Jak przestój w pracy wpływa na urlop?

Czym jest przestój w pracy?

Zacznijmy od zdefiniowania, czym jest przestój w pracy. Pod tym stwierdzeniem kryje się przerwa w wykonywaniu pracy przez osoby zatrudnione w zakładzie z przyczyn zewnętrznych, czyli niezależnych od pracownika. Mowa tu o sytuacjach, kiedy pracownik jest gotów do realizacji powierzonych mu zadań i obowiązków, ale nie może do nich przystąpić z powodu zaburzenia normalnego toku pracy. Przyczyny mogą leżeć zarówno po stronie zatrudniającego, jak i nie zależeć od niego. Zdarza się również, że przestój jest winą pracownika. Jednak w takim przypadku nie przysługuje mu wynagrodzenie za przymusową przerwę w pracy. Powody postoju w pracy można podzielić na techniczne oraz organizacyjne.

Przestój w pracy może być spowodowany między innymi: awarią urządzeń, przerwą w dostawie prądu lub wody, warunkami atmosferycznymi, brakiem materiałów lub narzędzi potrzebnych do wykonywania obowiązków, brakiem zabezpieczeń niezbędnych do pracy, niezapewnieniem pracownikowi odzieży roboczej czy też strajkiem

Przestój w pracy – kiedy nie możemy o nim mówić?

Ustawa z dnia 11 października 2013 roku o szczególnych rozwiązaniach dotyczących ochrony miejsc pracy (Dz.U. 2013 poz. 1291) wyróżnia też pojęcie: "przestój ekonomiczny". Taka przerwa w wykonywaniu obowiązków przez osoby zatrudnione jest zazwyczaj zaplanowana przez pracodawcę i nie ma podstaw technicznych ani organizacyjnych. Najczęściej następuje, kiedy zakład pracy odnotowuje okresowy spadek produkcji. W takim przypadku ogłasza on przestój w pracy, aby zaoszczędzić środki finansowe. Jest to o tyle ważne, że niespełnienie kryteriów świadczących o przerwie w pracy definiowanej w Kodeksie pracy nie uprawnia zakładu pracy do wypłaty wynagrodzenia postojowego. Czym jest postojowe?

Wynagrodzenie postojowe pracownika

Zasady wypłacania wynagrodzenia postojowego reguluje ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141). Według zapisów znajdujących się w tym dokumencie, kiedy pracodawca ogłosi przestój w pracy, osobom zatrudnionym w danym zakładzie przysługuje postojowe. Jednak aby mogło być one wypłacone, muszą zostać spełnione trzy podstawowe warunki. Pierwszy z nich mówi o tym, że przerwa w wykonywaniu obowiązków nastąpiła z winy pracodawcy, czyli powodem była jedna z sytuacji wymienionych w pierwszym akapicie. Po drugie osoba zatrudniona powinna zgłosić swoją gotowość do pracy, której nie może wykonać. Z kolei trzeci warunek to brak przesłanek, że wina za przestój leży po stronie pracownika. Jeżeli zostały spełnione wyżej wymienione kryteria, wówczas zakład wypłaca wynagrodzenie postojowe w pracy.

Ile wynosi wynagrodzenie postojowe w pracy?

Kiedy pracownik zgłosił gotowość do pracy, jednak jej wykonanie było niemożliwe z przyczyn od niego niezależnych, ma prawo do otrzymania wynagrodzenia. Mówi o tym art. 81 § 1 Kodeksu pracy. Jeżeli w umowie podpisanej z pracodawcą została uwzględniona stawka godzinowa lub miesięczna wynikająca z jego osobistego zaszeregowania, to pracodawca powinien dostosować się do tych zapisów i wypłacić wynagrodzenie postojowe w tej wysokości. Jednak kiedy takie informacje nie zostały uwzględnione w umowie, wówczas zatrudnionemu przysługuje 60% obecnego wynagrodzenia miesięcznego. Zastrzega się jednak, że postojowe w pracy nie powinno być niższe niż obowiązująca wysokość wynagrodzenia za pracę. Postojowe w 2021 nie może być niższe niż 2800 brutto i jest to kolejny wzrost rok do roku. W 2019 była to kwota 2250 zł brutto, natomiast w 2020 roku 2450 zł brutto.

Przestój w pracy a urlop

Ważną kwestię, którą należy omówić, jest przestój w pracy a urlop. Kodeks pracy przewiduje możliwość powierzenia pracownikowi na czas przerwy w pracy inne obowiązki zgodne z jego kwalifikacjami. W takiej sytuacji urlop postojowy nie dotyczy zatrudnionego, a wysokość jego wynagrodzenia będzie odpowiadało stawce obowiązującej na danym stanowisku. Dodatkowo musi ono spełniać wyżej wymienione kryteria dotyczące postojowego. Jednak co dzieje się, kiedy powierzenie pracownikowi innych obowiązków jest niemożliwe?

Urlop postojowy został wprowadzony przez uchwalenie w 2009 roku pakietu antykryzysowego. Dotyczy to sytuacji, kiedy przerwa w pracy wynika z przyczyn ekonomicznych. Jeśli zakład pracy ogranicza czas pracy, co powoduje mniejsze wynagrodzenie, lub wstrzymuje na pewien czas normalny tok funkcjonowania, wówczas pracownik ma prawo do otrzymywania minimalnego wynagrodzenia przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy. Takie działanie ma na celu ochronić pracowników przed zwolnieniem w obliczu kryzysu firmy oraz zapewnić dostęp do środków finansowych. Jednak wymaga od osoby zatrudnionej pisemnej zgody na objęcie jej przestojem ekonomicznym. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w ustawie o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz. U. nr 125, poz. 1035).

Przymusowym urlop przestój

Zdarza się, że zakład pracy ucieka się do nieetycznych praktyk jak np. wysyłanie pracowników na przymusowy urlop. Takie sytuacje są niedopuszczalne. Pracownik ma prawo złożyć wniosek o dni wolne w wybranym przez siebie terminie. Natomiast pracodawca ustala szczegółowy harmonogram do 31 grudnia roku poprzedzającego. Nie można wymusić na pracowniku skorzystania z bezpłatnego urlopu. Może się jednak zdarzyć, że za obopólną zgodą termin wypoczynku zostanie ustalony na czas przestoju w pracy.