Okres wypowiedzenia – ustalenie jego daty początkowej i końcowej

W Kodeksie Pracy przewidziano kilka sposobów rozwiązania umowy o pracę. Pierwszą możliwością jest rozwiązanie umowy na podstawie porozumienia stron. Drugą – oświadczenie jednej ze strony (pracodawcy lub pracownika), zakładające zachowanie okresu wypowiedzenia. To właśnie rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem. Trzecią jest oświadczenie jednej ze stron, z pominięciem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia). Ponadto umowa o pracę podlega rozwiązaniu wraz z upływem czasu, na który została ona zawarta.

Wypowiedzenie umowy o pracę: podstawowe informacje

Wypowiedzenie umowy o pracę to jednostronne oświadczenie woli dotyczącej zakończenia trwającego stosunku pracy po upływie określonego czasu (to właśnie okres wypowiedzenia). Zgoda dwóch stron – jak w przypadku porozumienia stron – nie jest wymagana. Decyzja należy do jednej z nich: może być więc podjęta zarówno przez pracodawcę, jak i pracownika.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wypowiedzenie umowy powinno mieć formę pisemną. Jeżeli dokonuje go pracodawca (podobnie, jak w przypadku rozwiązania umowy bez wypowiedzenia), w stosownym oświadczeniu powinny znaleźć się przyczyny, które uzasadniają jego wolę. Dokument zawierać powinien także pouczenie dotyczące przysługującego pracownikowi prawa odwołania się do sądu pracy.

Jak liczyć okres wypowiedzenia?

Długość okresu wypowiedzenia, warunkującego to, kiedy następuje rozwiązanie umowy o pracę, jest zależna od kilku czynników. Pierwszą kwestią jest rodzaj zawartej umowy. Drugą – czas, na jaki umowa została zawarta. Trzecią – okres zatrudnienia u aktualnego pracodawcy.

Sposób ustalania okresów wypowiedzenia został zmieniony nowelizacją Kodeksu Pracy, która weszła w życie 22 lutego 2016 roku. W konsekwencji, najpierw sprawdzić należy, czy wypowiedzenie dotyczyć ma umowy o pracę na okres próbny, czy umowy o pracę na czas nieokreślony lub określony. W kolejnym kroku zweryfikować trzeba czas, na jaki rozwiązywaną umowę zawarto. W ostatnim – staż pracy pracownika, a dokładniej okres zatrudnienia u danego pracodawcy.

W przypadku umowy o pracę, która zawarta została na czas próbny, okres wypowiedzenia może wynosić: 3 dni robocze (jeśli czas próbny to mniej niż dwa tygodnie lub dwa tygodnie), 1 tydzień (jeśli czas próbny to więcej niż dwa tygodnie) albo 2 tygodnie (jeśli okres próbny jest równy trzem miesiącom).

Art. 34. Kodeksu Pracy: Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi: 

• 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni;
• 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie;
• 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

Z kolei w odniesieniu do „standardowej” umowy o pracę (podpisanej zarówno na czas nieokreślony, jak i na czas określony), okresy wypowiedzenia to: 2 tygodnie (w przypadku pracownika zatrudnionego krócej niż pół roku), 1 miesiąc (w przypadku pracownika zatrudnionego co najmniej pół roku) lub 3 miesiące (w przypadku pracownika zatrudnionego od co najmniej trzech lat).

Art. 36. Kodeksu Pracy: Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Wskazać także należy, iż: „Przy ustalaniu długości okresu wypowiedzenia umów o pracę na czas określony, trwających w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, których wypowiedzenie następuje, począwszy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, nie uwzględnia się okresów zatrudnienia u danego pracodawcy, przypadających przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy” (art. 16. Ustawy z dnia 25 czerwca 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks Pracy oraz niektórych innych ustaw). Oznacza to, iż w przypadku umów o pracę zawartych na czas określony przed nowelizacją ustawy, staż pracy u danego pracodawcy liczony jest od 22 lutego 2016 roku. W odniesieniu zaś do umów terminowych zawartych już po tym dniu, okres wypowiedzenia jest zależny od łącznego czasu zatrudnienia u pracodawcy (tak, jak w kontekście umów na czas nieokreślony).

Dodać warto, iż: „Strony mogą po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy; ustalenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę” (art. 35. § 6 Kodeksu Pracy). Ponadto, gdy do wypowiedzenia umowy o pracę dochodzi ze względu na oświadczenie pracodawcy, które motywowane jest ogłoszeniem upadłości lub likwidacją zakładu pracy, a także innymi przyczynami, które nie dotyczą pracownika, trzymiesięczny okres wypowiedzenia może zostać skrócony do jednego miesiąca. W tej sytuacji, za pozostałą część okresu wypowiedzenia, pracownikowi przysługuje odszkodowanie (w wysokości wynagrodzenia). Czas ten wlicza się także do okresu zatrudnienia. Pracownik zachowuje prawo do swojego wynagrodzenia także wtedy, gdy pracodawca zwolni go z obowiązku świadczenia pracy do końca okresu wypowiedzenia.

Kolejną kwestią jest możliwość skorzystania przez pracownika ze zwolnienia na poszukiwanie pracy, które przysługuje mu (wraz z wynagrodzeniem za ten czas) w okresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia. Wymiar tego zwolnienia to dwa dni robocze (jeśli okres wypowiedzenia wynosi dwa tygodnie lub miesiąc) lub 3 dni robocze (jeżeli okres wypowiedzenia wynosi trzy miesiące).

Pamiętać należy, iż pracodawca nie może wypowiedzieć umowy pracownikowi, który w ciągu czterech kolejnych lat osiągnie wiek emerytalny, a jego okres zatrudnienia umożliwi mu uzyskanie prawa do emerytury. Wyjątkiem jest sytuacja, w której pracownik otrzymał prawo do renty ze względu na całkowitą niezdolność do pracy.

Umowa o pracę nie może być również wypowiedziana w trakcie urlopu pracownika lub jego innej nieobecności, która jest usprawiedliwiona, jeżeli nie upłynął czas, który uprawnia do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia.

Od kiedy liczy się okres wypowiedzenia?

Kalkulator okresu wypowiedzenia uwzględniać musi trzy zasady. Pierwsza z nich dotyczy wypowiedzeń trwających pełne miesiące. Bieg wypowiedzenia w tej sytuacji rozpoczyna się w pierwszym dniu kalendarzowym miesiąca, który następuje po miesiącu, w jakim wypowiedzenie złożono. Jeżeli więc pracownik, któremu przysługuje trzymiesięczny okres wypowiedzenia, złoży swoją rezygnację np. 1 lub 15 lutego, jego wypowiedzenie zacznie się  1 marca i obejmie marzec, kwiecień oraz maj, a zatrudnienie ustanie z końcem tego miesiąca. Liczba dni poszczególnych miesięcy pozostaje tutaj bez znaczenia.

Druga zasada wiąże się z okresami wypowiedzenia, które liczone są w tygodniach. Okres wypowiedzenia rozpoczyna się wraz z pierwszą niedzielą, która występuje po dniu wypowiedzenia umowy. Tydzień jest liczony kalendarzowo, jako siedem dni. Kiedy wypowiedzenie zostanie złożone w poniedziałek, przed pracownikiem (zakładając, dwutygodniowy okres wypowiedzenia i brak zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy) pozostaną w praktyce jeszcze trzy tygodnie pracy.

W tych sytuacjach „okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca” (art. 30. § 2 Kodeksu Pracy).

Trzecia zasada jest związana z okresami wypowiedzenia liczonymi w dniach. Pierwszym dniem okresu wypowiedzenia jest dzień roboczy, następujący po dniu złożenia dokumentu. Brane pod uwagę są tutaj jedynie dni robocze – poza niedzielami, dniami świątecznymi oraz dniami ustawowo wolnymi od pracy.