Zadatek a zaliczka – co je odróżnia? Które wybrać?

Sprawa nie jest tak prosta, jak się może wydawać, ponieważ prócz przepisów dużą rolę odgrywa porozumienie pomiędzy podmiotami zobowiązania. Dobra umowa to taka, z której korzyści odnoszą obie strony, a nie zawsze jest to możliwe.

Zabezpieczenie przy sprzedaży

Z pojęciem zaliczki oraz zadatku mamy do czynienia głównie przy sprzedaży, ale coraz częściej także przy świadczeniu wszelkich usług. Zadatek oraz zaliczka są niezwykle istotne w momencie zerwania umowy przez którąś ze stron, dlatego tak ważne jest poznanie specyfiki obu tych instytucji. Jedna z nich uregulowana jest bowiem w kodeksie cywilnym, o drugiej nie ma w nim ani słowa. To z kolei prowadzi do istotnych konsekwencji na gruncie prawa umownego.

Czym jest zadatek?

Zadatek a zaliczka - nadal wielu ludzi nie dostrzega różnicy między nimi, a co gorsze traktuje oba pojęcia jak synonimy! Warto to zmienić, dla dobra własnego oraz swoich pieniędzy. W pierwszej kolejności wyjaśnimy, na czym polega zadatek. Jest to dodatkowe zastrzeżenie w umowie, które służy zabezpieczeniu obu stron. Najczęściej stosuje się z niego przy umowach przedwstępnych sprzedaży nieruchomości lub ruchomości, jak np. samochodu. Ma być gwarancją tego, że żadna z nich nie wycofa się ze swojej decyzji. Kupujący wpłacając zadatek musi się bowiem liczyć z tym, że w chwili zerwania przez siebie umowy, straci całą kwotę. Sprzedający z kolei, jeśli nie dojdzie do realizacji umowy z jego winy, będzie musiał zwrócić dwukrotnie wyższy zadatek.

Zadatek - cechy charakterystyczne

Aby była mowa o zadatku niezbędne jest stosowne podkreślenie jego roli w umowie. W prawie nie ma bowiem rzeczy dorozumianych i na to, iż mamy do czynienia z zadatkiem, muszą zgodzić się obie strony i to dosłownie. Jeśli tego typu zastrzeżenie nie znajdzie się w dokumencie, kwota przekazana drugiej stronie będzie traktowana jako zaliczka, a to zupełnie zmienia postać rzeczy. Warto dodać, że zadatek jest zdefiniowany w artykule 394 kodeksu cywilnego oraz w przepisach szczegółowych.

Czym jest zaliczka?

Tego samego nie można powiedzieć o zaliczce, która formalnie nie odgrywa roli tak dobrego zabezpieczenia interesów stron jak zadatek. Należy przez nią rozumieć po prostu pewną określoną kwotę, którą jedna strona przekazuje drugiej bez zagrożenia, że środki te przepadną na przykład na skutek zerwania umowy przez jedną ze stron. Kwota zaliczki jest określona w umowie, można jednocześnie zaznaczyć, że strony godzą się na zaliczkę, ale w przypadku braku takiego zapisu i zastrzeżenia, że chodzi o zadatek, pieniądze te traktowane są i tak jako zaliczka.

Zadatek a zaliczka – podobieństwa i różnice

Zaliczka a zadatek - jakie są cechy wspólne oraz podstawowe różnice? Jak widzimy, jedną z głównych różnic między nimi jest obowiązek zwrotu w przypadku niezrealizowania warunków umowy. O ile zaliczkę wpłaca się i można ją odzyskać, o tyle sprawa komplikuje się przy zadatku. Prawodawca wskazuje bowiem na liczne przesłanki i warunki formalne, aby móc ubiegać się o zatrzymanie lub zwrot pieniędzy. Co do zasady, środki są wpłacane na konto drugiej strony lub przekazane w gotówce, z tym jednak zastrzeżeniem, że dla celów dowodowych potwierdzenie tego faktu musi znaleźć się w umowie. W przeciwnym razie trudno będzie dochodzić którejś ze stron swoich praw.

Kiedy można zatrzymać zadatek?

Zadatek pozostanie w naszych rękach jeśli za niewykonanie umowy odpowiada druga ze stron. Wówczas należy zastosować się do regulacji ujętych w kodeksie cywilnym. W pierwszej kolejności powinniśmy sporządzić oświadczenie o odstąpieniu od umowy i złożyć go drugiej ze stron. Mamy tutaj do czynienia z dwiema różnymi sytuacjami. Jeśli to my wpłaciliśmy zadatek, ale umowa została rozwiązana nie z naszej winy, możemy domagać się zwrotu podwójnej jego wartości. W przypadku, gdy żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności za niezrealizowanie postanowień umownych lub odpowiedzialność taką ponoszą obie strony zadatek musi zostać zwrócony w tej samej wysokości. Jeśli umowa została zerwana z naszej winy tracimy wpłacony zadatek.

Czy zwraca się zaliczkę?

Bardzo często dochodzi do sytuacji, że jedna ze stron powzięła już starania w celu wykonania umowy, a druga się z niej wycofała. Czy wówczas, przy wpłacie zaliczki, poszkodowana strona może negocjować jej zwrot? W wielu przypadkach ma to pełne uzasadnienie, a podmioty dogadują się między sobą. Mowa o prawie do żądania rekompensaty za poniesione już koszty. Wówczas, na mocy porozumienia, zaliczka, którą zwraca się drugiej stronie, pomniejszona zostaje o wysokość poniesionych nakładów. Aby tak się jednak stało, należy złożyć oświadczenie o potrąceniu i dobrze je uzasadnić. Rzadko, ale jednak dochodzi w tej materii do postępowań sądowych i walki o swoje prawa.

Zaliczka czy zadatek - co wybrać

Zadatek czy zaliczka - to pytanie zadaje sobie wielu kontrahentów. Nie ma na nie jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ ogromną rolę odgrywają okoliczności, w których dochodzi do transakcji. Wydaje się jednak, że w sytuacji, gdy mowa o dużych kwotach, dobrym rozwiązaniem jest zadatek, który o wiele mocniej niż zaliczka zabezpiecza interesy obu stron. Zadatek to norma między innymi w branży nieruchomości, w której gwarancja umowna jest tak ważna i niezwykle kosztowna. Z zaliczką mamy głównie do czynienia przy operacjach finansowych na mniejszą skalę lub sprzedaży hurtowej, gdzie ważne jest zaufanie między dostawcą a nabywcą. W każdym razie, decyzja co do tego, który środek się wybierze, należy zawsze do stron. To musi być ich wspólny wybór, który będzie korzystny dla wszystkich podmiotów.