Co to jest zasiłek pogrzebowy?

Zasiłek pogrzebowy to jednorazowe świadczenie, które ma umożliwić pokrycie całości lub chociaż części wydatków poniesionych z tytułu pogrzebu. Jest to szczególna forma wsparcia finansowego, która przysługuje wyłącznie dla osoby ponoszącej koszty pogrzebu. O wypłacenie zasiłku pogrzebowego należy ubiegać się w placówce, do której w ciągu życia zmarłego, były odprowadzane składki. Może to być zarówno ZUS, KRUS jak i MSWiA. Środki finansowe ze świadczenia mają umożliwić choć częściowe pokrycie kosztów związanych z pochówkiem. Zasiłek może być także formą pomocy rodzinie, która znalazła się w trudnej sytuacji finansowej, jeżeli po opłaceniu pogrzebu pozostała część pieniędzy do dyspozycji, ponieważ nie jest konieczne rozliczenie się z wydatkowanej kwoty. 

Aby uzyskać zasiłek pogrzebowy w ZUS-ie, należy złożyć następujące dokumenty:

  • wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego, 
  • oryginały rachunków związanych z poniesieniem wydatków związanych z pogrzebem, 
  • akt zgonu,
  • zaświadczenie płatnika, które potwierdza podleganie pod ubezpieczenie emerytalne lub rentowe, 
  • dokumenty, które ukazują stopień pokrewieństwa lub powinowactwa z osobą zmarłą. 

W przypadku urodzenia martwego dziecka, zamiast aktu zgonu przedstawia się akt urodzenia dziecka, które urodziło się martwe lub też odpis zupełny aktu urodzenia, w którym dodana jest adnotacja, że dziecko urodziło się martwe. 

Komu przysługuje zasiłek pogrzebowy?

Zasady przyznawania zasiłku pogrzebowego, pomimo upływu wielu lat nie ulegają zmianie. Wniosek o zasiłek pogrzebowy mogą złożyć osoby, które poniosły koszty z tytułu organizacji pogrzebu lub też miały w tym swój finansowy udział. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokładnie sprecyzował, kto może ubiegać się o wypłatę zasiłku pogrzebowego. Są to osoby fizyczne, które zaliczane są do członków rodziny, a także członkowie prawni Kościoła. Ponadto, zasiłek pogrzebowy może przysługiwać także jednostkom samorządu terytorialnego - gminie lub powiatowi, jeżeli to na nich spoczywał obowiązek pochówku. Pogrzeb może sfinansować także pracodawca i jemu również wówczas przysługuje prawo do ubiegania się o zasiłek pogrzebowy.  

Dodatkowo, ZUS dokładnie precyzuje, kto z członków rodziny może ubiegać się o wypłatę zasiłku pogrzebowego:

  • małżonek, w tym również osoby, które pozostawały w separacji orzeczonej przez wyrok sądu, 
  • rodzice, ale również może to być macocha, ojczym i osoba przysposabiająca, 
  • dzieci własne, jak i dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, 
  • dzieci, które zostały przyjęte na wychowanie w ramach prowadzonej rodziny zastępczej, 
  • dzieci, które zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie, zanim osiągnęły pełnoletność, 
  • rodzeństwo zmarłego,
  • dziadkowie, 
  • wnuki
  • osoby, które posiadały ustanowioną opiekę prawną. 

Istotne jest, aby wniosek o zasiłek pogrzebowy złożyła osoba, która jest wskazana na rachunkach odnoszących się do kosztów związanych z organizacją pogrzebu. Może to dotyczyć zarówno zakupu urny, trumny, usługi ze strony zakładu pogrzebowego, czy też ceremonii pochówku. 

Zasiłek pogrzebowy nie jest uznawany przez ustawę o podatku dochodowym jako dochód, dlatego nie należy uwzględniać go w deklaracji rozliczeniowej i opłacać od niego podatek. 

Równie ważne jest to, komu nie przysługuje zasiłek pogrzebowy. Wnioskować o wypłatę zasiłku pogrzebowego można, jeżeli jest spełniona jedna z poniższych przesłanek:

  • osoba wnioskująca o wypłatę jest objęta przez ubezpieczenie rentowe w ZUS lub pobiera emeryturę albo rentę, a osoba zmarła była członkiem rodziny. Wówczas jest to zasiłek pogrzebowy na nieubezpieczonego członka rodziny. 
  • osoba zmarła była objęta przez ubezpieczenie rentowe ZUS lub też była świadczeniobiorcą emerytury albo renty. Ewentualnie kwalifikują się do tego także osoby, które spełniały warunki, aby uzyskać emeryturę albo rentę. 
  • osoba zmarła nie posiadała ubezpieczenia, jednak była świadczeniobiorcą zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego z powodu ustania ubezpieczenia. 

Zasiłek pogrzebowy – ile wynosi?

Nie trzeba zbyt długo zastanawiać się ile wynosi zasiłek pogrzebowy. Wysokość zasiłku pogrzebowego w 2022 roku wynosi 4000 zł i jest niezmienna od marca 2011 roku. Wcześniej ta kwota była wyższa. Przed zmianami wynosiła 6395,70 zł, jednak została zmniejszona z uwagi na konieczność dostosowania wartości zasiłku do europejskiej średniej i planów oszczędnościowych. W debatach parlamentarnych nieraz już wracał temat wartości zasiłku pogrzebowego. Pojawiały się głosy o konieczności podniesienia tej kwoty do 6000 zł, a nawet proponowano 7000 zł, jednak obecnie nikt nie planuje nic zmieniać. Ten wzrost byłby sporym wydatkiem dla budżetu państwa. 

Zatem wysokość zasiłku pogrzebowego pozostaje niezmienna od przeszło 11 lat i wynosi 4000 zł. Jest to kwota graniczna, która jest wypłacana przez instytucję i choć nie może być wyższa, to jednak może być mniejsza. Rodzina zmarłego otrzymuje 4000 zł, jednak inaczej sprawa kształtuje się w przypadku osób niespokrewnionych. W sytuacji, gdy obowiązek organizacji pogrzebu spoczywa na przyjaciołach, gminie czy też pracodawcy, to kwota zasiłku uzależniona jest od poniesionych kosztów, jednak nie może przekroczyć 4000 zł.

W przypadku, gdy kilka osób przedstawia poniesione koszty związane z pochówkiem jednej osoby, to są one rozdzielane pomiędzy wnioskodawcami w sposób proporcjonalny do poniesionych wydatków. 

Osoby najbliższe wskazane w ustawie, mogą wykorzystać urlop okolicznościowy na załatwienie tych formalności w urzędzie. Istotne jest, aby pracodawca uzyskał informację o śmierci bliskiej osoby, co pozwoli mu na naniesienie zmian w grafiku. Pomocny jest w tym Elektroniczny Obieg Dokumentów. 

Czy pieniądze z zasiłku pogrzebowego wystarczą na pochówek?

Należy pamiętać, że koszty pogrzebu a zasiłek pogrzebowy to dwie, zupełnie odmienne kwestie. Niebezpodstawnie wiele osób zastanawia się czy zasiłek pogrzebowy wystarczy na pochówek. Najczęściej w dużych miastach koszt pochówku jest o wiele wyższy od zasiłku pogrzebowego, ponieważ ceny poszczególnych usług znacząco windują w górę. Przy skromnej ceremonii w małej miejscowości ta kwota może wystarczyć na pokrycie kosztów związanych z pogrzebem. 

Zasiłek pogrzebowy wypłacany przez ZUS bardzo często bywa mylony z odprawą, która jest zupełnie inną formą wsparcia finansowego dla rodziny osoby zmarłej. Odprawa pośmiertna regulowana jest przez kodeks pracy, a jej wysokość uzależniona jest od okresu zatrudnienia i jej wypłacenie występuje niezależnie od zasiłku pogrzebowego. Ponadto, jeżeli do śmierci bliskiej osoby poszło w miejscu zatrudnienia na skutek wypadku przy pracy, to rodzina zmarłego ma prawo ubiegać się o odszkodowanie. Zasiłek pogrzebowy jest natomiast jednorazową formą wsparcia finansowego w wysokości 4000 zł, która umożliwia sfinansowanie całości lub części wydatków poniesionych na pochówek bliskiej osoby.