Umowa barterowa. Co to? Jak ją rozliczać?

Umowa barterowa – co to?

Umowa barterowa – jak już wspomnieliśmy – to jedna z form współpracy między dwoma podmiotami. Opiera się na bezpośredniej wymianie towarów lub usług. W takiej sytuacji każda ze stron jest zarówno kupującym, jak i sprzedającym. Jednym z najważniejszych warunków, jakie powinna spełniać transakcja barterowa, jest doprowadzenie do bilansu zerowego. Oznacza to, że wartość przedmiotów przekazywanych sobie wzajemnie powinna być taka sama. W efekcie nikt nie traci ani nie zyskuje więcej niż towaru lub usługi otrzymanej na podstawie barteru. Strony transakcji nawiązują współpracę na podstawie umowy kupna – sprzedaży lub dwóch umów dotyczących sprzedaży oferowanych przez nie produktów.

Zasady, na jakich powinna opierać się taka współpraca, zostały określone w Kodeksie Cywilnym (Dz. U. 1964 Nr 16 poz. 93). Jednak nie znajdziemy tam pojęcia umowa barterowa. Zgodnie z założeniami podlega ona regulacjom zawartym w art. 603, które dotyczą zamiany, a w konsekwencji sprzedaży.

Na czym polega wymiana barterowa?

Wymiana barterowa opiera się na transakcji bezgotówkowej. Jednak nie oznacza to, że żadna ze stron nie otrzymuje wynagrodzenia. Jest nim przedmiot wymiany. Dodatkowo istnieje nie tylko możliwość zamiany towaru na towar, ale również towaru na usługę oraz usługi na towar. Barter co to? Na takie pytanie najlepiej odpowiedzieć, posiłkując się przykładem. W dobie social mediów widzimy coraz szerszą działalność influencerów. Dzięki prowadzonym blogom oraz profilom w mediach społecznościowych zdobywają popularność oraz wpływają na decyzje podejmowane przez swoich fanów. Na tym zjawisku korzystają firmy usługowe lub te oferowane towary.

Przyjmijmy, że influencer prowadzi profil na instagramie dotyczący parentingu, obserwowany przez tysiące osób. W efekcie firma sprzedająca zabawki dla dzieci zgłasza się do blogera z prośbą o zrecenzowanie i polecenie kilku produktów, takich jak klocki, jeździk oraz misia edukacyjnego. Zapłatą będzie możliwość zatrzymania przedmiotów o wartości odpowiadającej wycenie blogera. Tym sposobem żadna ze stron nie jest stratna, ponieważ na podstawie działań blogera firma może zwiększyć swoją sprzedaż oraz wzmocnić pozytywny wizerunek. Taka umowa może mieć formę mailową czy też ustną wiążącą obie strony. Jednak zaleca się, aby transakcja barterowa i jej warunki były zawarte w umowie barterowej na piśmie.

Co powinna zawierać umowa barterowa?

Jednak współpraca oparta na takiej wymianie może wiązać się z pewnym ryzykiem. Dlatego też warto dopilnować, aby dokument zawierał niezbędne dane zabezpieczające interesy obu stron. Po pierwsze musimy pamiętać o doprecyzowanie tego, kto jest stronami umowy. Powinna ona zawierać również wszystkie informacje pozwalające na zidentyfikowanie podmiotu. Może być nim zarówno działalność gospodarcza, organizacja, jak i osoba fizyczna. Po drugie należy uwzględnić datę i miejsce nawiązania umowy. Trzecim obowiązkowym elementem jest konkretne określenie rodzaju, liczby oraz wartości przedmiotów umowy. Następnie należy zaznaczyć, jaki jest termin oraz sposób dostawy towarów lub usług.

Po czwarte umowa barterowa powinna uwzględniać rodzaj usług, jeżeli takie występują, oraz ich wartość i termin wykonania. Piątym elementem jest zabezpieczenie własnych interesów przez strony za pośrednictwem zapisów o konsekwencjach nieterminowego lub nieprawidłowego wywiązania się z warunków umowy. Zapisy powinny uwzględniać ewentualną karę czy też możliwość odstąpienia od umowy.

Umowa barterowa a podatek

Tutaj pojawia się pytanie, jak wygląda rozliczenie barterowe. Jak już wspomnieliśmy, w umowie powinna być zawarta konkretna wartość usług oraz towarów, które podlegają wymianie. Ich wycena musi opierać się ona na wartościach rynkowych przedmiotów uwzględnionych w dokumencie. Co to oznacza? Pod uwagę należy wziąć ceny rynkowe obowiązujące dla przedmiotów podobnych lub takich samych. Dodatkowo trzeba dostosować te kwoty do stanu, stopnia zużycia oraz czasu sprzedaży przedmiotów. Informacje dotyczące tej kwestii można znaleźć w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 1992 nr 21 poz. 86).

Jeżeli wartości uwzględnione w umowie barterowej będą od nich odbiegać, wówczas jej wyliczeniem zajmie się Urząd Skarbowy. W efekcie zawartej przez strony umowy każda z nich osiąga przychody, mimo że nie otrzymuje gotówki. Termin opodatkowania zależy od czasu, kiedy zostanie odnotowany przychód. Kiedy to następuje? Jest to dzień, kiedy nastąpi realizacja przedmiotu umowy, czyli dostarczenie towaru lub usługi. Jeżeli wystawiana jest faktura, będzie to dzień wystawienia dokumentu. Jednak barter nie podlega podatkowi dochodowemu, ponieważ istnieje bilans zerowy, a więc nie ma dochodu.

Umowa barterowa a VAT

Rozliczenie barterowe następuje na podstawie wystawionych przez podatników faktur. Powinna znaleźć się na nich stawka VAT, która zostanie odliczona od wartości rynkowej towaru lub usługi. Informacje na ten temat są zawarte w ustawie o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004 Nr 54 poz. 535).