Renta szkoleniowa – co to za rodzaj świadczenia i komu się należy?

Renta szkoleniowa jest czasowym świadczeniem pieniężnym, które otrzymuje się jedynie w konkretnych przypadkach. Kto może się o nią ubiegać i na jakich zasadach?

Co to jest renta szkoleniowa?

Renta szkoleniowa to jeden z rodzajów renty, która przyznawana jest osobom czasowo niezdolnym do wykonywania pracy zarobkowej. Ma ona charakter tak zwanego świadczenia kompensacyjnego, bowiem przysługuje osobom chcącym zdobyć nowe kwalifikacje zawodowe, a więc chcącym także zmienić miejsce zatrudnienia. Decyzję o przyznaniu renty szkoleniowej podejmuje lekarz orzecznik zatrudniony w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Bierze on przy tym pod uwagę:

• ogólny stan zdrowia badanego,
• nastawienie pracownika do zmiany miejsca zatrudnienia,
• możliwości fizyczne pracownika,
• stan zdrowia psychicznego pracownika.

Renta szkoleniowa może zostać przyznana osobie, która do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania organu rentowego złoży odpowiednie dokumenty. Wśród nich należy wymienić:

• wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy,
• dokumenty potwierdzające okres pracy, pobierania zasiłków lub prowadzenia działalności gospodarczej,
• informację o okresach składkowych i nieskładkowych,
• dokumenty potwierdzające osiągane wynagrodzenie,
• zaświadczenie o stanie zdrowia OL-9 wystawione nie wcześniej niż na miesiąc przed złożeniem wniosku oraz ewentualnie dokumentacja medyczna,
• decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej wydana przez państwowego inspektora sanitarnego – jeśli takowa została wydana,
• wywiad zawodowy – o ile wnioskujący pozostaje w zatrudnieniu.

Ponadto, jeśli wniosek o rentę szkoleniową składany jest z powodu wypadku przy pracy bądź w drodze do pracy, na mocy którego wystąpiła niezdolność wykonywania obowiązków zawodowych, wnioskujący zobowiązany jest dostarczyć kartę wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy sporządzony przez pracodawcę.

Ile wynosi renta szkoleniowa?

Wysokość renty szkoleniowej zależy od tego, czy do przekwalifikowania dochodzi wskutek wypadku przy pracy bądź choroby zawodowej, czy też z innych powodów. Co do zasady, renta szkoleniowa wynosi obecnie 75% podstawy wymiaru renty. Nie może być jednak mniejsza niż najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W 2023 roku renta ta wynosi 1191,33 zł. W przypadku, gdy do przekwalifikowania dochodzi na skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, renta szkoleniowa wynosi 100% podstawy wymiaru renty. Świadczenie przyznawane jest na okres 6 miesięcy, choć czas otrzymywania renty można wydłużyć nawet do 30 miesięcy, w zależności od okoliczności. W rzeczywistości zależy on bowiem od okresu, w jakim pracownik pozyskuje kompetencje do podjęcia zatrudnienia w nowym zawodzie. Podczas pobierania renty, pracownik nie może podjąć pracy zawodowej, nie może również założyć i prowadzić działalności gospodarczej. W przeciwnym razie renta zostaje mu odebrana jako świadczenie nienależne, bowiem osiąganie dochodów jest dla organu rentowego jednoznaczne z możliwością podjęcia zatrudnienia. Nie ma przy tym znaczenia wysokość osiągniętego dochodu – nawet incydentalne zatrudnienie powoduje utratę renty.

Renta szkoleniowa – komu przysługuje?

Wiadomo już, co to jest renta szkoleniowa i ile wynosi. Pozostaje kwestia tego, komu przysługuje renta szkoleniowa i na jakich zasadach jest przyznawana. Otóż tego typu świadczenie może uzyskać jedynie osoba, która utraciła zdolność do pracy w swoim zawodzie. Oznacza to, że w stosunku do niej została orzeczona celowość przekwalifikowania zawodowego. Aby móc otrzymać rentę szkoleniową, trzeba spełnić dwa warunki: pozostawać niezdolnym do pracy w dotychczasowym zawodzie oraz być osobą ubezpieczoną przez wyznaczony w ustawie okres. Wymagane okresy składkowe i nieskładkowe wynoszą:

• dla osób poniżej 20. roku życia – 1 rok,
• dla osób w przedziale wiekowym 20–22 lata – 2 lata,
• dla osób w przedziale wiekowym 22–25 lat – 3 lata,
• dla osób w przedziale wiekowym 25–30 lat – 4 lata,
• dla osób powyżej 30. roku życia – 5 lat.

Istnieje też możliwość przyznania renty szkoleniowej, nawet jeśli pracownik nie osiągnął wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego. Ma to miejsce w przypadku, kiedy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej bądź wyższej, a do dnia powstania niezdolności do pracy posiadał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe. Co istotne, okresy składkowe i nieskładkowe nie są wymagane, jeśli niezdolność do pracy powstała na skutek wypadku przy pracy bądź w drodze do niej. Renta szkoleniowa może zostać przyznana osobie, która we właściwym oddziale ZUS złoży odpowiednie dokumenty. Pełną dokumentację należy złożyć nie później, niż na na 30 dni przed ustaniem prawa do zasiłków chorobowych lub świadczeń rehabilitacyjnych lub wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy. Organ rentowy ma 30 dni na przeanalizowanie wniosku oraz wydanie decyzji.

Renta szkoleniowa a Urząd Pracy – od czego zależy jej przyznanie?

Osoby, wobec których zostanie orzeczona celowość przekwalifikowania, a więc którym zostanie przyznana renta szkoleniowa, są kierowane przez ZUS do właściwego urzędu pracy. Wysokość renty szkoleniowej określa organ przyznający świadczenie, a nie sam urząd, jednak warto mieć świadomość, że to właśnie tam będziemy załatwiać większość spraw związanych z przekwalifikowaniem. Zadaniem urzędników jest bowiem znalezienie szkoleń czy kursów przygotowawczych, które mają na celu uzyskanie przez pracownika nowych kompetencji zawodowych. Pracownik kierowany jest na poszczególne szkolenia, a wszelkie efekty, jakie osiąga, raportowane są przez urzędników. Jest to bardzo istotna kwestia, bowiem osoba, która odmawia wzięcia udziału w przekwalifikowaniu, nie ma prawa do dalszego pobierania renty szkoleniowej. Dlatego też urząd pracy ściśle współpracuje z ZUS, w celu ustalenia okresu potrzebnego na uzyskanie przez pracownika właściwych kompetencji, a tym samym na ustalenia czasu, w jakim pobierane jest świadczenie szkoleniowe.

Renta szkoleniowa, a urząd pracy – czy można wszelkie formalności, związane z pozyskaniem świadczenia, załatwić w urzędzie? Obecnie jest to niemożliwe, bowiem wszelką dokumentację należy złożyć w zakładzie rentowym osobiście. Ponadto, orzeczenie dotyczące przyznania renty, wydaje lekarz. Niemniej jednak wielu pracowników nie ma świadomości tego, że istnieje świadczenie, takie właśnie jak renta szkoleniowa. Zgłaszają się więc do urzędu, aby uzyskać prawo do ubezpieczenia zdrowotnego, jednocześnie poszukując zatrudnienia. Urzędnik może więc zasugerować ubieganie się o rentę szkoleniową, jeśli oczywiście zostały spełnione wszelkie wymogi formalne. Pomoże także skompletować dokumentację, którą pracownik musi złożyć w ZUS. Przyznanie renty w tym przypadku zależy od takich samych czynników, a więc od niezdolności do pracy w konkretnym zawodzie oraz okresów składkowych i nieskładkowych.