Przedawnienie składek ZUS

Jednym z najważniejszych powinności osób prowadzących działalność jest obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Niedopełnienie tego obowiązku skutkuje dochodzeniem zaległych należności przez ZUS. Okazuje się jednak, że niekiedy należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu. Na czym to polega?

Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne

Tak jak wspomnieliśmy, przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą jest zobowiązany do opłacania składek z racji ubezpieczenia społecznego (składki społeczne: emerytalna, rentowa i wypadkowa ) oraz ubezpieczenia zdrowotnego (składka zdrowotna). Istnieje również ubezpieczenie chorobowe, dobrowolne, którego opłacanie jest możliwe na wniosek złożony przez ubezpieczonego. Dlatego moment rejestracji firmy w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej jest również dniem rejestracji firmy w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, jako płatnika składek. Bez znaczenia jest tu fakt prowadzenia działalności jednoosobowej samodzielnie czy też ze współpracownikami lub pracownikami. Opłacanie składek jest obowiązkiem płatnika, a zaprzestanie wywiązywania się z obowiązku niesie ze sobą konsekwencje.

Konsekwencje niepłacenia składek ZUS

Płatnicy, którzy nie regulują w terminie zobowiązań wobec ZUS muszą się liczyć z konsekwencjami, w postaci 

• naliczania odsetek ustawowych doliczanych do nieopłacanych składek, liczonych za każdy dzień zwłoki, 

• naliczania kar pieniężnych, nawet w wysokości zaległych składek,

• wytoczenia sprawy w sądzie, która wiąże się dodatkowo z koniecznością spłacenia wszystkich dodatkowych kosztów sądowych i egzekucyjnych.

Na czym polega przedawnienie składek ZUS?

Chcąc dobrze zrozumieć, na jakich zasadach należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu, trzeba zrozumieć na czym polega samo przedawnienie. Jest to nic innego, jak utrata zasadności roszczenia po upływie określonego w przepisach terminu. W praktyce oznacza to, że jeśli wierzyciel, w tym wypadku Zakład Ubezpieczeń Społecznych, domaga się spłaty należności z tytułu składek, które się przedawniły, to dłużnik, czyli płatnik składek może uniknąć obowiązku ich zapłaty. Trzeba też pamiętać, że upłynięcie terminu zapłaty nie powoduje wygaśnięcia roszczenia, bowiem termin zapłaty nie jest tożsamy z przedawnieniem należności.

Przedawnienie składek ZUS – kiedy jest możliwe?

Formalności związane z zaległościami wobec ZUS-u są regulowane przez Ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku. Należności związane z zaległościami wobec ZUS-u, które powstały w okresie od 1 stycznia 2003 roku do 1 stycznia 2012 roku ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat. W 2011 roku dokonano zmian, dzięki którym od dnia 1 stycznia 2012 roku okres przedawnienia składek należnych wynosi 5 lat, przy czym okres ten liczy się od dnia, w którym składki te stały się wymagalne.

Kiedy należności z tytułu składek nie ulegają przedawnieniu?

Nawet jeśli upłynie termin przedawnienia składki należne dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych mogą nie ulec przedawnieniu ze względu na możliwość przerwania lub zawieszenia okresu przedawnienia. Dlatego sam upływ czasu wymagalnego do przedawnienia, nie przesądza o tym, że tego doszło. 

Przerwanie biegu przedawnienia należności z tytułu składek ZUS

Przedawnienie składek ZUS może zostać przerwane lub zawieszone, w chwili zaistnienia jakiegoś zdarzenia. Po nastaniu tego zdarzenia przedawnienie to zaczyna bieg od nowa jeśli doszło do przerwania biegu przedawnienia lub zostaje przedłużony o czas zawieszenia biegu przedawnienia. Dopiero ogłoszenie upadłości może przerwać bieg terminu przedawnienia, który zaczyna być liczony na nowo od dnia następnego po uprawomocnieniu się postanowienia bądź zakończeniu postępowania upadłościowego, bądź jego umorzeniu.

Niepłacenie składek ZUS może być również przyczyną zawieszenia terminu ich przedawnienia. Następuje:

• od dnia zawarcia umowy o rozłożenie na raty zaległości bądź odroczeniu terminu płatności tych zaległości;

• od dnia pierwszej czynności, która prowadzi do wyegzekwowania zaległości składkowych od dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego;

• jeśli wydanie decyzji jest zależne od rozstrzygnięcia wstępnego zagadnienia przez sąd lub inny organ, wtedy termin zawieszenia trwa od dnia, w jakim decyzja organu stała się ostateczna bądź doszło do uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jednak nie dłużej niż przez dwa lata;

• od dnia zgonu dłużnika do dnia, w którym dojdzie do uprawomocnienia się decyzji sądu o stwierdzeniu nabycia spadku bądź zarejestrowaniu aktu poświadczenia dziedziczenia, jednak nie dłużej niż dwa lata od śmierci spadkodawcy.

Ponadto czynności egzekucyjne zawieszają bieg przedawnienia, a dokładnie doręczenie upomnienia, za którym idą inne działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych takie jak wystawienie tytułu wykonawczego oraz skierowaniu go do egzekucji. Jednak przesłanie samego upomnienia bez dokonania innych czynności przez ZUS, nie sprawia, że następuje zawieszenie biegu przedawnienia należności składek.

Przedawnienie składek ZUS podstawa prawna - Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych (Ustawa o sus - art. 24).

Trudności w terminowym opłacaniu składek - co robić?

Nie ma wątpliwości, że zaniechanie opłacania składek w nadziei na przedawnienie należności nie jest dobrym pomysłem. Tym bardziej, że nawet po upływie terminu przedawnienia należności z tytułu składek, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie musi rezygnować z czynności prowadzących do wyegzekwowania należności. Po upływie terminu przedawnienia należności egzekwowane mogą być składki z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych składek oraz odsetki za zwłokę, które liczone są od dnia przedawnienia. Dlatego dużo lepszą opcją dla płatników, którzy są w trudnej sytuacji finansowej i mają trudności z opłacaniem składek w terminie, jest zwrócenie się do pomoc do ZUS. Na co można liczyć?

Płatnik składek może się ubiegać między innymi o rozłożenie bieżących należności z tytułu składek na raty, a nawet może starać się o umorzenie należności, oczywiście w szczególnych sytuacjach.

W przypadku problemów z płatnościami składek i nie możliwości pozyskania funduszu na ich uregulowanie istnieje możliwość złożenia wniosku o odroczeniu terminu płatności składek. Wniosek ten może być złożony przez każdego płatnika lub jego pełnomocnika, czyli osobę posiadającą pisemne upoważnienie płatnika składek. Zakład Ubezpieczeń Społecznych może przesunąć termin płatności należnych składek oraz zrezygnować z naliczania odsetek. Konieczne jest jednak podpisanie umowy z ZUS i wywiązanie się z niej. Dzięki temu składki te można opłacić później, a nowy termin zostanie ustalony przez ZUS w umowie. W sytuacji nie wywiązania się z warunków określonych w umowie zostaje ona zerwana w trybie natychmiastowym. Płatnik składek musi jak najszybciej uregulować należne składki wraz z odsetkami za zwłokę. Konieczne może okazać się również poniesienie kosztów egzekucyjnych i upomnień.

Składki, które mogą zostać odroczone to te opłacane na:

• Ubezpieczenie społeczne (składka emerytalna, rentowa, wypadkowa oraz dobrowolna chorobowa),

• Ubezpieczenie zdrowotne (składka zdrowotna);

• Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;

• Fundusz Pracy;

• Fundusz Emerytur Pomostowych.

Co istotne, odroczenie to może dotyczyć jedynie składek bieżących bądź przyszłych, co do których termin płatności jeszcze nie upłynął. Dlatego wniosek powinien być złożony najpóźniej w dniu, w którym przypada termin płatności. Płatnik po uzyskanej zgodzie ZUS-u na odroczenie terminu płatności będzie musiał jedynie zapłacić opłatę prolongacyjną, bez konieczności zapłaty odsetek. Opłata ta wynosi 50% stawki należnych odsetek za zwłokę w dniu podpisywania umowy. Jest ona naliczana od dnia następnego po terminie płatności składek do dnia tego odroczenia.

Naturalnie, złożenie wniosku o odroczenie terminu płatności nie gwarantuje jej udzielenia przez ZUS. Jeżeli przedsiębiorca spotka się z odmowną decyzją ZUS, będzie zmuszony do zapłaty należnych składek wraz z należnymi odsetkami za zwłokę, naliczonymi od terminu płatności do dnia ich uregulowania.

Czy można dokonać zawieszenia składek ZUS?

Jedyną możliwością zawieszenia składek należnych ZUS jest zawieszenie działalności gospodarczej. Na czas zawieszania firmy płatnik składek zostaje wyrejestrowany z ubezpieczeń, dzięki temu nie ma obowiązku opłacania składek. Oznacza to, że płatnik nie może domagać się prawa do zawieszenia bieżących składek z innych powodów. Jednak tak ja wspomnieliśmy wyżej, może ubiegać się o odroczenie terminu płatności bieżących należności z tytułu składek, jak również rozłożenia płatności na dogodne raty.

Opłacanie bieżących składek ZUS a zaległe nieopłacane składki

Od dnia 1 stycznia 2018 roku w życie weszły nowe przepisy, według których ZUS ma możliwość w pierwszej kolejności regulowania najstarszych zaległości powstałych na kontach płatników składek. Wynika z tego, że dopóki nie zostaną uregulowane zaległości, nie da się opłacić bieżących składek. Każda wpłata, która wpłynie po 1 stycznia 2018 roku, zostanie rozliczona na poczet zaległych składek. Wprowadzenie indywidualnych kont rozliczeniowych składek dla każdego przedsiębiorcy sprawia, że ZUS ma możliwość szybszego weryfikowania stanu płatności należności poszczególnych płatników. Bieżące regulację sprawiają, że opłacanie bieżących składek jest niemożliwe, jeśli na koncie płatnika istnieją zaległości z tytułu wcześniej nieuregulowanych składek. Oznacza to jednocześnie, że nie można liczyć na przedawnienie należności z tytułu składek, tak jak to miało miejsce wcześniej, gdy ZUS miał trudności z monitorowaniem i egzekwowaniem zaległości przede wszystkim z powodu braku odpowiednich narzędzi. Obecnie coraz rzadziej zdarza się, że składki ZUS ulegają przedawnieniu.