Dodatek funkcyjny - co to? Kto może go otrzymywać?

Ilu z nas zastanawia się, z jakich części składa się nasze wynagrodzenie? Okazuje się, że w niektórych branżach czy też na określonych stanowiskach istnieje wiele czynników, które wpływają na wysokość pensji. Najczęściej bywa również tak, że wypłata każdego z pracowników firmy jest nieco inna. Co wpływa na taki stan rzeczy?

Wynagrodzenie wynagrodzeniu nierówne

Pensja każdego pracownika jest złożona z licznych składników. Znaczenie przy ustalaniu ich wysokości ma wiele czynników takich jak między innymi staż pracy, doświadczenie, posiadane kompetencje, zajmowane stanowisko, a nawet obecna kondycja danego przedsiębiorstwa. To dlatego większość pracodawców kwestie wynagrodzenia omawia z każdym z zatrudnionych indywidualnie. Bardzo często zdarza się też tak, że wysokość pensji powiększają dodatki, które są przyznane w szczególnych okolicznościach, już po przepracowanym miesiącu. Mowa na przykład o dodatkach uznaniowych, motywacyjnych itp.

Czym jest dodatek funkcyjny?

Jednym z powszechnie znanych i stosowanych składników wynagrodzenia jest tzw. dodatek funkcyjny. Stanowi on niejako rekompensatę za zwiększoną odpowiedzialność niektórych pracowników. Dodatek funkcyjny w wielu przypadkach jest dość “ruchomy”, szczególnie w prywatnych przedsiębiorstwach, którym prawo nie narzuca obowiązku jego przyznawania. Inaczej jest na stanowiskach państwowych, bo to głównie ich dodatek ten dotyczy. Komu i na jakich zasadach się więc należy? Jaka jest jego wysokość? Na te i wiele pytań odpowiadamy w dalszej części tekstu.

Dodatek funkcyjny kodeks pracy

Składnik ten stanowi dodatek do wynagrodzenia zasadniczego. Jest świadczeniem przyznawanym osobom pracującym na konkretnych stanowiskach i posiadających szczególne obowiązki z tym związane. Najczęściej otrzymują go osoby, które zajmują posady kierownicze, muszą koordynować pracą innych zatrudnionych oraz brać odpowiedzialność za osiągane przez nich wyniki. Dodatek funkcyjny, co do zasady, nie jest powszechny, a więc ustawodawca nie narzuca konieczności jego stosowania wszystkim pracodawcom. Jego ramy oraz reguły, na jakich jest przyznawany, określają przepisy wewnętrzne danego zakładu pracy, regulamin wynagrodzeń lub normy szczegółowe dotyczące określonej grupy pracowników. Jako przykład tej ostatniej można podać urzędników państwowych.

Kto może otrzymać dodatek funkcyjny?

Obecnie dodatki funkcyjne dotyczą przede wszystkim pracowników sfery budżetowej. Mowa więc o urzędnikach państwowych, samorządowych, osobach zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych, jednostkach samorządu terytorialnego oraz publicznych zakładach opieki zdrowotnej. W tym kontekście obowiązek wypłaty dodatku określają przepisy prawa. Składnik ten ma zazwyczaj stałą kwotę lub procent z wynagrodzenia zasadniczego i jest wypłacany co miesiąc jako integralny element pensji. Dodatek należy się pracownikowi po spełnieniu kilku kryteriów. W przypadku, gdy składnik ten jest obowiązkowy z mocy prawa, pracodawca ma niewielką swobodę działania w tym zakresie. Może wyłącznie modyfikować jego wysokość w ramach określonych aktami prawnymi widełek płacowych na określonym stanowisku. Inaczej wygląda sytuacja pracowników zatrudnionych poza budżetówką. W prywatnych przedsiębiorstwach bowiem dodatek funkcyjny ma charakter fakultatywny. To od przedsiębiorcy zależy, czy zechce go wypłacić, czy też nie. Praktyka pokazuje, że w sektorze firm prywatnych ten składnik wynagrodzenia należy do rzadkości.

Dodatki funkcyjne - wysokość

Kwota dodatku waha się w zależności od wielu zmiennych. Bardzo często nowelizacji ulegają same przepisy prawa i dodatek funkcyjny zmienia swoją wysokość. Ministerialne rozporządzenia określają zazwyczaj zaledwie przedziały kwotowe, a to szef placówki czy jednostki budżetowej decyduje o tym, jaką konkretnie kwotę otrzyma dany pracownik. Wysokość tego składnika wynagrodzenia w sferze budżetowej może być obliczana na podstawie kilku sposobów. Pierwszy opiera się na wyliczeniach procentowych od miesięcznej stawki wynagrodzenia zasadniczego pracownika. Kolejna metoda polega na obliczeniu procentu od najniższej wypłaty w danej kategorii zaszeregowania, a jeszcze jedna wskazuje, że dodatek należy wyliczać kwotowo dla konkretnych stanowisk.

Dodatek funkcyjny a urlop

Istnieją okoliczności, które są podstawą do zmiany wysokości dodatku. Na obniżenie kwoty może mieć wpływ między innymi okres chorobowego lub bezpłatnego urlopu. Możliwe jest ponadto zwiększenie dodatku funkcyjnego. Do takiej sytuacji dochodzi zazwyczaj wtedy, gdy zmianie ulega zakres obowiązków pracownika lub spoczywa na nim większa odpowiedzialność. Jak widzimy, przepisy prawa nie są w stanie przewidzieć wszystkich zmiennych. To dlatego zasady dotyczące przyznawania dodatku powinny zostać szczegółowo określone w regulaminie wynagradzania.

Dodatek funkcyjny za zastępstwo?

Bardzo często dochodzi do sytuacji, że jeden z pracowników, któremu nie należy się dodatek funkcyjny przez jakiś czas zastępuje pracownika, który jest uprawniony do otrzymania tego składnika. Jaka powinna być decyzja pracodawcy? Okazuje się, że przepisy w tym obszarze pozostawiają mu dużą swobodę, a szczegółowe uregulowania w tym zakresie powinny zostać ujęte w regulaminie pracy danego zakładu albo w umowie. Rodzi się także inne pytanie. Czy pracownik, który otrzymywał dotychczas dodatek, może zostać go pozbawionym? Tutaj sprawa wydaje się nieco prostsza, bo główną rolę odgrywają umowy między zatrudnionym a pracodawcą. Jeśli na mocy takiego porozumienia dodatek się pracownikowi należy, wówczas jedynym sposobem, aby go wypowiedzieć, jest zmiana postanowień umowy. Na to jednak muszą zgodzić się obie strony, a trudno spodziewać się tego, że pracownik z własnej woli zrezygnuje z dodatkowego wynagrodzenia.