Umowa o dzieło, zwana potocznie umową rezultatu, jest jedną z najchętniej zawieranych umów cywilnoprawnych, gdyż może ona zapewnić stosunkowo niskie koszty i dużą elastyczność współpracy pomiędzy stronami.

Jakie są obowiązki zatrudniających na umowę o dzieło?

Zgodnie z zapisami Kodeksu cywilnego, osoba podpisująca umowę o dzieło zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a osoba zatrudniająca do wypłaty wynagrodzenia. Pracodawca powinien przygotować umowę, w której jasno będzie określony oczekiwany rezultat pracy oraz termin jej wykonania. Uzyskanie konkretnego rezultatu jest istotą umowy o dzieło, odróżniającą ją od innych umów, należy więc dokładnie ustalić oczekiwany efekt końcowy. W umowie musi się także znaleźć zapis o wysokości wynagrodzenia, które otrzyma wykonawca dzieła. Kategorycznie należy natomiast unikać zapisów, które określają czas i miejsce wykonywania pracy, ponieważ strona zlecająca wykonanie dzieła nie może narzucić pracownikowi określonego miejsca pracy oraz czasu, w którym ma być ona wykonywana. Umowa nie powinna też narzucać sposobu wykonania dzieła, ani wprowadzać jakichkolwiek ograniczeń w tym zakresie. Aby uniknąć błędnych zapisów w umowie oraz przyspieszyć proces zatrudnienia nowego pracownika, warto skorzystać z powszechnie dostępnych, gotowych wzorów umów.

Po wykonaniu dzieła, pracodawca musi sporządzić rachunek do umowy. Jest to potwierdzenie zarówno zrealizowania zapisów umowy, jak i nabycia przez pracownika prawa do wynagrodzenia. Należy także odprowadzić podatek dochodowy do Urzędu Skarbowego. Jest to jedyna kwota, którą trzeba odliczyć, ponieważ od umowy o dzieło nie potrąca się składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, choć jest jeden wyjątek.

Umowa o dzieło a rozliczenia w ZUS

W jakim przypadku i jakie składki ZUS należy odprowadzić, decydując się na zawarcie umowy o dzieło? Choć zasadniczo współpraca w oparciu o umowę o dzieło nie powoduje konieczności odprowadzania składek z ubezpieczenia społecznego, takich jak składki emerytalne, rentowe, chorobowe czy wypadkowe i nie potrąca się także składki na ubezpieczenie zdrowotne, to istnieje jednak jeden przypadek, gdy stosuje się inne zasady. Taka sytuacja ma miejsce wówczas, gdy umowa o dzieło zostaje zawarta z osobą, która jest już pracownikiem u danego pracodawcy, czyli pozostaje z nim w stosunku pracy na podstawie umowy o pracę. Innymi słowy, gdy z danym pracownikiem mamy podpisaną umowę o pracę, a potem zawieramy z nim jeszcze umowę o dzieło, to wówczas od umowy o dzieło należy odprowadzić wszystkie obowiązujące składki - tak jak przy umowie o pracę. Gdy natomiast jedna osoba zatrudniona jest jednocześnie na umowę zlecenie i umowę o dzieło, wtedy stosuje się zasady ogólne i od dzieła nie pobiera się składek ZUS na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Podsumowując, jeżeli pracownika obowiązuje umowa o dzieło, rozliczenie z Zakładem Usług Społecznych zależy od tego, czy u tego samego pracodawcy ma też zawarte inne umowy. Jeżeli umowa o dzieło jest jedyną umową łączącą obie strony lub gdy oprócz niej jest jeszcze umowa zlecenie, wówczas nie odprowadza się składek. Jeżeli jednak pracodawcę i pracownika łączy jeszcze stosunek pracy, wówczas umowa o dzieło podlega oskładkowaniu.

Należy także pamiętać, że od 1 stycznia 2021 roku obowiązuje nowy przepis, według którego pracodawca ma obowiązek zgłaszać do ZUS wszystkie umowy o dzieło, które nie podlegają oskładkowaniu. Informację trzeba złożyć na specjalnym formularzu RUD w terminie 7 dni od daty zawarcia umowy. Zgłoszeniu podlegają takie informacje, jak dane zlecającego i osoby wykonującej dzieło, data zawarcia i zakończenia umowy, a także jej przedmiot, czyli wskazanie, czego dotyczyła dana umowa. Obowiązek raportowania - według informacji udzielanych przez ZUS - ma służyć głównie celom statystycznym. Nie trzeba natomiast zgłaszać umów o dzieło, które podlegają oskładkowaniu, a więc tych zawartych z osobą pracującą u danego pracodawcy jednocześnie na umowę o pracę lub wykonującą pracę na jego rzecz.


Zaplanuj harmonogram pracy online z inEwi!

Interesuje Cię precyzyjne oraz sprawne przygotowywanie harmonogramu pracy? Sprawdź nasz program do automatycznego planowania grafiku pracy online.

Jakie elementy powinna zawierać umowa o dzieło?

Umowa o dzieło powinna zawierać: 

  • oznaczenie stron, czyli dane zlecającego i wykonawcy,

  • określenie przedmiotu umowy, czyli szczegółowy opis dotyczący oczekiwanego rezultatu,

  • ustalenia dotyczące zapłaty wynagrodzenia, które może być wypłacane w formie ryczałtowej lub kosztorysowej, wraz z terminami wypłat,

  • terminy rozpoczęcia, a co najważniejsze - zakończenia wykonywania dzieła,

  • zasady wypowiedzenia umowy o dzieło,

  • dodatkowe ustalenia pomiędzy stronami, takie jak sposoby wykorzystania dzieła czy kwestia praw autorskich,

  • podpisy stron umowy.

Rozliczenia umowy o dzieło a kwestie podatkowe 

Przyjrzyjmy się teraz umowom o dzieło w kontekście podatku, gdyż umowy o dzieło podlegają obowiązkowemu rozliczeniu z urzędem skarbowym. 

Kto odprowadza i opłaca podatek dochodowy?

Najbardziej powszechną sytuacją jest zawieranie umów o dzieło pomiędzy przedsiębiorcami, którzy są zamawiającymi, a osobami fizycznymi, które nie prowadzą działalności gospodarczej, występującymi w roli wykonawcy. W takim wypadku przedsiębiorca nalicza i odprowadza podatek dochodowy do urzędu skarbowego, ale opłaca go wykonujący dzieło.

Drugą często spotykaną sytuacją jest zawarcie umów o dzieło pomiędzy przedsiębiorcami. W takim wypadku wykonawca wystawia fakturę i rozlicza podatek dochodowy w ramach własnej działalności gospodarczej, chyba, że dzieło realizowane w ramach umowy nie wpisuje się w zakres działalności gospodarczej wykonawcy. W tym przypadku zamawiający nalicza i odprowadza podatek dochodowy tak jak w rozliczeniach z osobami fizycznymi, choć możliwe jest pomniejszenie podstawy opodatkowania o 50% kosztów uzyskania przychodu.

Ostatnią opcją jest zawarcie umowy o dzieło pomiędzy osobami fizycznymi, niebędącymi przedsiębiorcami. W ich przypadku żadna ze stron umowy nie nalicza i nie odprowadza podatku, a cały dochód zostaje rozliczony przez wykonawcę w zeznaniu rocznym.

Wysokość opodatkowania umowy o dzieło

Procent opodatkowania umowy o dzieło różni się w zależności od kwoty, na jaką opiewa umowa.

Gdy kwota brutto umowy o dzieło nie przekracza 200 złotych, stosuje się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 12%. W takim przypadku nie stosuje się kosztów uzyskania przychodów, o które może zostać pomniejszona umowa o dzieło. Podatek dochodowy oblicza się po prostu od wartości brutto i taką kwotę odprowadza się do Urzędu Skarbowego. Pozostała część to kwota netto, czyli pieniądze wypłacane wykonawcy dzieła.

Inna sytuacja występuje w momencie, gdy wartość umowy przekracza 200 złotych brutto. Wówczas przychód, należy pomniejszyć o koszty uzyskania przychodu oraz o ewentualne składki na ubezpieczenia społeczne, a następnie od tak uzyskanej kwoty dochodu obliczyć podatek. Jeśli chodzi o koszty uzyskania przychodu, to mogą one wynosić 20 lub 50%, przy czym wyższa wartość stosowana jest jedynie w przypadku umów z przeniesieniem praw autorskich. W pozostałych przypadkach stosuje się standardową, 20-procentową kwotę zmniejszającą przychód brutto.

W przypadku umowy o dzieło obowiązuje opodatkowanie umowy na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej. Osoby, których dochód nie przekroczył 120 tys. zł rocznie zapłacą podatek dochodowy według stawki 12%, a od nadwyżki powyżej 120 tys. zł 32%. 

Podsumowanie

W przypadku umowy o dzieło, rozliczenie z Urzędem Skarbowym zależy od kwoty brutto, na jaką opiewa umowa. Do 200 złotych stosuje się podatek zryczałtowany 12% obliczany od przychodu. Nie uwzględnia się natomiast kosztów uzyskania przychodu, co sprawia, że przychód jest równy dochodowi. 

Jeżeli natomiast kwota brutto umowy przewyższa 200 złotych, zastosowanie mają przepisy ogólne z dwoma progami skali podatkowej 12 i 32%. W takim przypadku należy uwzględnić koszty uzyskania przychodu w wysokości 20 lub 50%. 

Dla osób fizycznych kwestia corocznego rozliczenia podatku z urzędem skarbowym wygląda podobnie zarówno przy umowie o pracę, zleceniu, jak i wtedy, gdy zawarte zostały umowy o dzieło. Zwrot podatku lub ewentualną niedopłatę rozlicza się z fiskusem po złożeniu formularza PIT.

Umowa o dzieło – o czym należy pamiętać?

Umowa o dzieło jest często stosowaną niepracowniczą formą zatrudnienia. Decydując się na takie rozwiązanie, należy bezwzględnie sprawdzić, czy przedmiot umowy nie podlega pod kategorię zlecenia, a także czy umowa nie nosi znamion stosunku pracy. Warto wiedzieć, jakie są podobieństwa i różnice form zatrudnienia, tak aby nie popełnić kosztownej pomyłki. Organy kontrolne skrupulatnie sprawdzają, czy dana umowa jest na pewno umową o dzieło, czy może jednak powinno zostać zawarte zlecenie albo umowa o pracę. W przypadku wystąpienia nieprawidłowości, pracodawca zostaje wezwany do uiszczenia zaległych składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Zlecając wykonanie dzieła, należy umożliwić wykonawcy swobodę działania. W szczególności, nie można wymagać pracy w określonym miejscu i czasie, gdyż taki zapis podchodzi pod umowę o pracę i jest przesłanką do zatrudnienia pracownika na etacie. Gdy pracodawca zatrudnia pracownika na umowę o dzieło, a jednocześnie nakazuje mu wykonywanie obowiązków w ustalonym przez siebie miejscu i przedziale godzinowym, taka sytuacja może zostać zgłoszona do Inspekcji Pracy.

Należy także pamiętać o tym, że pracodawca może odstąpić od umowy, jednak jeżeli zrobi to bez uzasadnienia, wówczas wykonawcy dzieła przysługuje prawo do otrzymania wynagrodzenia zawartego w umowie. 


Zobacz również:

Plusy i minusy umowy o dzieło

Porzucenie pracy na umowie o dzieło – prawa, obowiązki, konsekwencje

Umowa śmieciowa a umowa o pracę