Analiza wskaźnikowa przedsiębiorstwa – wskaźniki rentowności

Analiza wskaźnikowa to część analizy finansowej, która stanowi rozwinięcie wstępnej analizy koncentrującej się na sprawozdaniach finansowych.

Jej podstawowym zadaniem jest dostarczenie niezbędnych informacji dotyczących operacji gospodarczych, funkcjonowania firmy oraz jej kondycji finansowej. Dane te powinny być wykorzystywane w procesie zarządzania przedsiębiorstwem, są one jednak wartościowym źródłem wiedzy także dla jego otoczenia, w tym dla kontrahentów, inwestorów czy kredytodawców. W konsekwencji wyniki analizy wskaźnikowej mogą być brane pod uwagę w trakcie podejmowania decyzji przez kierownictwo firmy, przez akcjonariuszy spółek, którzy podejmują decyzje inwestycyjne czy przez kredytodawców, rozważających możliwość finansowania przedsięwzięć przedsiębiorstwa.

Istotne jest jednak to, by spośród licznych wskaźników, na których ten rodzaj analizy się opiera, wybrać te, które rzeczywiście odzwierciedlają sytuację gospodarczą firmy oraz są przydatne dla odbiorców wyników tego badania.

Wskaźniki analizy można podzielić na cztery grupy: wskaźniki płynności finansowej, wskaźniki zadłużenia, wskaźniki rentowności oraz wskaźniki sprawności działania.

Wskaźniki finansowe: analiza płynności

Zadaniem analizy płynności finansowej jest badanie i monitorowanie tego, czy przedsiębiorstwo jest zdolne do terminowego wywiązywania się ze swych zobowiązań. Wskaźniki płynności są istotne przede wszystkim w krótkim okresie: płynność jest niezbędna w bieżącej pracy przedsiębiorstwa. Wobec tego można ją określić jako utrzymywanie stosownego poziomu aktywów obrotowych i wymagalności bieżących zobowiązań.

Do wskaźników analizy w tym zakresie zaliczyć można:

• wskaźnik bieżącej płynności finansowej – informuje o bieżącym poziomie kapitału obrotowego netto; stosunek aktywów bieżących do bieżących zobowiązań, przy czym poziom aktywów powinien stanowić dwukrotność poziomu zobowiązań dla danego okresu,
• wskaźnik szybkiej płynności finansowej – stosunek inwestycji krótkoterminowych oraz należności krótkoterminowych do zobowiązań bieżących; wskazuje, jak bieżące aktywa przedsiębiorstwa o wysokim poziomie płynności pokrywają bieżące zobowiązania na rzecz osób trzecich,
• wskaźnik natychmiastowej płynności finansowej – stosunek inwestycji krótkoterminowych do zobowiązań bieżących; sprawdza, na jakim poziomie możliwe jest finansowanie zobowiązań wyłącznie ze środków zaangażowanych w inwestycje krótkoterminowe,
• wskaźnik płynności gotówkowej – określa stosunek środków pieniężnych, które są w dyspozycji przedsiębiorstwa (na rachunku bankowym, w kasie) do poziomu bieżących zobowiązań,
• kapitał obrotowy w dniach obrotu – kapitał obrotowy powinien być zwiększany proporcjonalnie do obrotu; wskaźnik weryfikuje, na ile dni obrotu wystarczy aktualnie posiadany kapitał.

Analiza zadłużenia

To kolejna z istotnych płaszczyzn analizy wskaźnikowej. Poszerza analizę płynności finansowej o zagadnienia związane z obsługą krótko- i długoterminowych zobowiązań oraz źródeł środków przeznaczanych na ich spłatę. Informuje przede wszystkim o źródłach finansowania aktywów przedsiębiorstwa.

Do najważniejszych wskaźników w analizie zadłużenia należą:

• wskaźnik ogólnego zadłużenia – stosunek zobowiązań ogółem do aktywów ogółem,
• wskaźnik zadłużenia kapitału własnego – stosunek zobowiązań ogółem do kapitału własnego,
• wskaźnik długoterminowego zadłużenia ogółem – stosunek zobowiązań długoterminowych do aktywów razem,
• wskaźnik długoterminowego zadłużenia kapitału własnego – stosunek zobowiązań długoterminowych do kapitału własnego,
• wskaźnik udziału zobowiązań długoterminowych – stosunek zobowiązań długoterminowych do zobowiązań ogółem,
• wskaźnik pokrycia zobowiązań długoterminowymi rzeczowymi składnikami majątku – stosunek rzeczowych składników majątku trwałego do zobowiązań długotrwałych,
• wskaźnik pokrycia obsługi długu – stosunek sumy zysku brutto i odsetek do sumy rat kapitałowych brutto i odsetek,
• wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych – stosunek sumy zysku brutto i odsetek do odsetek,
• wskaźnik pokrycia obsługi długi z nadwyżki finansowej – stosunek sumy zysku brutto i amortyzacji do sumy rat kapitałowych i odsetek.

Wskaźniki rentowności

Rentowność zdefiniować można jako parametr, który odzwierciedla z jednej strony efektywność kapitałów, które posiada przedsiębiorstwo, a z drugiej – efektywność gospodarowania posiadanymi aktywami. Wskaźniki rentowności nazywane są również wskaźnikami zyskowności albo stopami zwrotu, mierzą one bowiem relację osiąganych efektów do ponoszonych nakładów. Analiza dostarcza wiedzy o wynikach finansowych prowadzonej sprzedaży dóbr i usług raz rentowności tak kapitału własnego, jak i obcego. Wyniki uznawane są za jedne z najważniejszych informacji o stanie finansowym firmy.

Badanie rentowności podzielone jest na trzy części: rentowność sprzedaży, rentowność aktywów oraz rentowność kapitałów własnych. Dotyczą one:

• analiza rentowności sprzedaży – obrazuje stosunek zysków do przychodów pochodzących ze sprzedaży; informuje bezpośrednio o stopniu, w jakim sprzedaż jest opłacalna,
• analiza rentowności aktywów – prezentuje stosunek zysków do jednostek majątku przedsiębiorstwa; wskaźnik ten powinien być jak najwyższy,
• analiza rentowności kapitałów własnych – przedstawia osiągalne dla inwestorów stopy zwrotu za inwestowanie w działalność danego przedsiębiorstwa; wskaźnik ten powinien być jak najwyższy, co zwiększa możliwości na rozwój firmy.

Podczas analizy rentowności brane pod uwagę są również inne wskaźniki, takie jak: wskaźnik pokrycia straty z lat ubiegłych przez zysk bieżący, wskaźnik operacyjności (wyrażony procentowo stosunek kosztów uzyskania przychodów do osiągniętych przychodów ze sprzedaży) czy wskaźnik zwrotu ze sprzedaży (wyrażony procentowo stosunek wyniku finansowego netto do osiągniętych przychodów ze sprzedaży).

Analiza sprawności działania

Ta część analizy wskaźnikowej prezentuje stan wykorzystania zasobów (tak materialnych, jak i intelektualnych), które do dyspozycji posiada przedsiębiorstwo. Na tej podstawie można stwierdzać, czy firma do prowadzonej działalności zebrała odpowiednie ilości zasobów.

Wskaźniki analizy sprawności działania dzielą się na:

• wskaźniki cyklu obrotowego – określają sprawność przedsiębiorstwa w gospodarowaniu zgromadzonymi aktywami,
• wskaźniki rotacji – pokazują, jaką sprzedaż wygenerować można z jednostki kapitału lub jaką wartość ulokować można w aktywach. W zależności od przyjętej klasyfikacji, wskaźniki analizy sprawności działania można podzielić również na: wskaźniki płynnościowe (rotacji należności, cyklu należności, rotacji zapasów, cyklu zapasów, okresu płacenia zobowiązań, cyklu środków pieniężnych), wskaźniki oparte na kosztach (kontroli kosztów administracyjnych, pokrycia kosztów kapitałem obrotowym, poziomu kosztów finansowych), wskaźniki rotacji majątku (globalnego obrotu aktywami, rotacji środków trwałych, rotacji majątku obrotowego) oraz wskaźniki gospodarowania zasobami (wydajności pracy, stopnia finansowania przyrostu środków trwałych z amortyzacji, finansowania przyrostu środków trwałych z cash flow).