Z każdym rokiem w Polsce wzrasta liczba osób przed osiemnastym rokiem życia, które decydują się na rozpoczęcie pracy zarobkowej. W takim przypadku mówimy o zatrudnianiu pracowników młodocianych, m.in. w celu przygotowania zawodowego, w tym zdobycia konkretnych kwalifikacji zawodowych. Jak w praktyce wygląda wykonywanie określonej pracy przez takie osoby, czy nieletni może podpisać umowę i ile może pracować pracownik młodociany? Przyjrzyjmy się nieco bliżej tego typu kwestiom!
Pracownik młodociany – jakie ma prawa i obowiązki?
Praca jest jedną z najważniejszych wartości w życiu człowieka. Jej wykonywanie pozwala na pobieranie wynagrodzenia pieniężnego, które jest niezbędne do prowadzenia życia w społeczeństwie. Chęć zarobku jest coraz częściej zauważalna wśród młodocianej części społeczeństwa, którzy w zamian za otrzymywanie zapłaty planują świadczyć wykonywanie lekkich prac.
Polskie prawo przewiduje zatrudnienie młodocianych pracowników na specjalnych zasadach, dzięki którym świadczenie pracy jest bezpieczne dla osób młodych, a dodatkowo nie koliduje z ich nauką i edukacją. Jakie prawa oraz obowiązki posiada pracownik młodociany? Co o jego zatrudnieniu mówi polski Kodeks pracy? Sprawdźmy, na czym polega zatrudnienie nieletniego.
Pracownik młodociany - kto to jest? Definicja
Status pracownika młodocianego jest definicją, którą ściśle określa obowiązujący na terenie państwa polskiego Kodeks pracy. Kodeks pracy jest najważniejszym aktem prawnym, który zajmuje się regulowaniem stosunków umownych, które zawierane są między pracownikami oraz pracodawcą. Ustawa ta dokładnie określa zasady dotyczące takich zagadnień, jak choćby to, kto to jest pracownik młodociany, jak powinna wyglądać umowa młodocianego pracownika czy ile wynosi wynagrodzenie młodocianych pracowników.
Pracownik młodociany wiek? Od jakiego wieku można pracować ze statusem pracownika młodocianego? Zgodnie z informacjami znajdującymi się w Kodeksie pracy, pracownik młodociany jest terminem określającym osobę, która ukończyła 15 rok życia, ale nie osiągnęła jeszcze 18 roku życia, czyli umownego czasu, który określa pełnoletność. Dokładne uregulowanie tej kwestii znajdziemy w art. 190 KP, gdzie opisano ustawowe znaczenie pracownika młodocianego.
Obecnie panujące prawo pracy mówi, że pracownik młodociany powinien być traktowany przez pracodawcę na równi z innymi osobami, które podlegają zatrudnieniu o umowę o pracę. Oznacza to, że młodociana osoba, po podpisaniu umowy o pracę posiada niemal takie same prawa i obowiązki, jak w przypadku dorosłej osoby zatrudnionej w danej firmie czy przedsiębiorstwie.
Pracownik młodociany 14 lat - czy w tym wieku może on mieć taki status? Warto wiedzieć, że w wyjątkowych przypadkach Kodeks pracy dopuszcza zatrudnienie młodocianych osób poniżej 15 roku życia. Jest to możliwe jedynie w przypadku ukończenia szkoły podstawowej przez pracownika młodocianego, a także posiadania aktualnego orzeczenia lekarskiego, które potwierdza brak przeciwwskazań medycznych do wykonywania pracy opisanej w umowie o pracę.
Kiedy można zatrudnić młodocianego do lekkich prac
W kodeksie pracy znajdziemy ponadto wszelkie szczegółowe zasady dotyczące pracowników młodocianych, w tym okoliczności, w których możliwe jest zatrudnienie takich osób do wykonywania określonej pracy. Pracownika młodocianego można bowiem przyjąć na ściśle określonych warunkach, w tym głównie w celu przygotowania zawodowego, obowiązkowego programu zajęć szkolnych itp.
Głównym czynnikiem, przez który pracodawcy decydują się na zawiązanie umowy o pracę z osobą młodocianą jest:
- przygotowanie zawodowe osoby młodocianej - umowa o pracę podpisywana jest w celu kształcenia zawodowego osoby nieletniej, przygotowania zawodowego lub przyuczenia jej do wykonywania określonej pracy,
- wykonywanie lekkich prac - pracownik młodociany może podpisać umowę o pracę w celu wykonywania lekkich prac, za które będzie otrzymywał wynagrodzenie pieniężne. Przy wykonywaniu lekkich prac należy zwracać uwagę na czas pracy pracownika młodocianego.
Ustawodawca narzuca na pracodawcę określenie, jakich prac lekkich może podjąć się młodociany. Wykaz prac lekkich na zasadach określonych w przepisach nie może zawierać prac wzbronionych młodocianym w myśl art. 204 KP w drodze rozporządzenia Rady Ministrów. Zatrudnianie młodocianych w formie nauki zawodu, a więc przyuczenie do wykonywania określonej pracy lub po prostu prac lekkich musi odbywać się zawsze zgodnie z literą prawa i przede wszystkim za zgodą przedstawiciela ustawowego pracownika młodocianego. Szczególnie jeśli chodzi o zatrudnienie na podstawie umowy o pracę.
Zatrudnienie młodocianego na umowę zlecenie i umowę o pracę - o czym należy pamiętać
Wszelkie prace, które będą obowiązywały osobę młodocianą nie powinny stwarzać dla niego zagrożenia życia, rozwoju psychofizycznego oraz zdrowia. Dodatkowo, wykonywane świadczenia nie mogą utrudniać oraz w najmniejszym stopniu wpływać na obowiązujący obowiązek szkolny. Zatrudnienie pracowników młodocianych pociąga za sobą szereg obowiązków, jakie spoczywają na pracodawcy, który musi zwracać uwagę m.in. na prawidłowy wymiar czasu pracy młodocianego, właściwie przeprowadzoną praktyczną naukę zawodu itd. Wszystko to ułatwia dobrą współpracę z pracownikiem młodocianym. Koniec końców chodzi bowiem o to, aby zyskała każda ze stron umowy o pracę.
Pracownik młodociany poddawany jest takim samym obowiązkom, jak w przypadku dorosłego pracownika. Pracodawca ma prawo do rejestrowania jego czasu pracy, a także kontrolowania jakości i wydajności świadczonych przez niego usług na rzecz danej firmy. Młodociany pracownik posiada również liczne przywileje, do których zalicza się na przykład możliwość skorzystania z urlopu wypoczynkowego lub przerwy w pracy.
Umowa z osobą młodocianą w celu przygotowania zawodowego jest zawierana na czas określony. Fakt ten należy zgłosić u wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego, dla adresu zamieszkania pracownika.
Na czym polega przygotowanie zawodowe?
Rodzaj przygotowania zawodowego ma ogromne znaczenie jeśli chodzi o zatrudnianie młodocianych na zasadach określonych w przepisach ustawowych. Pracownik młodociany może być zatrudniony w celu nauki zawodu, która ma zarówno wymiar teoretyczny, jak i praktyczny. W przypadku przygotowania zawodowego maksymalny okres pracy wynosi 36 miesięcy. Nauka zawodu nie może mieć jednak wpływu na realizację obowiązku szkolnego ani być zależna od programu nauczania.
Nauka zawodu to jedno, ale drugą formą przygotowania zawodowego jest tzw. przyuczenie do wykonywania określonej pracy przez pracownika młodocianego. W celu przygotowania zawodowego właśnie poprzez przyuczenie do wykonywania określonej pracy młodocianych zatrudnia się na okres od 3 do 6 miesięcy, z wyjątkiem członków OHP, gdzie okres ten trwa nawet 22 miesiące, ale do ukończenia edukacji w ośmioletniej szkole podstawowej.
Pracownik młodociany – ile godzin pracy może przepracować?
Kodeks pracy ściśle i precyzyjnie określa ilość godzin, które w danym miesiącu może przepracować pracownik znajdujący się między 15, a 18 rokiem życia. Pracodawca przed rozpoczęciem świadczenia usług przez osobę niepełnoletnią jest zobowiązany do ustalenia wymiaru i rozkładu czasu pracy pracownika. Najważniejszym krokiem do jego określenia jest uwzględnienie w grafiku liczby godzin, które osoba młodociana zobligowana jest do przeznaczenia na edukację. Tygodniowy wymiar pracy pracownika młodocianego nie może przekraczać 12 godzin. W dni, w których odbywają się zajęcia szkolne, osoba młodociana może przepracować określoną liczbę godzin na dobę, która w tym przypadku wynosi dwie godziny. Co ważne, do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w szkole.
Pracownik młodociany może przeznaczać dni wolne na wykonywanie obowiązku pracy. W ferie odbywające się między semestrami osoba młodociana nie może pracować dłużej niż siedem godzin dziennie oraz 35 godzin w jednym tygodniu. Uprawnienia pracownicze w tym zakresie są niezmienne we wszystkich sytuacjach. Czy młodociany może pracować w sobotę? Jak się okazuje, jest to możliwe, ale pracodawca musi wówczas zapewnić pracownikowi jeden dzień wolny w inny dzień.
Osoba młodociana posiada również przywilej przysługującej jej przerwy w pracy. W przypadku pracy przez czas dłuższy niż 4,5 godziny, pracownikowi przysługuje 30 minutowa przerwa, która zgodnie z kodeksem pracy powinna zostać wliczona do czasu pracy. Bardzo ważną informacją jest brak możliwości wykonywania pracy w postaci nadgodzin, czyli w godzinach nadliczbowych przez osobę młodocianą, a także w porze nocnej. Takie działanie jest niezgodne z kodeksem pracy, ze względu na zbytnie przeciążenie fizyczne i psychiczne pracownika poniżej 18 roku życia.
Pracownik młodociany – wynagrodzenie. Ile powinna zarabiać osoba młodociana?
Młodociani wynagrodzenie - ile wynosi? Wynagrodzenie pracownika młodocianego jest określone w kodeksie pracy. Najnowsze poprawki do ogólnie obowiązujących stawek zostały przyjęte w 2019 roku na wniosek ministra rodziny, pracy i polityki społecznej. Zgodnie z najnowszymi danymi, najniższe stawki wynagrodzenia pieniężne osób młodocianych wynoszą:
- nie mniej niż 5% przeciętnego wynagrodzenia dla osób, które odbywają pierwszy rok nauki,
- nie mniej niż 6% przeciętnego wynagrodzenia dla osób, które odbywają drugi rok nauki,
- nie mniej niż 7% przeciętnego wynagrodzenia dla osób, które odbywają trzeci rok nauki.
Osoba młodociana, której umowa o pracę opiera się na przyuczeniu do wykonywania określonego zawodu powinna otrzymywać wynagrodzenie w wysokości nie mniejszej niż 4% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku. Wynagrodzenie pieniężne powinno zostać przekazywane osobie młodocianej do dnia miesiąca, który został określony w umowie o pracę.
Pracownik młodociany – urlop. Jak wyliczyć urlop nieletniego pracownika?
Pracownik młodociany, oprócz obowiązków posiada liczne przywileje. Jednym z nich bez wątpienia jest urlop wypoczynkowy, który pracownik ma szanse trzymać po wypełnieniu wniosku urlopowego i jego zatwierdzeniu przez upoważnioną osobę.
Ilość dni wolnych, które figurują pod postacią urlopu wypoczynkowego, są zależne od stażu pracy. Osoba młodociana po podpisaniu umowy o prace zyskuje 12 dni roboczych urlopu po upływie sześciu miesięcy od rozpoczęcia pierwszego dnia pracy. Po upływie pierwszego roku od podpisania umowy, młodociany pracownik zyskuje prawo do skorzystania z 26 dni urlopu wypoczynkowego. Dodatkowo należy pamiętać, że w przypadku roku nauki, w którym młodociany pracownik kończy 18 rok życia, ilości dni wolnych, która mu przysługuje zmniejsza się do 20. Prawo do posiadania kolejnych dni urlopowych pojawia się po rozpoczęciu nowego roku kalendarzowego, czyli pierwszego stycznia. Dni przepracowane przez osobę młodocianą, a także wykorzystany urlop wypoczynkowy są wliczane do oficjalnego stażu pracy danego pracownika.
Zatrudnienie osoby młodocianej daje wiele korzyści dla pracodawcy, jak i osoby, która nie ukończyła jeszcze 18 roku życia. Po podpisaniu umowy, pracodawca zostaje zobowiązany do przestrzegania licznych aspektów formalnych, do których należy zapoznanie pracownika z regulaminem panującym w firmie czy przedstawienie mu jego obowiązków oraz przywilejów. Przestrzeganie wszelkich zapisów zawartych w regulaminie pracy, ale i tych, które znajdują się w kodeksie pracy pozwala na komfortową naukę zawodu przez osoby młodociane.
Przyjęcie do pracy pracownika młodocianego - co jeszcze warto wiedzieć?
Nie ma co kryć, że kwestia przygotowania zawodowego osób, które nie ukończyły jeszcze osiemnastego roku życia, to złożony temat. Wiele zależy bowiem od rozwoju psychofizycznego młodocianego, dlatego do każdego przypadku trzeba podchodzić w sposób indywidualny. Niezależnie czy chodzi o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego u danego pracodawcy w postaci nauki zawodu, czy przyuczenia do wykonywania określonej pracy. W celu nawiązania kontaktu służbowego z młodocianym niezbędne jest uzyskanie zgody jego przedstawiciela ustawowego. Rozpoczęcie pierwszej pracy zawsze dla każdego jest wielkim wydarzeniem, które młodociany zapamięta do końca życia.
