Czym jest skarga pauliańska i jak działa w praktyce?

Nikt z nas nie lubi długów, ale mimo to są one nieodłączną częścią życia większości osób. Prawdziwy problem pojawia się jednak dopiero wtedy, gdy nie jesteśmy w stanie na bieżąco spłacać swoich zobowiązań i wpadamy w pętlę zadłużenia. W takich okolicznościach wiele osób musi pogodzić się z tym, że straci resztę dobytku na rzecz spłaty należności. Niektórzy jednak próbują oszukać wierzycieli i pozbywają się rzeczy, których sprzedaż mogłaby zaspokoić ich roszczenia.

Bierzemy kredyty na zakup nieruchomości, podpisujemy umowy leasingowe, zapożyczamy się na codzienne życie, pozyskujemy dofinansowania na rozwój firmy - możliwości zadłużenia się jest obecnie mnóstwo, a Polacy - co wynika ze statystyk firm monitorujących nasze finanse - robią to na potęgę. Oczywiście nic w tym złego, o ile jesteśmy w stanie oddać pożyczone pieniądze wraz z odsetkami. Jak się jednak okazuje, coraz więcej osób ma z tym spory kłopot.

Zadłużenie i wierzyciele

W momencie, gdy zadłużenie nie zostaje uregulowane, a dłużnik nie wykazuje żadnej inicjatywy lub co gorsza wierzyciel traci z nim całkowicie kontakt, najczęściej dochodzi do próby egzekucji należności z majątku osoby zadłużonej. Pamiętajmy, że dłużnicy odpowiadają za swoje zobowiązania prywatnym majątkiem, nawet jeśli mowa o kredytach zaciągniętych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Wierzyciel może próbować dogadać się z dłużnikiem, a jeśli nie ma możliwości polubownego załatwienia sprawy, wówczas może wkroczyć na drogę sądową. Jeśli wymiar sprawiedliwości przyzna mu rację, na mocy orzeczenia będzie można przeprowadzić egzekucję. W tym momencie do gry wkroczy komornik, którego zadaniem jest odzyskanie środków będących przedmiotem zobowiązania.

Zobowiązanie a pozbycie się majątku

Niezwykle często zdarza się jednak tak, że dłużnik za wszelką cenę chce ratować swój majątek, mimo iż nie posiada środków potrzebnych do realizacji roszczeń wierzyciela. W tym celu ukrywa lub przekazuje składniki majątku osobie trzeciej, wierząc, że pozwoli mu to uniknąć odpowiedzialności. Czy wierzyciel traci wówczas szansę na odzyskanie swoich pieniędzy? Nic z tych rzeczy. Tego rodzaju sytuację przewidział bowiem ustawodawca, zabezpieczając niejako interesy osoby domagającej się spłaty zobowiązania. W myśl przepisów kodeksu cywilnego, wierzyciel taki może skorzystać wobec dłużnika z tzw. skargi pauliańskiej.

Skarga pauliańska – co to?

To środek prawny ułatwiający wierzycielowi dochodzenie swoich roszczeń w sytuacji, gdy dłużnik na skutek wykonanej przez siebie czynności prawnej przekazał osobie trzeciej jakąś korzyść majątkową. Działanie takie powoduje w przypadku wymagalnego zobowiązania uszczuplenie majątku dłużnika i - choć tylko pozornie - utratę możliwości zaspokojenia wierzyciela. Prawo cywilne dopuszcza jednak środek o nazwie skarga pauliańska, który ułatwia walkę o swoje prawa wierzycielowi. Skarga pauliańska w praktyce skutkuje tym, że osoba domagająca się spłaty zadłużenia może żądać uznania czynności między dłużnikiem a osobą trzecią za bezskuteczną.

Skarga pauliańska – przesłanki

Instytucja ta jest jednak możliwa do zastosowania tylko w ściśle określonych przypadkach i po spełnieniu kilku warunków. Skarga pauliańska przesłanki, które muszą nastąpić, aby wierzyciel mógł wnieść sprawę do sądu? Przede wszystkim należy do nich fakt, że dłużnik dokonał czynności prawnej, która wywołała skutki także wobec wierzyciela. W tym przypadku kryterium takie jest spełnione, ponieważ wierzyciel jest tym działaniem pokrzywdzony i nie może odzyskać swoich pieniędzy. Kolejną przesłanką skargi jest to, czy osoba trzecia uzyskała na skutek czynności prawnej korzyść majątkową, a także czy dłużnik był świadomy efektu swojej decyzji. Jednym z kluczowych warunków jest również to, czy osoba trzecia wiedziała iż dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Prawodawca określił, że wszystkie te przesłanki muszą nastąpić łącznie, co oznacza, że brak spełnienia choćby jednej z nich sprawia, że skarga nie jest zasadna.

Skarga pauliańska kc - najważniejsze elementy

Każda skarga pauliańska musi zawierać ściśle określone elementy i być sporządzona we właściwej formie. Wszelkie braki formalne czy błędy mogą spowodować w najlepszym scenariuszu zwrot z żądaniem dokonania korekty, a w najgorszym odrzucenie dokumentu. W skardze muszą znaleźć się między innymi: dane sądu, do którego jest wnoszona; dane dłużnika oraz wierzyciela; wymóg uznania opisanej czynności dłużnika za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela; określenie czynności, jakiej podjął się dłużnik wyrządzając szkodę wierzycielowi. Pismo musi być jak najbardziej konkretne i opisywać stan faktyczny oraz prawny. Każdą skargę zamyka własnoręczny podpis wnoszącego, z określeniem miejsca i daty.

Skarga pauliańska termin

Warto dodać, że wniesienie skargi pauliańskiej do sądu wiąże się ze stosowną opłatą, która jest uzależniona od wysokości przedmiotu sporu, a więc w tym wypadku zadłużenia. Wierzyciel powinien także zdawać sobie sprawę z upływu czasu i terminów na złożenie skargi. Wystąpienie na drogę sądową z powództwa ze skargi pauliańskiej jest bowiem możliwe w terminie maksymalnie 5 lat od daty dokonania przez dłużnika czynności prawnej, której skarga dotyczy. Kiedy skarga pauliańska nie działa? Istnieją dwa takie przypadki - gdy nie w toku postępowania okazało się, że jednak nie zaszły wszystkie przesłanki do jej wniesienia lub też przekroczony został termin.

Jak działa skarga pauliańska w praktyce?

Celem skargi pauliańskiej jest zawsze doprowadzenie do tego, aby sąd uznał czynność prawną pomiędzy dłużnikiem a osobą trzecią za bezskuteczną, ale tylko względem wierzyciela. Jeśli takie orzeczenie zapadnie, dłużnik nie odzyskuje faktycznie majątku, którego się wyzbył, ale wierzyciel może domagać się spełnienia swoich roszczeń od osoby trzeciej, która uzyskała składniki majątkowego dłużnika. Dochodzi więc do dość specyficznej sytuacji, w której w zobowiązanie między dłużnikiem a wierzycielem zostaje niejako zaangażowana kolejna osoba. Najczęściej tego typu historie kończą się współpracą między osobą trzecią a wierzycielem, ale w ekstremalnych sytuacjach konieczne będzie postępowanie egzekucyjne i skorzystanie z usług komornika.