Renta rodzinna – co to takiego i kto na nią może liczyć?

Renta rodzinna to świadczenie, które przysługuje dzieciom, wdowom i wdowcom po zmarłym rodzicu czy małżonku. Ma za zadanie zapewnić odpowiednią ochronę finansową po śmierci członka rodziny. Aby ją uzyskać, konieczne jest spełnienie kilku warunków, a także złożenie odpowiedniej dokumentacji.

Z naszego artykułu dowiesz się:

• komu przysługuje renta rodzinna,

• jak długo świadczenie to przysługuje wdowcom,

• jakie warunki trzeba spełnić, aby uzyskać rentę rodzinną dla dziecka,

• ile wynosi renta rodzinna.

Zobacz również: Rejestracja czasu pracy

Komu przysługuje renta rodzinna?

Spośród wielu świadczeń oferowanych osobom ubezpieczonym występują nie tylko emerytury pomostowe, zwykłe emerytury czy emerytury matczyne, ale również renty. Jedną z nich jest renta rodzinna. To świadczenie wypłacane członkom rodziny osoby zmarłej. Oczywiście nie jest ono przeznaczone dla wszystkich osób. Do pobierania renty rodzinnej są uprawnieni członkowie rodziny osoby zmarłej, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury, miała ustalone prawo do emerytury pomostowej, renty z tytułu niezdolności do pracy, pobierała zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne, pobierała nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, bądź spełniała warunki uzyskania tych świadczeń.

Przy ocenie prawa do renty rodzinnej ZUS bada uprawnienia zmarłego, przy czym zakłada, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Rentę rodzinną mogą otrzymać:

• Dzieci własne, dzieci przysposobione oraz własne dzieci drugiego małżonka, jedynie do 16 roku życia. Limit ten podnosi się do 25 lat, jeśli dziecko studiuje w szkole wyższej lub limit ten nie obowiązuje, jeśli dziecko stało się całkowicie niezdolne do pracy przed skończeniem 16 lat lub w przypadku nauki przed ukończeniem 25 lat.

• Inne dzieci, które zostały przyjęte na wychowanie (przed osiągnięciem pełnoletności) przynajmniej rok przed śmiercią. Wyjątek stanowią dzieci, które utrzymywane były oraz wychowywane jako rodzina zastępcza lub w ramach rodzinnego domu dziecka.

• Wnuki i rodzeństwo, które zostały przyjęte na wychowanie (przed osiągnięciem pełnoletności) co najmniej rok przed śmiercią.

• Małżonek, czyli wdowa lub wdowiec, który do dnia śmierci współmałżonka miał wspólność majątkową. W chwili zgonu osoba ta musi mieć ukończone 50 lat lub być niezdolna do pracy. Do renty będzie również uprawniony w sytuacji wychowywania co najmniej jednego dziecka, wnuka lub rodzeństwa osób uprawnionych do rent. Renta rodzinna po zmarłym małżonku przysługuje również w sytuacji, gdy wdowa lub wdowiec stali się niezdolni do pracy lub ukończyli 50 lat już po śmierci małżonka, jednak nie później niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub zaprzestania utrzymywania dzieci.

Owdowiały małżonek, który nie spełnia wyżej wymienionych warunków i nie posiada źródła utrzymania, jest uprawniony do renty rodzinnej przez 1 rok od śmierci swojego współmałżonka lub przez okres, w którym uczestniczy w szkoleniach kwalifikujących do wykonywania prac (do 2 lat od śmierci małżonka).

W sytuacji rozwiedzionych małżonków, którzy w chwili śmierci nie pozostawali we wspólnocie majątkowej, mogą ubiegać się o rentę, kiedy mieli prawo do alimentów ze strony zmarłego małżonka. Muszą być one ustalone na drodze ugody sądowej lub wyroku sądowego.

Do renty rodzinnej uprawnione są również kobiety, który udowodnią, że pozostając w separacji lub będąc po rozwodzie, otrzymywały przed śmiercią współmałżonka alimenty na podstawie zawartego porozumienia.

Co istotne do renty uprawnieni są również rodzice, którzy spełniają warunki stosowane w przypadku wdów i wdowców, a także w sytuacji, gdy osoby te były utrzymywane przez zmarłego ubezpieczonego.

Jak długo przysługuje renta rodzinna wdowcom?

Renta rodzinna po mężu lub żonie przyznawana jest osobie, która ukończyła 50 lat, jest niezdolna do pracy lub wychowuje co najmniej jedno dziecko, wnuka lub rodzeństwo osoby uprawnionej do renty po zmarłym mężu lub żonie. Warunkiem jest, aby ich wiek był niższy niż 16 lat lub 25 lat w przypadku nauki w szkole wyższej.

Jak długo przysługuje renta rodzinna wdowcom? Renta rodzinna, która jest przyznana wdowcom ze względu na osiągnięcie 50 lat, przysługuje dożywotnio. W innych przypadkach prawo do renty rodzinnej ustaje z upływem czasu, na który została przyznana, np. po zaprzestaniu utrzymywania dzieci lub po ustąpieniu niezdolności do pracy.

Osoba, która nie spełnia warunków wymienionych powyżej i nie posiada źródła utrzymania, może mieć przyznaną rentę rodzinną na 1 rok od chwili śmierci małżonka. Okres ten wydłuża się warunkowo na czas ukończenia szkoleń, które mają na celu pozyskanie niezbędnych kwalifikacji do wykonywania prac zarobkowych. Maksymalnie okres ten wynosi 2 lat od chwili śmierci małżonka.

Wspólność małżeńska w kontekście prawa do renty rodzinnej

Ciekawym zagadnieniem jest kwestia pozostawania we wspólności małżeńskiej w kontekście renty rodzinnej. Okazuje się, że rozumie się ją szerzej niż ustawową wspólność majątkową, która powstaje w momencie zawarcia małżeństwa, o ile małżonkowie nie ustanowili rozdzielności majątkowej. W kontekście renty rodzinnej wspólność małżeńską interpretuje się jako wspólnotę w rozmaitych wymiarach, nie tylko w wymiarze materialnym. Nawet rozkład pożycia małżeńskiego nie przekracza wspólności małżeńskiej, jeśli na przykład jeden z małżonków pomaga finansowo drugiemu małżonkowi, w trosce o jego potrzeby i z poszanowania majątkowych obowiązków małżeńskich.

Renta rodzinna dla dziecka – jakie warunki trzeba spełniać?

Renta rodzinna dla dziecka przysługuje w sytuacji, gdy w chwili śmierci ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy lub do emerytury, a także w sytuacji, gdy spełniała warunki uzyskania tych świadczeń. Każde dziecko, które ubiega się o rentę rodzinną po zmarłym rodzicu, musi przedstawić wyciąg z aktu zgonu.

Należy pamiętać, że w sytuacji niemożności ustalenia prawa do renty lub emerytury, dziecko zmarłego traci prawo do renty rodzinnej.

Ważne! Renta rodzinna po ojcu czy matce przysługuje również dzieciom, których rodzice w chwili śmierci pobierali świadczenie przedemerytalne, zasiłek przedemerytalny bądź nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Do renty rodzinnej są uprawnione dzieci własne (biologiczne), dzieci przysposobione (adoptowane) czy dzieci drugiego małżonka (pasierbowie). Ważne jest również, aby posiadały one odpowiedni wiek. Prawo do renty rodzinnej mają dzieci, które nie ukończyły 16 lat bądź do ukończenia nauki w szkole. Maksymalnie do 25 roku życia. Bez względu na wiek prawo do świadczenia przysługuje w sytuacji dzieci całkowicie niezdolnych do pracy lub samodzielnej egzystencji.

Renta rodzinna – ile wynosi?

Uprawnionym członkom rodziny przysługuje renta rodzinna w wysokości:

• 95% świadczenia zmarłej osoby - jeśli są do niej uprawnione trzy lub więcej osób;

• 90% świadczenia osoby zmarłej - jeśli do świadczenia są uprawnione dwie osoby;

• 85% świadczenia zmarłego - jeśli do renty uprawniona jest jedna osoba.

Na wysokość renty rodzinnej wpływa staż pracy i wynagrodzenie, w szczególności składki odprowadzane za osobę zmarłą.

Ważne! Im więcej osób uprawnionych jest do otrzymania świadczenia, tym niższe każde z nich otrzymuje.

Renta rodzinna - ile wynosi najniższe świadczenie?

Renta rodzinna według przepisów nie może być niższa niż kwota ustalonej najniższej renty rodzinnej. W sytuacji, gdy obliczona kwota renty jest niższa niż ustalona wysokość renty w przepisach o świadczeniach, jest ona podwyższana do tej kwoty. Co istotne, renty te są co roku waloryzowane.

Czy ZUS może zmniejszyć bądź zawiesić wypłatę renty rodzinnej?

W sytuacji, gdy osoba uprawniona do otrzymania świadczenia osiąga przychód z działalności lub zatrudnienia, ZUS może zawiesić rentę lub zmniejszyć jej kwotę do wypłaty.

Kiedy przychód przekroczy 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ZUS ma prawo zawiesić wypłatę renty. Natomiast kiedy kwota przychodu będzie wyższa niż 70% przeciętnego wynagrodzenia, jednak niższa niż 130% renta będzie zmniejszana o kwotę wyliczonego przekroczenia. W tym przypadku uwzględniana jest również określona maksymalna kwota zmniejszenia.