Komu przysługuje urlop rehabilitacyjny?

„Pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych” – tak stanowi art. 14 Ustawy z dnia 26 kwietnia 1974 roku Kodeks Pracy. W tym też kontekście, zgodnie z art. 152 Kodeksu: „§ 1. Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, zwanego dalej „urlopem”. § 2. Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu”.

Co do zasady, wymiar urlopu to 20 dni (w przypadku pracowników, którzy są zatrudnieni krócej niż 10 lat) lub 26 dni (w odniesieniu do pracowników zatrudnionych od co najmniej 10 lat). Do stażu pracy, który warunkuje wymiar urlopu, zaliczane są też m.in. okresy poprzedniego zatrudnienia (niezależnie od przerw w pracy czy sposobów ustania stosunku pracy) oraz okresy nauki (za ukończenie zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – 3 lata, średniej szkoły zawodowej – 5 lat, średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych lub równorzędnych szkół zawodowych – 5 lat, średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata, szkoły policealnej – 6 lat, szkoły wyższej – 8 lat; okresy nauki nie sumują się).

Niektórzy pracownicy mogą również skorzystać z dodatkowych dni wolnych od pracy, zwanych urlopem rehabilitacyjnym. Kto może otrzymać urlop rehabilitacyjny?

Co to jest urlop rehabilitacyjny?

Urlop rehabilitacyjny jest dodatkowym urlopem wypoczynkowym dla osób niepełnosprawnych w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym, który uregulowany jest Ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Istotne jest to, którzy pracownicy mogą z tej formy wypoczynku skorzystać.

Urlop rehabilitacyjny – komu przysługuje?

Odpowiadając na pytanie, komu przysługuje urlop rehabilitacyjny, wskazać trzeba, iż jest on należny pracownikom niepełnosprawnym. Ich niepełnosprawność musi być potwierdzona orzeczeniem o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, o całkowitej albo częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów lub o niepełnosprawności, które wydane zostało przed ukończeniem 16. roku życia.

Urlop dla niepełnosprawnych - stopnie niepełnosprawności

Ustawa z 1997 roku, w art. 4, ustaliła trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany oraz lekki:

„1. Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne”.

Urlop rehabilitacyjny – czyli dodatkowy urlop wypoczynkowy – przysługuje osobom, które zaliczone są do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

Urlop rehabilitacyjny – zasady

Jak wspomniano, z dodatkowych 10 dni urlopu skorzystać mogą pracownicy, którzy zaliczeni są do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Co ważne, prawo do pierwszego urlopu rehabilitacyjnego nabywane jest po przepracowaniu jednego roku (licząc od dnia zaliczenia do któregoś z tych stopni niepełnosprawności). W przypadku pracownika, którego podstawowy wymiar urlopu przekracza 26 dni roboczych lub uprawnionego do dodatkowego urlopu w odniesieniu do innych przepisów, urlop rehabilitacyjny nie jest należny. Wyjątkiem jest sytuacja, w której dodatkowy urlop jest krótszy niż 10 dni roboczych – wówczas pracownik również może skorzystać z dziesięciodniowego urlopu rehabilitacyjnego.

„Art. 19. 1. Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności.

Urlop, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.

Jeżeli wymiar urlopu dodatkowego, o którym mowa w ust. 2, jest niższy niż 10 dni roboczych, zamiast tego urlopu przysługuje urlop dodatkowy określony w ust. 1”.

Dodatkowe zwolnienie dla pracowników niepełnosprawnych

Dodatkowy urlop wypoczynkowy to nie jedyne uprawnienie, z którego skorzystać mogą niepełnosprawni pracownicy. Kolejnym jest prawo do zwolnienia od pracy, wraz z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (obliczanego na zasadach ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy). Zwolnienie może być uzasadnione m.in. uczestnictwem w turnusie rehabilitacyjnym lub koniecznością wykonania specjalistycznych badań.

„Art. 20. 1. Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:

1) w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnych, nie częściej niż raz w roku, z zastrzeżeniem art. 10f ust. 1 pkt 2;

2) w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy”.

Warto jednak podkreślić, iż łączny wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego oraz zwolnienia od pracy nie może przekroczyć 21 dni roboczych w danym roku kalendarzowym.