co może być wykroczeniem, jeśli chodzi o zasady godnego zachowania? Na przykład lekceważący stosunek do instytucji państwa, nadużywanie alkoholu, znęcanie się nad rodziną, skłonność do gier hazardowych, awanturnictwo, kontakty ze środowiskiem przestępczym, niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego mimo posiadanych środków finansowych. Zatem wszystkie zachowania nieakceptowane społecznie będą tutaj doskonałym przykładem. Jeśli pracownik służby cywilnej utraci nieposzlakowaną opinię, wówczas można mu wypowiedzieć umowę. Autorytet moralny i zawodowy, a co za tym idzie, szacunek społeczny to podstawa dla takiej osoby.

Doradca ds. etyki – jakie są jego zadania?

Kim jest doradca ds etyki? Czy jest to zawód znany? Nie jest to popularny zawód, ale wydaje się, że potrzebny. Najprościej mówiąc, taki doradca etyczny jest pracownikiem urzędu i cieszy się zaufaniem innych pracowników. Jak sama nazwa wskazuje, jest to stanowisko doradcze, a nie decyzyjne. Do takiej osoby można się zwrócić zawsze w sytuacjach w których jest do rozstrzygnięcia jakiś dylemat etyczny. Doradca podpowiada osobie pytającej co powinna zrobić w danej sytuacji. Może on wspomagać kierownika urzędu we wzmacnianiu zasad służby cywilnej i zasad etyki. Jeśli dana instytucja posiada takiego doradcę, na pewno świadczy to dobrze o zasadach uczciwości w danym miejscu pracy. Na przykład w Komendzie Stołecznej Policji, taki pracownik będzie pomagał rozstrzygnąć wątpliwości policjantów w zakresie właściwych zachowań. Doradca ds. etyki w policji z pewnością będzie miał dużo spraw do rozstrzygnięcia. Taki doradca może również pracować w Urzędzie Wojewódzkim. Etyka w urzędzie to sprawa wysokiej wagi i zawsze powinna być przestrzegana. Sami doradcy powinni rozwiązywać niejasności dotyczące konfliktu interesów, relacji między pracownikiem, a przełożonym czy konfliktu współpracowników.

Do tej pory taki doradca nie otrzymywał wynagrodzenia, ale trwają prace nad tym, aby otrzymywał dodatek zadaniowy.  Praca jaką wykonuje, jest dodatkowo poświęconym czasem, zatem wydaje się to rozsądnym podejściem. Poza tym, gratyfikacja finansowa może sprawić, że takie stanowisko zacznie się kojarzyć coraz lepiej i może być bardziej rozpoznawalne. Gdyby doradców etycznych było więcej, a organizacja ich pracy była nastawiona na najwyższe standardy, być może pracownikom w instytucjach łatwiej by się funkcjonowało na co dzień. W sytuacjach konfliktowych najlepiej najpierw udać się do doradcy etycznego, a potem spróbować rozwiązać problem. Procesy sądowe to ostateczność, której lepiej unikać, póki nie jest to konieczne. 

Doradca ds. etyki pomaga budować kulturę organizacji opartej na wartościach. Dotyczą go takie same obowiązki, jak pracowników w innych miejscach, czyli na przykład rejestracja czasu pracy Nieco podobną funkcję do doradcy etycznego może pełnić sygnalista. Można się do niego zwrócić na przykład w kwestii dyskryminacji płciowej. 

Zespół doradców etycznych – w jakich placówkach powinien być powołany?


Zespół doradców etycznych może funkcjonować w takich miejscach jak na przykład Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, ministerstwo, urzędy centralne czy urzędy wojewódzkie. Czym zajmuje się taki zespół i po co właściwie jest powołany? Tworzą oni sieć kontaktów i starają się skoordynować pracę osób na stanowiskach doradców ds. etyki, które pracują w różnych urzędach. Muszą również dbać o to, aby budować dobre zwyczaje w zakresie promowania kultury uczciwości w służbie cywilnej. Ich zadaniem jest również dbanie o to, aby poziom wiedzy doradców ds. etyki był wysoki i stale rozwijany dzięki szkoleniom, warsztatom i spotkaniom z innymi ekspertami, jak na przykład psycholog czy mediator. Jakie są zasady współpracy zespołu? Jest to współpraca nieformalna, następnie spotkania, maile i wideokonferencje, agenda uwzględniająca propozycje od doradców ds. etyki z poszczególnych urzędów oraz krótkie sprawozdania ze spotkań rozsyłane dalej.