Urlop wychowawczy to dla wielu rodziców czas, w którym mogą poświęcić uwagę swoim dzieciom i aktywnie uczestniczyć w procesie wychowania. Warto się jednak zastanowić, jakie obowiązki spoczywają w tym czasie na pracodawcy, do którego trafia wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego.

Czym jest urlop wychowawczy?

Urlop wychowawczy to okres, kiedy zarówno matka, jak i ojciec dziecka, będący pracownikami, mają możliwość sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Przysługuje on rodzicom lub prawnym opiekunom dziecka, którzy są w rozumieniu Kodeksu pracy pracownikami, a ich ogólny staż jest nie krótszy niż sześć miesięcy. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że do okresu zatrudnienia wlicza się wszystkie umowy o pracę, również u poprzednich pracodawców.

Z urlopu wychowawczego można skorzystać bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego lub później, przy czym okres urlopu wychowawczego nie może trwać dłużej niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy szósty rok życia. Co więcej, może być on wykorzystany jednorazowo lub w częściach, przy czym maksymalnie może zostać podzielony na pięć części.

Wymiar urlopu wychowawczego

Okres urlopu wychowawczego jest ograniczony do maksymalnie 36 miesięcy. Ponadto, jeżeli dziecko na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności wymaga osobistej opieki pracownika z przyczyn zdrowotnych, istnieje możliwość przyznania „dodatkowego” urlopu wychowawczego, którego długość może wynosić do 36 miesięcy, jednak nie dłużej niż do momentu ukończenia przez dziecko osiemnastego roku życia.

W dodatku w ramach maksymalnego 36-miesięcznego okresu urlopu wychowawczego, jeden miesiąc jest zarezerwowany wyłącznie dla drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka. To prawo nie podlega przeniesieniu na rodzica lub opiekuna dziecka, który korzysta z pozostałych miesięcy urlopu wychowawczego. W związku z tym, w przypadku wykorzystywania tego uprawnienia przez jednego z rodziców lub opiekunów, okres urlopu może wynosić maksymalnie 35 miesięcy. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy drugi rodzic dziecka lub jego opiekun nie żyje, a także sytuacja gdy drugiemu rodzicowi nie przysługuje władza rodzicielska, jeśli został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub jeśli władza ta została ograniczona, lub zawieszona. W takim wypadku jeden rodzic lub opiekun dziecka może wykorzystać urlop wychowawczy w pełnym wymiarze, czyli przez pełne 36 miesięcy.

Co ciekawe, z urlopu wychowawczego, rodzice lub opiekunowie dziecka mogą korzystać jednocześnie, przy czym łączny wymiar urlopu nie może przekroczyć maksymalnego dozwolonego okresu, określonego w przepisach Kodeksu pracy. 

Warto wiedzieć, że w przeciwieństwie do urlopu macierzyńskiego, wymiar urlopu wychowawczego jest jednakowy dla wszystkich, bez względu na przykład na niepełnosprawność dziecka. Jest to też urlop, który może zostać przerwany na wniosek pracownika i za zgodą pracodawcy.

Świadczenia w czasie urlopu wychowawczego








Urlop wychowawczy jest urlopem bezpłatnym, co oznacza, ze pracownik na urlopie wychowawczym nie otrzyma ani wynagrodzenia, ani zasiłku. Na zasiłek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym mogą jedynie liczyć te osoby, które już korzystają z zasiłku rodzinnego.


Jednak w trakcie urlopu wychowawczego budżet państwa finansuje składki na ubezpieczenia społeczne, a konkretnie składkę na ubezpieczenie zdrowotne oraz emerytalno-rentowe. W tym wypadku podstawą wymiaru składki jest miesięczne wynagrodzenie należne za 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym pracownik rozpoczął urlop wychowawczy.

Podjęcie pracy zarobkowej podczas urlopu wychowawczego powoduje zaprzestanie opłacania składek z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i wymaga objęcia pracownika wszystkimi obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi związanymi z zatrudnieniem.

Wniosek o urlop wychowawczy

Urlop wychowawczy może zostać przyznany pracownikowi na podstawie wniosku, który może być złożony w formie papierowej lub elektronicznej. Ważne jest, aby wniosek został złożony nie krócej niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. Pracodawca jest zobowiązany do pozytywnego rozpatrzenia takiego wniosku, a jeśli wniosek został złożony po terminie, pracodawca musi udzielić urlopu nie później niż 21 dni od daty złożenia wniosku.

Wniosek o urlop wychowawczy może zostać wycofany przez pracownika poprzez złożenie pracodawcy pisemnego lub elektronicznego oświadczenia na co najmniej 7 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu.

Praca w trakcie urlopu wychowawczego

Alternatywą dla urlopu wychowawczego w pełnym wymiarze jest możliwość skorzystania z obniżonego wymiaru czasu pracy. W tym przypadku pracownik musi złożyć wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z urlopu wychowawczego. Ten wniosek również składa się na 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy.

Innymi słowy, pracownik może podjąć pracę, zarówno u swojego, jak i innego pracodawcy, w czasie urlopu wychowawczego, przy czym praca nie może kolidować ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem.

Elektroniczne wnioski urlopowe z inEwi!

Sprawdź, jak sprawnie możesz zarządzać elektronicznymi wnioskami w swojej firmie, dzięki wnioskom urlopowym online.

Ochrona pracowników korzystających z urlopu wychowawczego


Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę pracownikowi korzystającemu z przysługującemu mu urlopu wychowawczego, licząc od dnia złożenia wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego, aż do dnia zakończenia tego urlopu. Co więcej, po zakończeniu urlopu wychowawczego pracownik powinien powrócić do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeśli nie jest to możliwe, to może kontynuować stosunek pracy na stanowisku równorzędnym, z tym, które zajmował przed urlopem, na równie korzystnych zasadach.

Rozwiązanie umowy o pracę w momencie trwania urlopu wychowawczego jest możliwe jedynie w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, albo w razie wystąpienia przyczyn uzasadniających wypowiedzenie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Przykładem tej ostatniej sytuacji może być popełnienie przez pracownika przestępstwa stwierdzonego prawomocnym wyrokiem sądu, które prowadzi do utraty uprawnień koniecznych do kontynuowania zatrudnienia na obecnie zajmowanym stanowisku. 

Zobacz również:


Pogodzić macierzyństwo z pracą – jak to zrobić?

Komu przysługuje i ile trwa urlop macierzyński?

Maluch na pokładzie, czyli wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski