Ubezpieczenia społeczne - co przedsiębiorcy powinni o nich wiedzieć?

Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się nie tylko z zarządzaniem firmą, ale także z licznymi obowiązkami prawnymi i finansowymi. Jednym z kluczowych aspektów, o których musi pamiętać każdy przedsiębiorca, są ubezpieczenia społeczne. Obowiązek regularnego opłacania składek dotyczy zarówno osób prowadzących działalność na własny rachunek, jak i zatrudniających pracowników. 

Najważniejsze kwestie związane z tematem

1. Każdy przedsiębiorca w Polsce musi opłacać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne do ZUS, obejmujące m.in. ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe.

2. Składki na ubezpieczenia społeczne są wyliczane na podstawie zadeklarowanej kwoty, która nie może być niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Opłacone składki na ubezpieczenie społeczne można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

3. Przedsiębiorcy mogą korzystać z różnych ulg, takich jak ulga na start (6 miesięcy bez składek społecznych) czy Mały ZUS Plus (niższe składki proporcjonalne do dochodu).

4. Przedsiębiorcy zatrudniający pracowników są zobowiązani do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracowników.

5. Nieterminowe lub niewłaściwe rozliczenie składek może prowadzić do poważnych sankcji finansowych i prawnych dla przedsiębiorcy.

Ubezpieczenie społeczne - co to jest?

System ubezpieczeń społecznych w Polsce to jeden z najważniejszych elementów polityki społecznej państwa, który zabezpiecza osoby pracujące przed ryzykami związanymi z utratą zdrowia, pracy lub zdolności do wykonywania zawodu. Ubezpieczenia społeczne zabezpieczają przedsiębiorcę przed ryzykiem związanym z utratą zdolności do pracy, zdrowia lub emeryturą. Opłacanie składek jest obowiązkowe i dotyczy zarówno przedsiębiorcy, jak i jego pracowników. Ich celem jest ochrona przed utratą dochodu w sytuacjach takich jak choroba, wypadek, czy zakończenie aktywności zawodowej. Dla przedsiębiorców temat ten ma szczególne znaczenie, ponieważ to oni, jako pracodawcy, są odpowiedzialni za odprowadzanie składek zarówno za siebie, jak i za zatrudnionych pracowników. Brak właściwego rozliczenia lub opóźnienia w płatnościach mogą prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych i prawnych.

Ubezpieczenie społeczne przedsiębiorcy

Każdy przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w Polsce jest zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia zdrowotne i ubezpieczenia społeczne do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Składki na ubezpieczenia społeczne obejmują różne rodzaje ubezpieczeń, w tym ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ubezpieczenie wypadkowe oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorców stanowi zadeklarowana przez nich kwota, która jednak nie może być niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na dany rok kalendarzowy. Oznacza to, że niezależnie od dochodów, przedsiębiorca musi odprowadzać minimalne składki ustalone przez przepisy. Składka zdrowotna, której wysokość zależy od dochodu, stanowi osobny element obciążenia przedsiębiorcy. Przedsiębiorca musi też za siebie opłacać składki na Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Solidarnościowy (FS). Przedsiębiorca może dodatkowo opłacać składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

Ulgi dla przedsiębiorców

Nie da się ukryć, że opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne dla wielu przedsiębiorców jest wyzwaniem. Dlatego przewidziane są różnego typu ulgi, które pomagają przedsiębiorcom w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. 

Ulga na start

Jedną z najbardziej rozpoznawalnych jest ulga na start, która zwalnia od opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, w tym ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenia rentowe i ubezpieczenia wypadkowe oraz składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy przez 6 miesięcy od rozpoczęcia działalności gospodarczej. Oznacza to, że w czasie obowiązywania ulgi na start, przedsiębiorca opłaca wyłącznie obowiązkowe składki na ubezpieczenia zdrowotne. Trzeba jednak pamiętać, że korzystanie z ulgi na start wiąże się z faktem, że przedsiębiorca nie odkłada w tym czasie składek na emeryturę lub rentę, a także nie posiada ubezpieczenia w razie choroby lub wypadku.

Składki od preferencyjnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

Chcąc zachować prawa do świadczeń można zrezygnować z ulgi na start i w to miejsce opłacać obniżone składki przez 24 miesiące. Składki w tym wypadku opłaca się od zadeklarowanej kwoty, przy czym zadeklarowana kwota nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Ponadto przedsiębiorcę nadal obowiązuje konieczność opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Mały ZUS Plus

Kolejną opcją przewidzianą dla przedsiębiorców jest Mały ZUS Plus. Są to niższe, proporcjonalne do dochodu składki na ubezpieczenia społeczne. Program ten jest skierowany do najmniejszych przedsiębiorców, których przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej w roku ubiegłym nie przekroczył 120 tys. zł. Przy Małym ZUS Plus podstawa wymiaru składek nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia i jednocześnie nie może być wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Ponadto z tej opcji mogą skorzystać tylko ci przedsiębiorcy, którzy prowadzili działalność w poprzednim roku kalendarzowym co najmniej 60 dni kalendarzowych.

Wakacje składkowe

Jednym z najnowszych rozwiązań dla przedsiębiorców są wakacje składkowe, czyli miesięczne zwolnienie z opłacania składek ZUS. Z opcji tej mogą skorzystać osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, w wyjątkiem tych które korzystają z ulgi na start oraz wspólnicy spółki cywilnej. W czasie wakacji składkowych przedsiębiorca przez jeden miesiąc w roku nie musi opłacać za siebie składek na ubezpieczenie społeczne, czyli ubezpieczenie emerytalne i rentowe, ubezpieczenie wypadkowe i ubezpieczenie chorobowe, a także na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. Nadal jednak trzeba opłacać składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Składki na ubezpieczenia społeczne pracowników

Przedsiębiorca zatrudniający pracowników, zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i innych umów, na przykład na podstawie umowy zlecenia, musi także opłacać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za pracowników. Wśród nich są składki na ubezpieczenia społeczne, czyli emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe, a ponadto ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz w niektórych przypadkach Fundusz Emerytur Pomostowych.

Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika, czyli kwotą, od której oblicza się procentowo wysokość składki, jest wynagrodzenie brutto wraz ze wszystkimi dodatkami pieniężnymi. Jeśli wynagrodzenie za pracę jest określone inaczej niż kwotowo, na przykład prowizyjnie, według stawki godzinowej albo akordowej, to podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota, która jednak nie może być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. 

Co istotne, część składek jest finansowana przez pracodawcę, a część – przez pracownika, ale to pracodawca odpowiada za ich obliczenie, odprowadzenie i przekazanie do ZUS. Składka na ubezpieczenie emerytalne wynosi 19,52% wynagrodzenia brutto, przy czym 9,76% płaci pracownik, a drugie 9,76% pracodawca. Składka na ubezpieczenie rentowe wynosi 8% podstawy wymiaru, przy czym 1,5% finansuje pracownik, a 6,5% pracodawca. Składki na ubezpieczenie zdrowotne wynoszą 9% i są w całości opłacane przez pracownika, podobnie jak składki chorobowe, które wynoszą 2,45%. Składka na ubezpieczenie wypadkowe zależy od rodzaju prowadzonej działalności i poziomu ryzyka związanego z wykonywanym zawodem. Wysokość tej składki dla różnych branż jest określona przepisami, a jej obliczenie może być zróżnicowane w zależności od liczby zatrudnionych pracowników oraz ich warunków pracy. W każdym wypadku składki na ubezpieczenie wypadkowe są finansowane przez pracodawcę. Pracodawca finansuje też składki na Fundusz Pracy, wynoszące 2.45% i na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, wynoszące 0,10%.

Jeżeli jednak pracownik znajduje się na urlopie wychowawczym albo pobiera zasiłek macierzyński, to składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i zdrowotne finansuje w całości budżet państwa.

Składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne - podsumowanie

Ubezpieczenia społeczne to istotny element codziennego funkcjonowania każdej firmy. Ich regularne opłacanie gwarantuje dostęp do świadczeń, takich jak emerytura czy renta, a także chroni przed skutkami niespodziewanych sytuacji życiowych. Dlatego musisz je opłacać jeśli prowadzisz pozarolniczą działalność gospodarczą. Niezależnie od tego, czy zatrudniasz pracowników, czy też nie, opłacasz składki na ubezpieczenia zdrowotne i społeczne, w tym ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe. Jeśli składki te stanowią dla Ciebie duże obciążenie możesz skorzystać z różnego rodzaju ulg, w tym z ulgi na start albo z wakacji składkowych.