Podatki są nierozerwalnie związane z historią ludzkości od zarania dziejów, zmieniała się tylko ich forma i wysokość. W przeszłości mieliśmy więc daniny, kontrybucje, a niekiedy haracze, myta i pogłówne, które uważa się za pierwowzór współczesnego podatku dochodowego. Różne formy podatku płaci się niemal na całym świecie, chociaż w niektórych krajach nie ma podatku dochodowego (np. Zjednoczone Emiraty Arabskie, Katar, Oman). Należy jednak podkreślić, że kraje OECD zarabiają głównie na podatku VAT, a dopiero na drugim miejscu jest podatek dochodowy (źródło: https://taxfoundation.org/publications/sources-of-government-revenue-in-the-oecd/). Nas oczywiście najbardziej interesują polskie podatki, które wcale nie należą do najniższych. W rankingu konkurencyjności podatkowej przygotowanego przez OECD plasujemy się dopiero na 33. miejscu, a od podium (zajmowanego przez Estonię, Łotwę i Nową Zelandię) dzieli nas ogromna przepaść. Nic dziwnego, że polski płatnik docenia każdą możliwość obniżenia zobowiązania podatkowego. Jednym z mechanizmów, które na to pozwalają, jest kwota zmniejszająca podatek – jak ją obliczyć i czym właściwie jest ta kwota, wyjaśnimy w tym artykule.





Co to jest kwota zmniejszająca podatek?

Zanim pokażemy, jak obliczyć kwotę zmniejszającą podatek, należy wyjaśnić, czym ona w ogóle jest. O tym, że można ją stosować do obniżenia podatku dochodowego, wspomina art. 27 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 roku (Dz. U. 1991 Nr 80 poz. 350). Już sama nazwa tego parametru sugeruje, czym jest kwota zmniejszająca podatek – pozwala ona obniżyć zobowiązanie roczne wobec fiskusa. Należy podkreślić, że w ostatnich latach nastąpiła tutaj prawdziwa rewolucja. Do 2017 roku była ona właściwie stała i wynosiła 556,02 zł, jednak w 2017 roku została zróżnicowana kwota wolna od podatku – to właśnie spowodowało zróżnicowanie kwoty zmniejszającej podatek (jest ona bowiem zależna od kwoty wolnej od podatku). W rezultacie kwota zmniejszająca podatek w roku 2019 (rozliczenie deklaracji podatkowej za 2018 rok) wynosi od 0–1440 zł.


Wróćmy teraz do kwestii, jak obliczyć kwotę zmniejszającą podatek. To określa art. 27 ust. 1a Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:


  • Przy dochodach do 8000 zł kwota zmniejszająca podatek wynosi 1440 zł (obliczana 8000 zł × 18%).
  • Przy dochodach od 8000 zł do 13 000 zł kwota zmniejszająca podatek może przyjmować różne wartości. Właściwą wartość należy określić, pomniejszając 1440 zł o kwotę wyliczoną według wzoru: 883 zł 98 gr × (podstawa obliczenia podatku – 8000 zł) ÷ 5000 zł.
  • Przy dochodach od 13 001 zł do 85 528 zł kwota zmniejszająca podatek wynosi 556,02 zł.
  • Przy dochodach od 85 529 zł do 127 000 zł kwota zmniejszająca podatek przyjmuje różne wartości. Sumę 556,02 zł należy pomniejszyć o kwotę wyliczoną według wzoru: 556 zł 02 gr × (podstawa obliczenia podatku – 85 528 zł) ÷ 41 472 zł.

Kwota zmniejszająca podatek a kwota wolna od podatku – czym się różnią?


Podatnicy mylą czasami kwotę wolną od podatku z kwotą zmniejszającą podatek. Nic dziwnego – te określenia brzmią bardzo podobnie. Mają jednak odmienne znaczenie. Czym jest kwota zmniejszająca podatek, już wyjaśniliśmy. Powtórzmy zatem – to kwota, o którą można pomniejszyć wyliczony już podatek. Zależność jest taka, że im wyższy dochód, tym niższa kwota zmniejszająca podatek. Ponadto z tej kwoty można skorzystać jedynie przy rocznym rozliczeniu PIT.


Natomiast kwota wolna od podatku to po prostu część dochodu, od którego nie trzeba płacić podatku. Do końca 2016 roku ta kwota była stała i wynosiła 3 089 zł. Od 2017 roku uzależniono jej wysokość od wysokości dochodu, przy czym w 2017 roku maksymalna kwota wolna od podatku wynosiła 6 600 zł, natomiast od 2018 roku została podniesiona do 8 000 zł.





Kto może skorzystać z kwoty zmniejszającej podatek?

W prawie podatkowym zostało wyraźnie określone, kto może skorzystać z kwoty obniżającej podatek. To rozwiązanie jest możliwe tylko w przypadku, gdy ktoś rozlicza się według skali podatkowej. To oznacza, że z kwoty obniżającej podatek mogą skorzystać nie tylko osoby fizyczne zatrudnione np. na umowę o pracę (wyjątek to otrzymujący emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika, członkowie spółdzielni rolniczych, pobierający świadczenia z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych), ale także osoby prowadzące działalność gospodarczą i rozliczające się na zasadach ogólnych. Natomiast z tej możliwości zostali wyłączeni podatnicy, którzy rozliczają się w oparciu o podatek liniowy, ryczałt lub kartę podatkową.


Dlaczego kwota obniżająca podatek jest korzystna?



Kwota zmniejszająca podatek jest oczywiście korzystna dla podatnika, ponieważ zmniejsza jego obciążenie podatkowe. Im wyższa kwota obniżająca podatek, tym niższe zobowiązanie wobec fiskusa. Prawo podatkowe zostało tak skonstruowane, że wspomniana kwota jest największym wsparciem dla najmniej zarabiających. Nie można też zapominać, że w przypadku wspólnego rozliczenia małżonków rośnie kwota zmniejszająca podatek.


Kwota zmniejszająca podatek nie jest nową konstrukcją podatkową, jednak w ostatnich latach jej wysokość została dostosowana do wysokości zarobków podatnika. Dzięki temu ten mechanizm stał się ważnym wsparciem przede wszystkim dla mniej zarabiających osób.