Co to jest staż pracy i jak go obliczyć?

Staż pracy – czym jest?

Jeśli chodzi o staż pracy, kodeks pracy nie zawiera jego normatywnej definicji. Mimo to, bezsprzecznie należy uznać, że są to po prostu łącze lata pracy, którą świadczyliśmy na podstawie stosunku pracy. Nie ma tutaj mowy o umowach cywilnoprawnych takich jak umowa o dzieło czy umowa zlecenie. Tutaj chodzi bowiem o nawiązanie stosunku pracy na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę, a także poprzez powołanie, wybór, mianowanie. Choć wydaje się to krzywdzące, należy pamiętać, że do stażu pracy nie wlicza się okresu prowadzenia własnej działalności gospodarczej, bez względu na to, jak długo ją prowadziliśmy. Popularne, szczególnie w sektorze publicznym jest zatrudnianie osób na tzw. zastępstwo, w przypadku dłuższej nieobecności pracownika, spowodowaną chorobą, urlopem macierzyńskim, urlopem bezpłatnym. Jest to szczególny rodzaj umowy o pracę zawartą na czas określony i z tego właśnie powodu, jest ona wliczana do stażu pracy A co w przypadku pracy za granicą? W końcu spore grono osób pracuje poza granicami naszego kraju. Czy w takim wypadku, możliwe jest zaliczenie tego okresu, do stażu pracy? Choć kodeks pracy nie reguluje tej kwestii, odpowiedź możemy znaleźć w art. 86 ustawy o Promocji Zatrudnienia i Instytucjach Rynku Pracy, który stanowi, że udokumentowane okresy zatrudnienia, przebyte za granicą u pracodawcy zagranicznego, są zaliczane do okresów pracy w Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie uprawnień pracowniczych. Dlatego tak ważne jest, aby w przypadku pracy za granicą, gromadzić wszelkie dokumenty potwierdzające taki stan rzeczy. Jeżeli pomimo udokumentowania, pracodawca nie jest chętny, aby uznać takie dokumenty, należ wystąpić do niego z pisemnym wnioskiem o uznanie zagranicznego stażu pracy. W wielu przypadkach konieczne jest wykonanie tłumaczeń wszystkich dokumentów. Staż pracy, a w zasadzie jego długość, ma ogromne znaczenie, ponieważ pracownikowi z tytułu odpowiedniego stażu, przysługuje szereg uprawnień. Dlatego tak ważne jest aby wiedzieć jak się liczy staż pracy.

Staż pracy – na co ma wpływ?

Jak wspomniano powyżej, staż pracy ma znaczenie w przypadku określonych uprawnień pracowniczych. Dlatego właśnie warto wiedzieć, co jest wliczane do stażu pracy. Zacznijmy najpierw od tego, o jakich uprawnieniach mowa. Przede wszystkim są to:

• prawo do emerytur;
• prawo do odprawy;
• prawo do otrzymywania nagród jubileuszowych;

Staż pracy ma wpływ na wysokość odprawy, w przypadku rozwiązania umowy w oparciu o ustawę o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jednak należy pamiętać, że tutaj liczy się staż pracy u danego pracodawcy tzw. staż zakładowy. W takim wypadku pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:

• jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
• dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
• trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat

Ponadto, długość stażu pracy reguluje takie kwestie jak długość przysługującego pracownikowi urlopu oraz długość okresu wypowiedzenia. W przypadku tego ostatniego, warto pamiętać, że zgodnie z kodeksem pracy, okres wypowiedzenia umowy o pracę jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Staż pracy – jakie okresy są do niego wliczane?

Co wlicza się do stażu pracy? Przede wszystkim okres, w którym pracownik świadczył pracę na podstawie umowy o pracę. Jeżeli w danym okresie pracownik był zatrudniony na podstawie więcej niż jednego stosunku pracy, do stażu pracy wliczany jest wyłącznie jeden z tych okresów. Staż pracy co się wlicza dodatkowo – art. 51 kodeksu pracy wskazuje, że pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie. Okresu pozostawania bez pracy, za który nie przyznano wynagrodzenia, nie uważa się za przerwę w zatrudnieniu, pociągającą za sobą utratę uprawnień uzależnionych od nieprzerwanego zatrudnienia. Ponadto, pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, odpowiadający okresowi, za który przyznano odszkodowanie.

Staż pracy a urlop

Kiedy już poznaliśmy informacje nt. tego co się wlicza do stażu pracy, skupmy się na kwestii urlopów. Dla przypomnienia, urlopem to czas, kiedy pracownik nie świadczy pracy. Kwestię urlopów, w tym urlopu wypoczynkowego reguluje kodeks pracy, który stanowi, że pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Ważny jest także fakt, że pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu. Art. 154 kodeksu pracy określa wymiar urlopu, na który na wpływ okres naszego zatrudnienia. Wynosi on odpowiednio:

• 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;
• 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

10 lat to dla niektórych może wydawać się bardzo długo, czy to oznacza, że przez tak długi czas będzie przysługiwać nam jedynie 20 dni urlopu? Odpowiedź na to pytanie, znajdziemy w art. 154 kodeksu pracy, który stanowi, że do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:

• zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
• średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
• średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
• średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
• szkoły policealnej - 6 lat,
• szkoły wyższej - 8 lat.

Przy czym należy podkreślić, że okresy te nie ulegają zsumowaniu. W praktyce oznacza to, że kończąc studia, już po 2 latach pracy, będzie nam przysługiwać 26 dni urlopu.

Pracodawcy często korzystają z różnego rodzaju systemów czy aplikacji, które pomagają im gromadzić informacje m.in. na temat urlopów. Jedną z nich jest InEwi – aplikacja, która zapewni łatwą w obsłudze rejestrację oraz ewidencję czasu pracy pracowników, co jest niezbędne przy sprawnym zarządzaniu.