Urlop okolicznościowy - kiedy przysługuje?

Nie ma jednej recepty na życie, tak samo nie da się wszystkiego przewidzieć. Czasami może wydarzyć się coś niespodziewanego, co zaburza nasz rytm, wytrąca nas z równowagi. W takich sytuacjach nie możemy normalnie funkcjonować, a tym bardziej skupić się na pracy, wtedy też przychodzi czas na skorzystanie z urlopu okolicznościowego. Czym jest, kiedy przysługuje?

Wyjątkowe okoliczności

Niektóre dni są ważniejsze od innych, wymagają więc specjalnego traktowania. Okoliczności wymagają, by pracownik miał prawo do niezapowiedzianego skorzystania z tego rodzaju urlopu. Jeśli chodzi o urlop okolicznościowy Kodeks Pracy przewiduje, kiedy to następuje, choć nietrudno się domyślić o jakie dni chodzi. Najważniejsze z nich to te szczęśliwe, na które oczekujemy od kilku miesięcy, czyli narodziny dziecka czy ślub, ale również te, o których staramy się nie myśleć, pragniemy, aby nigdy się nie wydarzyły - śmierć bliskiej osoby. W tych wszystkich wymienionych sytuacjach pracownik otrzymuje dodatkowe, płatnie dni wolne.

Oczywiście urlop okolicznościowy może być wykorzystany tylko w przypadku takich zdarzeń, jednocześnie pracownik powinien poinformować pracodawcę z wyprzedzeniem o skorzystaniu z tej możliwości. O ile rzecz jasna będzie to możliwe, bo jeśli bierzemy ślub i mamy ustalony termin, to bez problemu możemy to zgłosić, lecz jak nagle umiera nam osoba bliska, nie jesteśmy w stanie tego przewidzieć. Nie ma więc tak naprawdę jednego sposobu działania w tej sytuacji, ale kultura wymaga, że jak możemy uprzedzić pracodawcę, to właśnie tak powinniśmy postąpić, aby nie dezorganizować pracy całej firmy. Warto tutaj pamiętać, że pracodawca ma obowiązek zaakceptować taki wniosek.

Jeśli zaś wydarzy się to, co najgorsze to pracownik musi o tym fakcie powiadomić przełożonego jak najszybciej - górna granica to drugi dzień nieobecności w pracy. Mimo całej tragedii pracodawca musi po prostu wiedzieć, co się dzieje. Ważne jest też, że pracodawca ma prawo wymagać, aby pracownik we wniosku o przyznanie urlopu okolicznościowego dołączył odpowiednią dokumentację, na przykład akt zgonu, akt urodzenia dziecka czy akt zawarcia małżeństwa.

Komu przysługuje urlop okolicznościowy? Ile dni się należy?

To, komu i w jakich sytuacjach przysługuje urlop, szczegółowo określa Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Określone tam postanowienia definiują, że urlop ma określony wymiar, co do konkretnych sytuacji. Zasadniczo to 1 lub 2 dni.

Jeden dzień się należy w takich sytuacjach, jak:

• ślub dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, babki, dziadka, teściowej, ale to nie wszystko, bo do tej grupy zaliczamy inne osoby, które pozostają na utrzymaniu pracownika lub są pod jego bezpośrednią opieką.

Dwa dni zaś są przyznawane w ramach:

• ślubu pracownika, urodzenia się jego dziecka albo śmierci, pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ale też innych bliskich: ojca, matki lub ojczyma i macochy.
• dwa dni są udzielane także w innej sytuacji, gdy pracownik ma dziecko poniżej 14. roku życia i musi się nim zaopiekować. Jeśli taka sytuacja nastąpi, oczywiście trzeba to zgłosić w zakładzie pracy.
• dodatkowo warto wspomnieć, że również rozwiedziony pracownik ma prawo do urlopu okolicznościowego, jeśli umrze mu teść lub teściowa.

Jak wyliczane jest wynagrodzenie?

Obliczane jest tak samo, jak w przypadku urlopu wypoczynkowego, czyli w stawce za dzień brane są pod uwagę różne zmienne składniki wynagrodzenia pracownika z miesiąca, na które przypadło zwolnienie. Te dodatkowe dni urlopu okolicznościowego nie wliczają się do rocznej puli normalnego urlopu, ale tutaj pamiętajmy o jednej bardzo istotnej rzeczy. Jeśli wyniknie taka sytuacja, że urlop okolicznościowy będzie wykorzystany w czasie urlopu, to pracownik nie ma prawa do otrzymania dodatkowego wynagrodzenia. Nie może jednocześnie starać się o przedłużenie urlopu wypoczynkowego. Pamiętajmy też, że niewykorzystany urlop okolicznościowy nie sumuje się w kolejnych latach, więc nie przechodzi na kolejny rok.

Czy urlop okolicznościowy można wykorzystać w innym terminie?

Dowiedzieliśmy się już, w jakich sytuacjach przysługuje taki urlop, ile dni wynosi, a także, jak wyliczane jest za niego wynagrodzenie. Warto poznać też inne zagadnienia, które co prawda zdarzają się rzadko, ale są spotykane. Co w sytuacji, gdy nie chcemy skorzystać z urlopu, gdy przysługuje nam ustawowo, a raczej chcielibyśmy wybrać te dni w innym terminie? Ależ tak, nie zawsze trzeba wykorzystać przysługujący nam urlop w dzień, gdy wypada wydarzenie, na przykład ślub syna lub córki. Jednakże - i tu kluczowa kwestia - ta zmiana nie oznacza, że można go sobie wybrać, kiedy chcemy, w zupełnie innym terminie, który nie ma związku ze ślubem naszego dziecka. Musi być z nim bezpośrednio związany, przeznaczony na przykład, aby pomóc w ostatnich przygotowaniach do tego ważnego wydarzenia. Inne przykłady to przywiezienie nowonarodzonego dziecka ze szpitala czy załatwianie formalności w urzędzie stanu cywilnego.

Jest jeszcze jedna sytuacja, która może wydawać się nierealna, ale skoro ustawodawca ją uwzględnił, to znaczy, że może się zdarzyć. Może być tak, że pracownik wykorzystał dwa dni urlopu, które były związane z przygotowaniem do ślubu swojego dziecka, ale… uroczystość się nie odbyła. Niestety są różne niespodziewane sytuacje, na które często nie mamy wpływu. W tej sytuacji pracownik nie jest już uprawniony do skorzystania z tego urlopu, więc musi wykorzystać dni z urlopu wypoczynkowego. Pewnym pocieszeniem może być to, że jego nieobecność w pracy będzie usprawiedliwiona, ale niestety nie dostanie za nią żadnego wynagrodzenia.

W życiu każdego pracownika z dozą dużego prawdopodobieństwa pojawi się sytuacja, gdy będzie musiał skorzystać z urlopu okolicznościowego. Warto wtedy wiedzieć, jak, kiedy i na jakich zasadach jest przyznawany. Miejmy nadzieję, że przygotowany przez nas artykuł przybliżył Państwu tę tematykę, pozwolił zrozumieć, o czym należy pamiętać w tej sytuacji.