W przypadku wielu zawodów jednym z istotnych aspektów, dzięki którym dana osoba może zajmować konkretne stanowisko jest posiadanie stosownych uprawnień do wykonywania zawodu. Problem pojawia się jednak wówczas, gdy pracownik utracił uprawnienia i wykonywanie określonego zawodu staje się niemożliwe. Wiele osób zastanawia się, czy brak możliwości wykonywania konkretnego zawodu z tytułu utraty uprawnień jest podstawą do dyscyplinarnego zwolnienia pracownika?
Utrata uprawnień pracownika - poradnik?
W trakcie naszego życia bardzo często dochodzi do kłopotliwych sytuacji, które są dopiero namiastką nadchodzących problemów. W szczególności dotyczy to spraw, które rzutują na przebieg kariery zawodowej. Nie można ukryć, że praca posiada bardzo ważną rolę w funkcjonowaniu dorosłego człowieka. Realna groźba jej nagłej utraty może być przytłaczająca, tym bardziej, jeżeli jest to poprzedzone przez utratę uprawnień.
Utrata uprawnień to chwila, która może być zależna lub w pełni niezależna od decyzji podejmowanych przez pracowników. Z powodu utraty uprawnień, niezależnie czy z winy pracownika, czy też nie, pracownik traci możliwość wykonywania określonego zawodu, a tym samym pod znakiem zapytania stoi jego dalsza kariera nie tylko dotycząca określonego stanowiska, ale i całego zakładu pracy.
Utrata uprawnień do wykonywania zawodu - na czym polega?
Sytuacja, w której pracownik z różnych powodów traci uprawnienia do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku nie są tak rzadkie, jak się może wydawać. Jeśli już do tego dojdzie, ogromne znaczenie mają okoliczności całego zdarzenia. Na każdy przypadek trzeba bowiem spojrzeć indywidualnie, biorąc pod uwagę wszelkie aspekty, które mogą mieć wpływ na podjęcie przez pracodawcę decyzji.
Nie ma jednak co ukrywać, że w znacznej części przypadków, z powodu utraty uprawnień koniecznych do pracy skutkuje tym, że w kontekście pracownika mówimy o takim zjawisku, jak nieprzydatność zawodowa. W myśl kodeksu pracy, utrata uprawnień przez pracownika z własnej winy stanowi formę naruszenia obowiązków pracowniczych i może być podstawą do dyscyplinarnego zwolnienia pracownika. Przyjrzyjmy się jednak nieco bliżej tej kwestii i zastanówmy, czy jest to w pełni uzasadniona przyczyna rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym.
Utrata uprawnień do wykonywania pracy – jakie są konsekwencje?
Nie można się łudzić, że utrata uprawnień przez pracownika nie niesie za sobą negatywnych konsekwencji, jeżeli były one ściśle powiązane z wykonywanym zawodem. Kluczowym aspektem, który rzutuje na ponoszone skutki takiej sytuacji, jest przede wszystkim ewentualna wina pracownika. W przypadku, gdy utrata uprawnień o wykonywania pracy nastąpiło z uwagi na zawinione działanie, pracodawca posiada prawo do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Ta kwestia odnosi się do stanowisk, na których praca może być świadczona wyłącznie przez osoby, które posiadają stosowne uprawnienia. W tej grupie zawodów znajdują się m.in.: kierowcy, operatorzy niektórych maszyn, lekarze, projektanci, budowniczy. Mowa więc między innymi o sytuacji, gdy następuje choćby utrata uprawnień budowlanych czy też utrata uprawnień do kierowania pojazdami, np. na skutek prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości. Wówczas właściwy organ wydaje stosowną decyzję, a pracownik musi liczyć się z tym, że jeśli np. warunkiem zatrudnienia na danym stanowisku jest posiadanie prawa jazdy, a on takowe utraci i to z własnej winy, może być to potraktowane jako ciężkie naruszenie umowy o pracę.
Co chroni pracownika przed wypowiedzeniem?
Niezawiniona utrata uprawnień przez pracownika skutecznie chroni przed wypowiedzeniem umowy w trybie natychmiastowym. Może być to efekt czynników, na które pracownik nie posiadał bezpośredniego wpływu lub te sytuacje potoczyły się bez jego ingerencji. Doskonały przykład to sytuacja, gdy dany pracownik utracił zdolność psychofizyczną do wykonywania danego zawodu. Wówczas przed pracodawcą znajdują się trzy rozwiązania, które są oparte o Kodeks Pracy.
Utrata uprawnień a zwolnienie dyscyplinarne
Zawiniona utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy bardzo prawdopodobnie wiąże się z bardzo dotkliwymi konsekwencjami. Kodeks pracy jednoznacznie wskazuje, że pracodawca posiada prawo wręczenia pracownikowi rozwiązania umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia, kiedy pracownik w sposób zawiniony utraci uprawnienia, które są konieczne do wykonywania powierzonej pracy. Nie jest istotne, na jaki czas została zawarta umowa. Rozwiązana może zostać umowa na okres próbny lub umowa zawarta na czas nieokreślony.
Rozwiązanie stosunku pracy - bezpodstawnie
Jeśli jednak nie ma okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy, a mimo wszystko, pracodawca zdecyduje się na rozwiązanie stosunku pracy, pracownik posiada możliwość dochodzenia swoich praw na drodze sądowej. Musi jednak wtedy przekonać sąd do tego, że m.in. nie doszło do ciężkiego naruszenia umowy, a samo rozwiązanie umowy o pracę było pochopne i nie miała oparcia w przepisach kodeksu pracy.
Ile czasu posiada pracodawca na zwolnienie dyscyplinarne pracownika, który utracił uprawnienia?
Jeśli dojdzie do przypadku, w którym utrata uprawnień uniemożliwia dalsze zatrudnianie danej osoby, pracodawca jest zobligowany podjąć kroki, oczywiście zgodne z literą prawa. Jak się okazuje, w takich okolicznościach kluczowy jest czas. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia wyłącznie przez okres wynoszący jeden miesiąc od momentu pozyskania przez pracodawcę wiadomości o takim zdarzeniu. Może być to przykładowo moment, kiedy pracownik przyszedł do pracy pod wpływem alkoholu. W przypadku, gdy minąłby ten okres czasu, to wówczas pracodawca traci możliwość zwolnienia dyscyplinarnego pracownika, a więc rozwiązania umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia.
Niezawiniona utrata uprawnień – jakie są prawa pracownika w tej sytuacji?
Część pracowników może utracić posiadane uprawnienia do wykonywania zawodu w sposób niezawiniony. Wówczas znajdują się w sytuacji, która pozwala skorzystać z przepisów zawartych w Kodeksie pracy. Pracodawca w takiej sytuacji nie może zwolnić pracownika w trybie natychmiastowym. Może skorzystać z jednego z trzech poniższych rozwiązań:
- Oddelegować pracownika do wykonywania innych zadań, które nie zostały przedstawione w jego umowie o pracę. Wykonywanie innych zadań nie może trwać dłużej niż 3 miesiące w ciągu danego roku kalendarzowego.
- Przenieść pracownika na inne stanowisko lub nawet zmienić mu rodzaj świadczonej pracy. Konieczne jest przekazanie pracownikowi wypowiedzenia zmieniającego.
- Wręczyć pracownikowi wypowiedzenie umowy o pracę z zachowaniem właściwego okresu wypowiedzenia, stosownego do posiadanego stażu pracy w zakładzie.
Wybór rozwiązania podyktowany jest możliwościami i chęciami pracodawcy. Może on postąpić w każdy wyżej wymieniony sposób i nie złamie on obowiązującego prawa. Należy pamiętać, że nie zawsze jest możliwość zmiany stanowiska na dogodne, w którym nie będą potrzebne stosowne uprawnienia.
Czy zatrzymanie prawa jazdy to utrata uprawnień
Zdarzają się również sytuacje, gdy pracownik będzie miał na określony czas zatrzymane prawo jazdy. Kluczowe jest, że zatrzymanie prawa jazdy nie jest tożsame z utratą uprawnień do kierowania. Do zatrzymania prawa jazdy może dojść na skutek:
- zniszczenia dokumentu, które znacząco rzutuje na jego czytelność;
- podejrzenia o podrobienie lub przerobienie dokumentu;
- upłynięcia terminu na jaki został wydany dokument,
- realnego podejrzenia o popełnienie przestępstwa, które może skutkować zakazem prowadzenia pojazdów.
Wówczas policjant wydaje pokwitowanie, które umożliwia kierowanie pojazdem przez następnych 7 dni. Choć jest to okres, który realnie uniemożliwia odzyskanie zabranego prawa jazdy, to jednak pozwoli na swobodny powrót do domu. Równolegle będzie to dobry moment, aby wziąć urlop i wygospodarować okres na załatwianie formalności, które są efektem tej sytuacji. Istotne jest, że po upływie tych 7 dni, osoba wobec której zatrzymano prawo jazdy nie figuruje jako kierowca bez uprawnień. W razie kontroli policji otrzyma mandat za prowadzenie pojazdu bez posiadania koniecznego dokumentu.
Równolegle może się zdarzyć, że po zatrzymaniu prawa jazdy, kierowca nie otrzyma od funkcjonariusza stosownego pokwitowania, które umożliwi czasowe prowadzenie pojazdów. Może mieć to miejsce w sytuacji, gdy:
- Kierowca zostanie zatrzymany po spożyciu alkoholu lub będąc pod wpływem środków, które posiadają sposób działania zbliżony do alkoholu.
- Stwierdzono, że prawo jazdy zostało zatrzymano lub cofnięte przez uprawniony organ. Równolegle, gdy sąd orzekł zakaz prowadzenia pojazdu.
- Uzyskano więcej niż 24 punkty karne za naruszenie obowiązujących przepisów ruchu drogowego. W przypadku kierowców, w pierwszym roku od wydania prawa jazdy, obowiązuje limit 20 punktów.
Czy zatrzymanie prawa jazdy to utrata uprawnień?
Zatem nasuwa się pytanie, czy zatrzymanie prawa jazdy to utrata uprawnień. Należy pamiętać, że samo zatrzymanie prawa jazdy nie jest sytuacją tożsamą z utratą uprawnień do świadczenia pracy jako kierowca. Na czas wyjaśnienia sprawy, pracodawca powinien przenieść pracownika na inne stanowisko. Uzyskanie przez pracownika stosownego wyroku sądu lub decyzji administracyjnej, które pozwala na chociażby czasowy zwrot prawa jazdy sprawia, że doszło do zawinionej utraty uprawnień. W tej sytuacji może pracodawca rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, w trybie natychmiastowym.
Zwolnienie w trybie natychmiastowym a formalności
Wiemy już więc kiedy pracodawca może zwolnić bez wypowiedzenia, warto jednak dokładnie zapoznać się z wymogami formalnymi "dyscyplinarki". Jeśli powodem rozwiązania umowy w takim trybie jest zawinione przez pracownika utraty uprawnień koniecznych to pracy na danym stanowisku, wówczas zwolnienie można wręczyć nawet na urlopie, zwolnieniu lekarskim, w tym także kobietom w ciąży lub osobom w wieku przedemerytalnym. Niezależnie od tego jaka jest przyczyna rozwiązania stosunku pracy, w dokumencie powinny znaleźć się podstawowe dane, w tym dane pracodawcy, pracownika, opisanie trybu rozwiązania, wskazanie przyczyny. Konieczne jest też umieszczenie pouczenia dla pracownika o możliwości odwołania się od decyzji pracodawcy do sądu. Ostatnim elementem jest podpis pracodawcy.
Co przy otrzymaniu zwolnienia dyscyplinarnego - konsekwencje
Nie ma więc wątpliwości, kiedy pracodawca może zwolnić pracownika w trybie natychmiastowym. Otrzymanie zwolnienia dyscyplinarnego znacząco ogranicza prawa i możliwości pracownika w porównaniu do standardowego wypowiedzenia. Może mieć to miejsce nie tylko na skutek utraty uprawnień, ale np. być konsekwencją notorycznych spóźnień. W pierwszej kolejności ta informacja widnieje w świadectwie pracy i komplikuje znalezienie nowego miejsca zatrudnienia. Jednocześnie pracownik traci możliwość uzyskania odprawy, a także możliwość uzyskania zasiłku dla bezrobotnych. Nie przysługują mu również dni wolne przeznaczone na poszukiwanie pracy.
Czy po zwolnieniu dyscyplinarnym pracownik traci prawo do wynagrodzenia?
Zwolnienie dyscyplinarne nie oznacza, że pracownik traci prawo do wynagrodzenia za świadczoną pracę. Równolegle przysługuje mu również ekwiwalent urlopowy. Taki pracownik nie jest pozbawiony możliwości pozyskiwania zasiłku chorobowego, jeżeli zachoruje po zwolnieniu z pracy.
Czy pracodawca może zatrzymać uprawnienia w przypadku rozwiązania umowy o pracę?
Jedną z kwestii, jaką warto rozważyć w tej materii jest to, czy zatrudniający może zatrzymać uprawnienia? Bardzo często zdarza się bowiem tak, że to pracownik, który je posiada, decyduje się na to, aby wypowiedzieć umowę. Wówczas pojawia się pytanie o to, czy uprawnienia, które otrzymał w ramach świadczenia stosunku pracy dla konkretnego pracodawcy, może zabrać ze sobą do innej firmy. W praktyce jest to dość złożona sprawa, ale z reguły zatrudniający ma prawo nie wydać uprawnień. Ponadto, na podstawie umowy wiele rodzajów uprawnień jest ważnych wyłącznie w konkretnym miejscu pracy. Oznacza to, że nawet jeśli pracownik uzyska dokumentację związaną z uprawnieniami, nie będzie mógł z nich korzystać u innego pracodawcy, ponieważ są ważne wyłącznie w poprzednim zakładzie. Wiele zależy tutaj jednak od szczegółowych uregulowań, umowy między pracodawcą a pracownikiem, a także tego, kto zlecić i przede wszystkim sfinansował procedurę zmierzającą do nabycia uprawnień. Wymaga to więc odpowiedniego podejścia do tematu i analizy wszelkich elementów, które wpływają na rezultat.
Utrata uprawnień przez pracownika - podsumowanie
Jak więc widzimy, zawiniona przez pracownika utrata uprawnień do wykonywania zawodu to bardzo złożony temat. Pracodawca w większości tego typu przypadków ma prawo zwolnić pracownika w trybie dyscyplinarnym, a więc rozwiązań umowę bez żadnego wypowiedzenia. Nie dość, że zwolniona osoba utraciła uprawnienia konieczne w danym zawodzie, a więc de facto nie może go wykonywać, to dodatkowo czekają ją nieprzyjemności związane z dyscyplinarnym zwolnieniem. W wielu branżach taki tryb rozwiązania umowy to czerwona kartka, która niejednokrotnie uniemożliwia podjęcie zatrudnienia.
Co powinien zrobić pracownik?
Pracownik powinien robić więc wszystko, co w jego mocy, aby zminimalizować ryzyko utraty uprawnień, szczególnie jeśli od nich zależy jego zawodowego być albo nie być. W sytuacji, gdy zatrudniona osoba otrzyma zwolnienie bez wypowiedzenia, ale ma wątpliwości co do jego zasadności i legalności, może zwrócić się do sądu, który wyda wiążące rozstrzygnięcie. Odwołanie od zwolnienia dyscyplinarnego jest możliwe w terminie 14 dni od jego wręczenia. Sąd zbada wszelkie okoliczności całej sprawy i wyda wyrok. Jeśli będzie on korzystny dla zwolnionego pracownika, wtedy może przywrócić go na stanowisko albo orzec na jego korzyść odszkodowanie od pracodawcy, który podjął decyzję o zwolnieniu w takim trybie.
