Umowa darowizny - omówienie

Darowizna jest jednoznaczna ze zobowiązaniem darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, które odbywa się kosztem majątku darczyńcy. Przedmiotem darowizny mogą być nieruchomości, ruchomości, środki finansowe czy prawa majątkowe. Oznacza to, iż w umowie darowizny uczestniczą dwie strony: darczyńca (zobowiązujący się do dokonania przysporzenia) oraz obdarowany (jako otrzymujący darowiznę i strona wzbogacająca się). Istotą darowizny jest jej bezpłatny charakter – gdyby świadczenie miało być płatne, zawarta zostałaby umowa kupna-sprzedaży, a nie darowizny. Zagadnienie to jest szczegółowo uregulowane przez Ustawę z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks Cywilny.

Art. 888. § 1. Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Art. 889. Nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia:

1. gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu;
2. gdy kto zrzeka się prawa, którego jeszcze nie nabył albo które nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nienabyte.

Akt darowizny – podstawowe informacje

Zgodnie z Kodeksem, oświadczenie o darowiźnie powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Wyjątkiem jest sytuacja, w której świadczenie zostało już spełnione, mimo że umowa nie miała charakteru notarialnego. Wówczas także staje się ona ważna.

Jeżeli – mimo poczynionego zobowiązania – darczyńca nie wykonuje go lub wykonuje nienależycie, musi również naprawić szkodę z tego względu powstałą (o ile została umyślnie wyrządzona lub ze względu na rażące niedbalstwo). Podobnie jest w przypadku wady darowanej rzeczy (chyba że jest ona łatwa do zauważenia). Ponadto opóźnienie spełnienia świadczenia pieniężnego upoważnia obdarowanego do żądania odsetek.

Co ciekawe, wraz z darowizną obdarowany może otrzymać obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, czyli polecenie od swego darczyńcy. Po wykonaniu świadczenia darczyńca może zażądać spełnienia polecenia (wyjątkiem jest sytuacja, w której celem polecenia jest wyłącznie korzyść obdarowanego). Tego żądać mogą również spadkobiercy darczyńcy lub właściwy organ państwowy, jeśli polecenie ma na uwadze interes społeczny. Zwolnić obdarowanego z wypełnienia polecenia może tylko istotna zmiana stosunków lub oddanie przedmiotu darowizny.

Istotne jest to, iż darowiznę można odwołać. Niewykonaną – jeśli po zawarciu stosownej umowy stan majątkowy darczyńcy znacznie się pogorszył. Wykonaną – jeżeli obdarowany dopuści się względem swego darczyńcy rażącej niewdzięczności (chyba że darczyńca przebaczył obdarowanemu). Ponadto obowiązkiem obdarowanego jest dostarczenie darczyńcy odpowiednich środków, jeśli ten popadnie w niedostatek (chyba że zwróci mu wartość wzbogacenia się).

Darowizna może zostać odwołana w ciągu roku od dnia, w którym uprawniony do tego czynu dowiedział się o niewdzięczności. Odwołanie nastąpić musi poprzez złożone obdarowanemu pisemne oświadczenie. Rozwiązania umowy darowizny nie można jednak żądać, kiedy od jej wykonania upłynęły już dwa lata. Ponadto przepisy te nie są stosowane, jeśli „darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego”.

Umowa darowizny – omówienie wzoru

Jednolity wzór umowy darowizny nie został stworzony przez prawodawcę. Konstrukcja stosownej umowy nie jest jednak skomplikowana.

Umowa musi zawierać takie elementy, jak: miejsce i data jej sporządzenia; oznaczenie stron (imiona, nazwiska, adresy, serie i numery dowodów osobistych darczyńcy oraz obdarowanego); oznaczenie przedmiotu darowizny; oświadczenie, iż przedmiot ten jest własnością darczyńcy i nie podlega zastawowi czy zabezpieczeniu; oświadczenie o dokonaniu darowizny oraz o przyjęciu darowizny; określenie daty wykonania świadczenia (chyba że została przekazana wraz z podpisaniem umowy); określenie strony ponoszącej koszty notarialne zawarcia umowy; postanowienia końcowe (liczba egzemplarzy, regulacja przepisami Kodeksu Cywilnego); podpisy stron. W treści umowy może znaleźć się również wcześniej wspomniane polecenie darczyńcy wobec obdarowanego.