Umowa darowizny - omówienie

Umowa darowizny to dokument, który spisuje się w momencie, gdy jedna strona chce przekazać drugiej stronie określony składnik majątku lub sumę pieniędzy całkowicie nieodpłatnie, co prowadzi do wzbogacenia się obdarowanego. Czym dokładnie jest umowa darowizny i jakie przepisy regulują tę kwestię?

Darowizna – co to jest?

Darowizna to czynność prawna, w której jedna strona, darczyńca, nieodpłatnie przekazuje nieruchomość, samochód, pieniądze lub inne składniki majątku drugiej stronie, obdarowanemu. Zarówno darczyńca, jak i obdarowany mogą być jedną osobą lub kilkoma osobami (np. rodzice obdarowujący swoje dziecko).

Darowizna a przepisy prawa

Darowizna jest jedną z form zobowiązania darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego. Przedmiotem darowizny mogą być nieruchomości, ruchomości, środki finansowe czy prawa majątkowe. Umowa darowizny reguluje dwie strony: darczyńcę (zobowiązującego się do świadczenia) oraz obdarowanego (osobę wzbogacającą się). Istotą darowizny jest jej bezpłatny charakter – gdyby świadczenie miało być płatne, obowiązywałaby umowa kupna-sprzedaży, a nie darowizny.

Zagadnienie to jest szczegółowo uregulowane w Kodeksie cywilnym:

• Art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego: „Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku”.
• Art. 889 Kodeksu cywilnego: „Nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia: (…) gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu; (…)”.

Akt darowizny – podstawowe informacje

Umowa darowizny powinna być sporządzona na piśmie. Warto zaznaczyć, że w przypadku darowizny własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego nieruchomości oraz darowizny praw spółdzielczych, konieczne jest sporządzenie umowy w formie aktu notarialnego.

Jeżeli darczyńca nie wykonuje zobowiązań wynikających z umowy darowizny, może ponieść odpowiedzialność za szkody (np. jeśli wykonał darowiznę w sposób rażąco niedbały). W przypadku darowizny pieniędzy, obdarowany może dochodzić odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia.

Odwołanie darowizny

Darowizna może być odwołana w dwóch przypadkach:

1. Niewykonana darowizna – jeśli po zawarciu umowy darczyńca pogorszy swój stan majątkowy.
2. Wykonana darowizna – jeśli obdarowany dopuści się rażącej niewdzięczności względem darczyńcy, chyba że darczyńca wybaczył obdarowanemu.

Darowizna może zostać odwołana w ciągu roku od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Odwołanie musi nastąpić w formie pisemnego oświadczenia. Umowa darowizny nie może być rozwiązana, jeśli minęły dwa lata od jej wykonania.

Darowizna a obowiązek podatkowy

Zawarcie umowy darowizny skutkuje wzbogaceniem się obdarowanego, co wiąże się z obowiązkiem zapłaty podatku od darowizny. Z obowiązku podatkowego zwolnieni są obdarowani, którzy otrzymali darowiznę od członków najbliższej rodziny, tzw. zerowej grupy podatkowej. Do tej grupy należą: małżonkowie, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo, pasierbowie, macochy, ojczymowie, zięciowie, synowe i teściowie.

• Kwota wolna od podatku od darowizn w 2024 roku to 36 120 zł (wcześniej było to 10 434 zł).
• Po przekroczeniu tej kwoty, zwolnienie z podatku jest możliwe pod warunkiem zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy.

Do drugiej grupy podatkowej należą zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni pasierbów itp., z kwotą wolną wynoszącą 27 090 zł (wcześniej 7 878 zł). Trzecia grupa obejmuje osoby spoza rodziny, a kwota wolna wynosi 5 733 zł (wcześniej była to kwota 5 308 zł).

Pobierz darmowy wzór umowy darowizny!

Umowa darowizny

Podstawową cechą darowizny jest bezpłatny charakter dokonanego świadczenia. Pobierz DARMOWY wzór/druk Umowy Darowizny w formacie DOC (Word) lub PDF.

Umowa darowizny – analiza wzoru

Jednolity wzór umowy darowizny nie został stworzony przez prawodawcę. Konstrukcja stosownej umowy nie jest jednak skomplikowana.

Umowa musi zawierać takie elementy, jak: miejsce i data jej sporządzenia; oznaczenie stron (imiona, nazwiska, adresy, serie i numery dowodów osobistych darczyńcy oraz obdarowanego); oznaczenie przedmiotu darowizny; oświadczenie, iż przedmiot ten jest własnością darczyńcy i nie podlega zastawowi czy zabezpieczeniu; oświadczenie o dokonaniu darowizny oraz o przyjęciu darowizny; określenie daty wykonania darowizny (chyba że została przekazana wraz z podpisaniem umowy); określenie strony ponoszącej koszty notarialnego zawarcia umowy; postanowienia końcowe (liczba egzemplarzy, regulacja przepisami Kodeksu cywilnego); podpisy stron. W treści umowy może znaleźć się również wcześniej wspomniane polecenie darczyńcy wobec obdarowanego.

Podsumowanie

Umowa darowizny to skuteczne narzędzie do przekazania majątku bezpłatnie, jednak należy pamiętać, że wiąże się z odpowiedzialnością podatkową i możliwością odwołania darowizny w określonych sytuacjach. Przed zawarciem umowy warto dokładnie zapoznać się z przepisami prawa i w razie potrzeby skorzystać z pomocy notariusza, szczególnie w przypadku darowizny nieruchomości lub praw spółdzielczych.