Czy dług może się przedawnić? Czy ma to wpływ na jego wysokość?

Przedawnienie długu – kiedy może nastąpić?

Rozważania na temat tego, kiedy następuje przedawnienie długów, należy zacząć od samego pojęcia długu. Przede wszystkim mamy tutaj do czynienia z dwiema stronami: dłużnikiem, który zobowiązany jest do określonego rodzaju świadczenia, oraz wierzyciela, czyli osoby, wobec której dłużnik zobowiązany jest owe świadczenie spełnić, przy czym świadczenie takie może być zarówno świadczeniem pieniężnym jak i niepieniężnym. Można więc śmiało stwierdzić, że dług jest obowiązkiem dłużnika do spełnienia określonego świadczenia wobec wierzyciela. Wynika to wprost z art. 353 kodeksu cywilnego - § 1. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Dług może powstać szczególnie w przypadku zawarcia umowy, która tworzy stosunek zobowiązaniowy pomiędzy stronami. Jak wspomniano na wstępie, każdy dług należy spłacać, co ma znaczenie nie tylko w stosunkach gospodarczych, ale także w życiu codziennym. Przede wszystkim brak zobowiązań, tym bardziej takich, z których wywiązania się moglibyśmy mieć problem, daje nam poczucie komfortu psychicznego. Natomiast stojąc pod drugiej stronie barykady, po stronie wierzyciela, warto wiedzieć kiedy przedawnia się dług, ponieważ niejako zamyka nam to drogę, aby domagać się od dłużnika spełnienia świadczenia. Instytucja przedawnienia zawarta jest w kodeksie cywilnym i oznacza możliwość uchylenia się od zaspokojenia roszczenia po upływie określonego przepisami prawa terminu. Ponadto w temacie przedawnienia długu, warto wskazać tutaj na dwa artykuły kodeksu cywilnego, a mianowicie art. 117, mówiący, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu oraz art. 118, który stanowi, że termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Przeterminowanie długu – co to jest?

W przypadku istnienia świadczenia, którego spełnienia może domagać się od nas wierzyciel, musi on pamiętać o tym, aby nie doszło najprościej mówiąc do przeterminowania długu. Jeśli upłynie termin wskazany przepisami prawa, traci on bowiem prawo do żądania spłaty zadłużenia. Ale pamiętajmy, że nie oznacza to, że zobowiązanie bezpowrotnie znika, bo tak nie jest. Przedawniony dług staje się zobowiązaniem niezupełnym, czyli niezaskarżalnym. Oznacza to, że wierzyciel (osoba prywatna, bank, firma windykacyjna) nie ma możliwości dochodzenia ich wykonania na drodze sądowej. Należy wspomnieć o sytuacji, kiedy jako dłużnik dobrowolnie zobowiążemy się do zapłaty określonej w zawartej umowie kwoty, w momencie kiedy minął wskazany w przepisach prawa okres, kiedy nastąpiło przedawnienie należności. W takim wypadku, pod żadnym pozorem nie będziemy mogli się domagać zwrotu środków, które wpłaciliśmy na konto wierzyciela. Warto wspomnieć także co w przypadku działań komorniczych oraz długów spadkowych. W pierwszym przypadku, gdy sprawa trafia do komornika, który prowadzi egzekucję, nie ma tutaj szansy na uznane przedawnienie zobowiązań. Przypadku długów spadkowych, okres przedawnienia wynosi 6 lat, jeżeli wierzyciel nie podejmuje żadnych kroków w celu wyegzekwowania zapłaty.

Przedawnienie długu – jak go obliczyć?

Bez względu na to, czy występujemy w roli wierzyciela czy dłużnika, ważne jest aby posiada wiedzę po ilu latach przedawnia się dług. Równie ważna jest znajomość przesłanek przerwania biegu przedawnienia. Wskazane w przepisach prawa okoliczności, przekreślają czas, który dotychczas minął i który można by zaliczyć na poczet przedawnienia. Zaliczamy do nich:

• każda czynność dokonywana przed sądem (najczęściej będzie to pozew złożony przez wierzyciela
• wszczęcie mediacji;
• uznanie roszczenia przez dłużnika (np. sytuacja, kiedy zgadzamy się na dobrowolną spłatę lub zawieramy ugodę co do spłaty zadłużenia w ratach)

W myśl wcześniej wspomniane art. 118 kodeksu cywilnego termin przedawnienia roszczeń (majątkowych) wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata, jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Są to dwa podstawowe terminy, którymi posługujemy się w celu sprawdzenia, czy dług uległ przeterminowaniu. Dla ułatwienia, jeśli chodzi o 3 letni termin dotyczy to wspomnianych wcześniej należności z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, ale obejmuje także m.in.:

• roszczenia z tytułu umowy o pracę,
• roszczenia z tytułu umowy ubezpieczeniowej,
• roszczenia z tytułu umowy kredytu lub pożyczki,
• zadłużenie z tytułu czynszu,
• zobowiązania podatkowe.

6 letni okres obejmuje długi spadkowe oraz inne roszczenia stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu lub innej instytucji powołanej do rozpoznawania spraw danego rodzaju. Dla niektórych sytuacji przewidziano indywidualny, krótszy czas przedawnienia. I tak roszczenia z tytułu umowy przewozu oraz przedwstępnej umowy sprzedaży czy mandaty przedawniają się już po roku. 2 letni okres

• roszczenia przedsiębiorcy z tytułu nieopłaconej przez klienta faktury,
• roszczenia z tytułu umowy sprzedaży,
• roszczenia dostawcy z tytułu dokonanej dostawy,
• roszczenia z tytułu umowy o dzieło,
• usługi telekomunikacyjne,
• debet na koncie.

Aby obliczyć termin przedawnienia, należy sięgnąć do art. 120 kodeksu cywilnego, który wskazuje moment, od którego powinniśmy liczyć wskazany przepisami prawa okres. Stanowi, on że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Czy są długi, które nigdy się nie przedawniają?

Z informacji zawartych powyżej, dowiedzieliśmy się kiedy dług ulega przedawnieniu. Jednak czy istnieją długi, które nigdy nie ulegną przeterminowaniu? Oczywiście na to pytanie należy odpowiedzieć twierdząco.

Sytuacje, kiedy do przedawnienia długu nie dojdzie nigdy, niezależnie od tego ile czasu upłynie dotyczą:

• roszczeń windykacyjnych (wydobywczych) wynikających z prawa własności,
• roszczeń o zaprzestanie naruszeń (negatoryjne) wynikających z prawa własności do nieruchomości,
• roszczeń o zniesienie współwłasności rzeczy,
• roszczeń o naprawienie szkody jądrowej,
• roszczeń powstałych w wyniku zbrodni wojennych, ludobójstwa i zbrodni przeciwko ludzkości.

Jak wiadomo, w życiu mają miejsce różne wydarzenia, które mogą wpłynąć na naszą sytuację zobowiązaniową. Niekiedy stajemy się wierzycielami, którzy chcą uzyskać spełnienia świadczenia, niekiedy mamy wobec kogoś dług, który czasem ciężko nam spłacić. Bez względu na to, zawsze warto znać uprawnienia, które przysługują nam w myśl przepisów prawa.