Minimalny podatek dochodowy CIT

Od 1 stycznia 2024 roku w Polsce wprowadzono nową formę opodatkowania dla firm – minimalny podatek dochodowy CIT. Zmiana ta została nakierowana głównie na zwiększenie dochodów budżetu państwa i uszczelnienie systemu podatkowego, aby zapobiegać agresywnemu planowaniu podatkowemu oraz minimalizowaniu zobowiązań przez duże korporacje, które korzystają z różnych luk prawnych.

Najważniejsze kwestie związane z tematem

1. Na początku roku, czyli 1 stycznia 2024 r. wprowadzono minimalny podatek dochodowy CIT. Podatek został wprowadzony, aby zagwarantować, że firmy o dużej skali działalności, które dotąd płaciły niskie podatki lub unikały ich płacenia, będą musiały odprowadzać przynajmniej minimalną kwotę podatku dochodowego.

2. Podstawę opodatkowania minimalnym podatkiem dochodowym CIT stanowi hipotetyczny dochód, który według ustawodawcy powinien zostać osiągnięty przez firmę. Oznacza to, że firmy muszą go zapłacić od całości swoich dochodów, a nie od wykazanych przychodów po uwzględnieniu kosztów uzyskania przychodów, opłat z tytułu umowy leasingu środków trwałych itp.

3. Duże firmy będące podatnikami podatku dochodowego muszą liczyć się z wyższymi kosztami prowadzenia działalności oraz koniecznością zmiany strategii finansowych. Nowe przepisy mogą także przynieść korzyści mniejszym firmom, które nie są objęte nowym podatkiem.

Cel wprowadzenia minimalnego podatku dochodowego CIT

Podatek minimalny wprowadzono w odpowiedzi na praktyki firm, które pomimo prowadzenia szeroko zakrojonej działalności gospodarczej płaciły stosunkowo niski podatek dochodowy lub nie płaciły go wcale. W efekcie minimalny podatek dochodowy CIT ma zagwarantować zwiększenie wpływów budżetowych poprzez ograniczenie możliwości unikania opodatkowania, zwiększenie sprawiedliwości podatkowej, poprzez nakładanie minimalnego podatku dochodowego na wszystkie firmy, niezależnie od stosowanych przez nie metod optymalizacji podatkowej, jak również wyeliminowanie zjawiska sztucznego obniżania dochodów ze źródła przychodów.

Podmioty objęte minimalnym podatkiem dochodowym CIT

Przepisy o podatku minimalnym CIT stosuje się zarówno do podatników krajowych, podatkowych grup kapitałowych, jak i podatników zagranicznych, prowadzących działalność przez położony na terytorium RP zakład pracy. Jednocześnie podatek CIT dotyczy firm, które prowadzą działalność na dużą skalę, ale wykazują niską dochodowość. W praktyce obowiązek podatkowy powstaje gdy podmioty te poniosły stratę ze źródła przychodów innych niż zyski kapitałowe lub osiągnęły próg rentowności nieprzekraczający 2%, obliczany jako stosunek dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych do przychodów innych niż z zysków kapitałowych.

Szacuje się, że w grupie największych podatników CIT znajduje się około 4 tysięcy podmiotów, z czego co czwarty duży podatnik CIT może być objęty koniecznością zapłaty podatku minimalnego. Tym samym kwoty minimalnego podatku dochodowego zapłaci około tysiąca dużych podatników CIT, którzy dotąd płacili niewielkie podatki lub nie płacili ich wcale, wykazując poniesioną stratę lub niski próg dochodowości.

Ważne jest, aby zauważyć, że nie każda firma spełniająca powyższe kryteria będzie automatycznie objęta podatkiem. Ustawodawca przewidział szereg wyjątków i okoliczności, w których podatek nie będzie naliczany.

Podmioty wyłączone z opodatkowania podatkiem minimalnym CIT

Zgodnie z zapisami ustawy o CIT, czyli ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, przepisów dotyczących minimalnego podatku dochodowego od osób prawnych nie stosuje się w stosunku do:

• podatników, którzy w danym roku podatkowym rozpoczęli działalność oraz w kolejno dwóch następujących po sobie latach podatkowych,

• podatników będących przedsiębiorstwami finansowymi w rozumieniu art. 15c ust. 16 ustawy o CIT,

• podatników, którzy w roku podatkowym uzyskali przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w roku podatkowym bezpośrednio poprzedzającym obecny rok podatkowy,

• podatników, którzy funkcjonują w prostej strukturze administracyjnej, co oznacza między innymi, że udziałowcami, akcjonariuszami lub wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne,

• podatników, którzy uzyskali w większości przychód z tytułu eksploatacji w transporcie międzynarodowym statków morskich lub statków powietrznych, wydobywania kopalin wymienionych w załączniku do ustawy Prawo genealogiczne i górnicze, których ceny zależą bezpośrednio lub pośrednio od notowań na światowych rynkach, wykonywania działalności leczniczej, o której mowa w ustawie o działalności leczniczej, jak również z tytułu transakcji, w których cena lub sposób określenia ceny przedmiotu transakcji wynika z przepisów ustaw lub wydanych na ich podstawie aktów normatywnych oraz jeżeli podatnik w roku podatkowym poniósł stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych z omawianych transakcji, albo osiągnął udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych w przychodach innych niż z zysków kapitałowych wynikający z takiej transakcji w wysokości nie większej niż 2%, przy czym obliczenia straty i udziału dochodów w przychodach dokonuje się odrębnie dla transakcji tego samego rodzaju,

• spółek podlegających w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, wchodzących w skład grupy kapitałowej, w której spółka dominująca posiada przez cały rok podatkowy, bezpośrednio lub pośrednio minimum 75% udział kapitałowy w każdej ze spółek,

• małych podatników CIT,

• spółek prowadzących gospodarkę komunalną, o której mowa w ustawie o gospodarce komunalnej,

• podatników, których rentowność w jednym z trzech ostatnich lat podatkowych była co najmniej na poziomie 2%,

• podatników postawionych w stan upadłości, likwidacji lub objętych postępowaniem restrukturyzacyjnym,

• podatników będących stroną umowy o współdziałanie,

• podatników będących instytucją finansową w rozumieniu ustawy Prawo bankowe,

• podatników będących przedsiębiorstwami górniczymi otrzymującymi pomoc publiczną na podstawie ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego.

Przedmiot opodatkowania i stawka minimalnego podatku dochodowego

Przedmiotem opodatkowania jest hipotetyczny dochód, jakie według ustawodawców powinien być osiągnięty, z uwzględnieniem 1,5% rentowności i elementów, które mogą służyć optymalizacji podatkowej, służącej zaniżeniu dochodu podatkowego, a tym samym zmniejszeniu zobowiązań podatkowych. Stawka minimalnego podatku dochodowego wynosi 10% od obliczonej według powyższych zasad podstawy opodatkowania. W praktyce oznacza to, że firmy o wysokich kosztach związanych z optymalizacją podatkową mogą być bardziej obciążone tym podatkiem niż te, które prowadzą tradycyjną działalność z minimalnym obciążeniem finansowym.

Warto wiedzieć, że jeśli oprócz minimalnego podatku dochodowego od osób prawnych wystąpi zwykły podatek CIT, to podatek minimalny zostanie pomniejszony o podatek CIT obliczony na zasadach ogólnych, tak aby unikać podwójnego opodatkowania.

Skutki dla przedsiębiorców

Wprowadzenie minimalnego podatku CIT wpływa na duże przedsiębiorstwa działające w Polsce, zwłaszcza te, które stosowały zaawansowane strategie optymalizacji podatkowej. Podatnicy podatku dochodowego CIT muszą się liczyć ze zwiększeniem obciążeń podatkowych, zmniejszeniem korzyści wynikających ze strategii optymalizacji podatkowej, a także z koniecznością dokładniejszego raportowania swoich wyników i sposobów finansowania działalności operacyjnej. Dla dużych korporacji nowy podatek może wymusić przegląd strategii finansowych i operacyjnych oraz dostosowanie się do nowych realiów podatkowych. Dla mniejszych firm, które nie spełniają kryteriów objęcia minimalnym podatkiem CIT, zmiany te mogą stanowić okazję do zwiększenia swojej konkurencyjności.

Podsumowanie

Minimalny podatek dochodowy CIT, wprowadzony w Polsce w 2024 roku, jest istotnym krokiem w stronę uszczelnienia systemu podatkowego i ograniczenia nieuczciwych praktyk fiskalnych. Jego wprowadzenie ma na celu zwiększenie wpływów do budżetu oraz zapewnienie większej sprawiedliwości podatkowej. Jednocześnie nowe przepisy mogą wpłynąć na strategie finansowe firm działających w Polsce, zwłaszcza tych, które do tej pory unikały opodatkowania. Choć podatek spotyka się z różnymi opiniami i budzi pewne kontrowersje, jego skutki dla gospodarki będziemy mogli w pełni ocenić dopiero po upływie kilku lat od jego wprowadzenia, gdyż na razie nie wiadomo czy podatnicy kwalifikujący się do zapłaty podatku minimalnego, rzeczywiście zostaną nim objęci.