Podatek od plastiku - które firmy muszą płacić i jak go rozliczać?

W ostatnich latach coraz większy nacisk kładzie się na zrównoważony rozwój oraz walkę z zanieczyszczeniem środowiska, które powoduje między innymi negatywny wpływ tworzyw sztucznych. W odpowiedzi na te wyzwania, zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym, wprowadzane są różnorodne regulacje mające na celu ograniczenie ilości odpadów i promowanie recyklingu. Jedną z takich inicjatyw jest tzw. podatek od plastiku podyktowany koniecznością trwałego zmniejszenia zużycia produktów z tworzyw sztucznych. Czym jest opłata od plastiku, kogo dotyczy i jak należy ją rozliczać?

Najważniejsze kwestie związane z tematem

1. 1 stycznia 2024 roku wprowadzono opłatę produktową, znaną jako podatek od plastiku.

2. Opłata od produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będącego opakowaniem muszą pobierać przede wszystkim jednostki gastronomiczne sprzedające żywność w produktach jednorazowego użytku, jednostki handlu detalicznego, jak również właściciele automatów vendingowych.

3. Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z 7 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami opłata wynosi 0,20 lub 0,25 zł za sztukę produktu jednorazowego użytku.

Czym jest podatek od plastiku?

Podatek od plastiku to opłata, która została wprowadzona 1 stycznia bieżącego roku, na mocy ustawy z dnia 14 kwietnia 2023 roku o zmianie ustawy dotyczącej obowiązków przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej. Przepisy w niej zawarte mają na celu wdrożenie do prawnego porządku postanowień dyrektywy Rady UE oraz Parlamentu Europejskiego 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w związku z zmniejszeniem wpływu produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. 

Zatem podatek od tworzyw sztucznych w tym kontekście, jest to opłata pobierana od nabywców, z tytułu zakupu produktów w opakowaniach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Opłata stanowi element wynagrodzenia za dostarczony towar (opakowanie, napój lub żywność), a zatem zwiększa podstawę opodatkowania VAT z tytułu dokonanej dostawy. Jej pobieranie ma na celu zniechęcenie do korzystania z plastikowych opakowań, które nie są przeznaczone do wielokrotnego użytku.

Obowiązek pobierania opłaty od produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, które są opakowaniem, dotyczy przedsiębiorców prowadzących lokale gastronomiczne oraz sklepy, jak również właścicieli automatów vendingowych. Zatem opłata od plastiku dotyczy przede wszystkim sytuacji, kiedy klient nabywa produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych albo napoje lub żywność pakowane w jednorazowe opakowania z tworzyw sztucznych, jeśli żywność jest przeznaczona do bezpośredniego spożycia na miejscu lub na wynos, jeśli jest spożywana bezpośrednio z pojemnika lub jest gotowa do spożycia bez dalszej obróbki. Idealnym przykładem jest żywność typu fast food.

Wysokość opłaty

Wysokość opłaty, którą należy obciążyć użytkownika końcowego nabywającego jednorazowe produkty z tworzyw sztucznych, określona została przepisami rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z 7 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami i wynosi 0,20 zł – w przypadku kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek oraz 0,25 zł – w przypadku pojemników na żywność.

"System kaucyjny zdecydowanie pomoże nam w osiąganiu celów i obniżania tego obciążenia dla społeczeństwa, bo te podatki nie biorą się znikąd. Budżet to przecież nasze podatki. To mieszkańcy ponoszą koszt tego podatku od plastiku" zauważyła Anita Sowińska, podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska 

Podatek od produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych a podatki

Opłata od plastiku powiększa podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług - VAT, przy czym stawka podatku zależy od tego, czy opłata jest pobierana od opakowań z tworzyw sztucznych sprzedawanych razem z napojami i posiłkami, czy też jako oddzielny produkt. W pierwszym przypadku opłacie produktowej odpowiada stawka podatku przewidziana dla sprzedawanego towaru, a więc napoju lub żywności, a w drugim przypadku jest to stawka VAT właściwa dla opakowań, czyli 23%.

W przypadku dostawy towaru w opakowaniu pobraną opłatę należy wykazać na paragonie ze stawką VAT odpowiadającą temu towarowi, a w przypadku dostawy samego opakowania opłatę należy wykazać na paragonie ze stawką odpowiadającą temu opakowaniu, bez konieczności wyodrębniania na paragonie kwoty na opłatę od plastiku. Takie same zasady dotyczą wystawiania faktur.

Jeśli zaś chodzi o podatki dochodowe PIT i CIT to nie ma uzasadnienia, by opłatę od plastiku traktować jako przychód bądź koszt uzyskania przychodu, dlatego nie ma on wpływu na rozliczenia w tym zakresie.

Jak podatek od plastiku wpływa na przedsiębiorców?

Dla przedsiębiorców podatek od plastiku oznacza nowe obowiązki i potencjalne wyzwania. Pierwszym z wyzwań są wyższe ceny dla klientów, ze względu na to, iż podatek od plastiku jest pobierany od nabywców, co oznacza, że wiele firm musi podnieść ceny swoich produktów, aby pokryć koszty nowej opłaty.

W świetle tych zmian firmy powinny zrewidować swoje podejście do opakowań i produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Opłata motywuje do szukania alternatyw dla plastiku, takich jak opakowania papierowe, biodegradowalne lub wielokrotnego użytku. Wybór bardziej ekologicznych opcji może pomóc uniknąć części kosztów związanych z podatkiem.

Warto podkreślić, że podatek od plastiku stanowi dla wielu przedsiębiorstw impuls do inwestowania w ekologiczne rozwiązania. Przedsiębiorcy mogą zacząć wprowadzać opakowania wielokrotnego użytku lub wdrażać bardziej zrównoważone procesy produkcyjne, co może w dłuższej perspektywie zmniejszyć obciążenia finansowe, a także pomóc budować wizerunek firmy społecznie odpowiedzialnej.

Podatek od opakowań plastikowych i produktów jednorazowego użytku – podsumowanie

Do pobierania opłaty od plastiku jest obowiązany przedsiębiorca pakujący posiłki gotowe, artykuły spożywcze i żywność typu fast food w jednorazowe opakowania lub przedsiębiorca sprzedający produkty spożywcze dystrybuowane z pomocą urządzenia vendingowego. Nowy podatek, którego wysokość jest ustalona w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska ma sprzyjać ograniczeniu ilości odpadów powstałych z tworzyw sztucznych.