Ryzyko zawodowe – co to? Jak określić zagrożenia w środowisku pracy?

Przepisy kodeksu pracy określają zasady, którymi powinien kierować się pracodawca przy przygotowywaniu miejsca wykonywania obowiązków zawodowych oraz zatrudnianiu pracowników. Spora część norm dotyczy bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym tzw. oceny zagrożenia w środowisku pracy. O czym dokładnie mowa?

Ryzyko zawodowe – co to?

Ryzyko zawodowe to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaniem określonej pracy, które mogą prowadzić do uszczerbku na zdrowiu lub innych niekorzystnych skutków. Obejmuje zagrożenia występujące w środowisku pracy, jak i te związane z wykonywaną profesją. W 2025 roku przepisy w zakresie oceny ryzyka zawodowego wciąż podkreślają obowiązek pracodawcy w zakresie minimalizowania ryzyka, wprowadzania środków ochrony zdrowia pracowników oraz stosowania profilaktyki.

Ocena ryzyka zawodowego – metody

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy jest przeprowadzana po to, aby upewnić się, że pracownikowi nie stanie się żadna krzywda. Zgodnie z artykułem 226 kodeksu pracy, obowiązek oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego jest jednoznacznie określony. Pracodawca musi stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko, informować pracowników o ryzyku zawodowym i zasadach ochrony przed zagrożeniami. W przypadku nieprzestrzegania tych obowiązków, pracownik może domagać się odszkodowania lub rekompensaty.

Ocena ryzyka zawodowego – kto może ją przeprowadzić?

Oceny ryzyka zawodowego dokonuje pracodawca lub osoba wyznaczona przez niego (np. specjalista BHP). Pracodawca musi zadbać, by pracownicy byli odpowiednio poinformowani o ryzyku związanym z wykonywaną pracą. Dokumentacja dotycząca ryzyka zawodowego, wraz z podpisem pracownika, powinna być załączona do jego akt osobowych. Szczególnie ważne jest to w przypadku wystąpienia wypadku w pracy.

Obowiązki pracodawcy

Pracodawca nie tylko musi stosować się do przepisów prawa, ale także powinien wykazać się odpowiedzialnością za bezpieczeństwo swoich pracowników. Zgodnie z przepisami unijnymi, które obowiązują także w Polsce, pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia odpowiednich środków ochrony zdrowia, minimalizowania zagrożeń oraz wprowadzenia środków zapobiegawczych, takich jak np. odzież robocza, odpowiednie przepisy BHP i przestrzeganie zasad sanitarnych. Warto zauważyć, że w 2025 roku zmieniają się szczegóły dotyczące wprowadzenia standardów ochrony zdrowia psychicznego w miejscu pracy, co także ma wpływ na ocenę ryzyka zawodowego.

Jakie są metody oceny ryzyka zawodowego?

Najczęściej stosowaną metodą oceny ryzyka zawodowego w Polsce jest Polska Norma PN-N-18002. Zgodnie z tą normą, ocena ryzyka opiera się na dwóch podstawowych parametrach: prawdopodobieństwie wystąpienia zagrożenia oraz ciężarze jego następstw. Tabele oceny ryzyka zawierają klasyfikację zagrożeń, przypisując je do kategorii: małe, średnie lub duże. Nowelizacje przepisów z 2025 roku uwzględniają dodatkowo czynniki związane z nowymi technologiami w miejscu pracy, które mogą wprowadzać dodatkowe ryzyko, takie jak praca z sztuczną inteligencją czy zdalne zarządzanie.

Ocena ryzyka zawodowego w praktyce

W praktyce ocena ryzyka zawodowego zależy od kilku czynników: specyfiki miejsca pracy, rodzaju wykonywanej profesji, używanego sprzętu i technologii oraz osób wykonujących dane zadania. Warto dodać, że w 2025 roku wprowadzono zmiany dotyczące ryzyka zawodowego związanego z pracą zdalną, a także z nowymi formami zatrudnienia, jak praca na tzw. umowach B2B, które mają specyficzne wymagania w zakresie ochrony pracownika.

Co powinien zrobić pracownik?

Choć obowiązek przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego leży po stronie pracodawcy, to także pracownicy mają swoje zadania. Ważne jest, aby przestrzegali oni regulaminu BHP, stosowali się do zaleceń pracodawcy i byli czujni na wszelkie potencjalne zagrożenia w miejscu pracy. Zgodnie z nowymi wytycznymi na 2025 rok, pracownicy powinni także uczestniczyć w szkoleniach związanych z psychologicznymi aspektami pracy oraz radzeniem sobie ze stresem zawodowym, co jest uznawane za część oceny ryzyka w nowoczesnych środowiskach pracy.