Podatek od spadków i darowizn – czym jest?

Podatek od spadków i darowizn – co to jest?

Podatek od spadków i darowizn to rodzaj opodatkowania, jakie uiścić musi osoba, która otrzymała spadek o wartości przekraczającej kwotę wolną od podatku. Jego kwota uzależniona jest od wysokości odziedziczonej po zmarłym kwoty lub wartości przedmiotów i nieruchomości, jakie po sobie pozostawił. Postanowienia te zostały prawnie uregulowane w Ustawie z dn. 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z jej zapisami, podatkowi podlegają jej wszystkie osoby fizyczne, które na drodze dziedziczenia otrzymały spadek znajdujące się na obszarze Polski. To jednak jeszcze nie wszystko.

Podatek od darowizny – kto mu podlega?

Ta forma opodatkowania obejmuje wszystkie osoby fizyczne, które nabyły prawa majątkowe na drodze:

Dziedziczenia na mocy testamentu – w tym na mocy zapisu zwykłego, dalszego, windykacyjnego oraz polecenia testamentowego;
Otrzymania darowizny – czyli z polecenia darczyńcy;
Nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
Zachowku – tylko i wyłącznie w przypadku, gdy osoba uprawniona nie otrzymała spadku bezpośrednio z polecenia spadkodawcy lub na drodze darowizny;
Zasiedzenia – 20 lat w przypadku tzw. dobrej wiary lub 30 lat w przypadku "złej";
Nieodpłatnej służebności, renty lub użytkowania.

Mimo iż dla większości podatków, jakim są obciążone spadki i darowizny, kojarzony jest jedynie z podstawowymi czynnościami spadkowymi, w praktyce jednak obowiązkiem jego odprowadzenia objęta jest szersza grupa osób. Warto więc o tym pamiętać – w przeciwnym wypadku może dojść do wielu nieporozumień w trakcie rozliczania się z fiskusem. Niniejsza ustawa wspomina również o tym, że podatek ten należy uiścić w przypadku, gdy przedmiot spadku znajduje się za granicą, a spadkobierca w chwili jego otrzymania był obywatelem Polski.

Podatek od spadków – kto powinien go zapłacić?

Do opłacenia tego rodzaju podatku zobowiązani są zarówno ci, którzy spadek otrzymali na drodze darowizny, jak i w przypadku, kiedy trafił on do spadkobiercy w wyniku dziedziczenia ustawowego. Zgodnie z postanowieniami ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowanie to dotyczy również zachowku, nabycia praw do wkładu oszczędnościowego czy jednostek uczestnictwa. Jego uiszczenie dotyczy również sytuacji dziedziczenia praw do wkładu oszczędnościowego – na wypadek, gdyby jego posiadacz zmarł. Z drugiej jednak strony istnieją również wyjątki, mówiące o tym, kto takiego podatku uiszczać nie musi.

Podatek od spadków i darowizn – kto nie musi go opłacać?

Zgodnie z postanowieniami Ustawy z dn. 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn istnieje tzw. zerowa grupa podatkowa. Należące do tej grupy osoby, zostały zwolnione z obowiązku opłacenia podatku. W jej skład wchodzą osoby należące do najbliższej rodziny spadkodawcy, czyli m.in.:

Małżonkowie;
Rodzeństwo;
Dzieci;
Wnuki;
Prawnuki;
Rodzice;
Dziadkowie;
Pradziadkowie,
Pasierbowie i pasierbice;
Ojczymowie oraz macochy.

Zwolnieni z opłacenia podatku są także wszyscy ci, którzy należą do rodziny, lecz w chwili otrzymania spadku bądź darowizny przebywali w rodzinie zastępczej, domu dziecka, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej bądź opiekuńczo-wychowawczej. Do otrzymania spadku kwalifikują się także opiekunowie tych osób. Istnieje jednak jeden istotny warunek, który należy spełnić.

Spadek i darowizna – podatek "zerowy"

Wszyscy powyżej wymienieni mają obowiązek zgłoszenia właściwemu dla swojego miejsca zamieszkania urzędowi majątku, jaki nabywają w drodze otrzymanego spadku. Mowa o formularzu SD-Z2, który należy dostarczyć maksymalnie do 6 miesięcy od momentu uprawomocnienia się postanowienia decyzją sądu, który zatwierdził nabycie spadku. Termin ten dotyczy również aktów poświadczenia dziedziczenia, które zostały zarejestrowane przez notariusza. Warto jednak wiedzieć, że każdy ze spadkobierców jest zobowiązany do tego, by złożyć osobne zgłoszenie. Wyjątek w tej sprawie obowiązuje jedynie w przypadku, gdy spadkobierca dowiedział się o ofiarowanym spadku dopiero po upływie tego terminu. W tej sytuacji osoba ta również musi zgłosić odziedziczone rzeczy lub prawa majątkowe w ciągu maksymalnie 6 miesięcy od momentu, w którym dowiedziała się ona o ich nabyciu. W tym przypadku jednak osoba ta zobowiązana jest również do udowodnienia tego, że o spadku lub darowiźnie została poinformowana z opóźnieniem.

Podatek od darowizny – ile wynosi?

Jeżeli otrzymałeś spadek lub darowiznę i nie kwalifikujesz się do tzw. zerowej grupy podatkowej, pewnie zastanawiasz się nad tym, jaki podatek od spadku będziesz musiał uiścić. Zgodnie z zapisami Ustawy w Polsce stawka podatku, jaki będziesz musiał uiścić, będzie zależała od tego, jakiej wartości darowiznę otrzymałeś oraz w jakiej grupie podatkowej się znajdujesz. Są to:

Grupa I – małżonkowie, rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, dzieci, wnuki, prawnuki, rodzeństwo, zięć, synowa, teściowie, macocha, ojczym, pasierb;
Grupa II – dalsza rodzina, czyli: siostrzenice, bratankowie, szwagrowie i wujkowie, ciocie;
Grupa III – pozostałe osoby, które zostały wymienione w testamencie, lecz nie są spokrewnione ze spadkodawcą.

Podatek od spadków i darowizn – stawki

Do uiszczenia podatku zobowiązane są wszystkie osoby fizyczne (nawet z zerowej grupy podatkowej), jeżeli wartość darowizny, którą otrzymały, przekracza wysokość kwoty wolnej od podatku. Mowa o:

Grupa I – podatek o wartości 3%;
Grupa II – podatek o wartości 7%;
Grupa III – podatek o wartości 12%.

W przypadku, gdy wysokość otrzymanego spadku, przekracza kwotę wolną od podatku, nabywca darowizny zobowiązany jest złożyć w urzędzie skarbowym (właściwym swojemu miejscu zamieszkania) zeznanie podatkowe o nabyciu przedmiotu lub praw majątkowych (formularz SD-3) lub ewentualnie wspólnego zeznania podatkowego (formularz SD -3/A). Osoba dziedzicząca spadek ma na to równy miesiąc od momentu, w którym doszło do uprawomocnienia się wyroku sądu, lub od zarejestrowania aktu przez notariusza.

Jaka jest kwota wolna dla podatku od darowizny?

Podobnie jak i wysokość podatku, tak i wartość kwoty wolnej od podatku zależy od tego, w jakiej z grup pokrewieństwa ze spadkodawcą się znajdujesz. W przypadku poszczególnych grup jest to kwota rzędu:

Grupa I – 9637 zł;
Grupa II – 7276 zł;
Grupa III – 4092 zł.

Podatek od spadku – stawka, która się sumuje...

Na końcu warto również wspomnieć, że kwota wolna od podatku uwzględnia całkowitą wartość wszystkich przedmiotów, nieruchomości bądź praw majątkowych, jakie zostają przekazane spadkobiercy na drodze spadku – i to w ciągu ostatnich 5 lat. Oznacza to, że jeżeli otrzymałeś już jakiś spadek lub darowiznę od danej osoby w okresie krótszym niż 5 lat – wartość obydwu spadków ulegnie zsumowaniu.