O sposobie zawierania umowy, podmiotach ją zawierających oraz ogólnych zasadach współpracy mówi Kodeks cywilny. Co warto wiedzieć przed jej podpisaniem?


Określenie zasad współpracy między pośrednikiem a firmą wymaga zobowiązania ustnego lub pisemnego. Na czym polega umowa agencyjna? Według polskiego prawa cywilnego może ona zostać zawarta ustnie lub pisemnie na życzenie z jednej ze stron. Pośrednik – agent jest zobowiązany do zawierania umów na rzecz klienta – firmy. Przedsiębiorstwo jest natomiast zobowiązane do wypłacenia prowizji – wynagrodzenia w zamian za pośredniczenie w zawieraniu umów. Przykładem takiej współpracy są agenci bankowi, niezatrudnieni na umowę o pracę ani umowę o dzieło w konkretnym banku, agenci nieruchomości, przedstawiciele handlowi lub agenci ubezpieczeniowi. Kiedy i jak stosować umowę agencyjną?


Czym jest umowa agencyjna?

Najprostsza definicja umowy agencyjnej mówi, że jest to świadczenie pośrednictwa przez agencję prowadzącą własną działalność gospodarczą na rzecz przedsiębiorstwa. Dokładniej termin ten definiuje Kodeks cywilny, a konkretnie – ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Dz.U. 1964 Nr 16 poz. 93.


Art. 758 §


  1. Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu.
  2. Do zawierania umów w imieniu dającego zlecenie oraz do odbierania dla niego oświadczeń agent jest uprawniony tylko wtedy, gdy ma do tego umocowanie.

Umowa agencyjna jest konsensualna, czyli zawierana przez dwie lub więcej stron. Jej charakter jest odpłatny, wzajemny i dwustronny. Umowa może zostać zawarta z osobą cywilną na podstawie Kodeksu cywilnego:


Art. 7649


Do umowy o treści określonej w art. 758 § 1, zawartej z agentem przez osobę niebędącą przedsiębiorcą, stosuje się przepisy niniejszego tytułu, z wyłączeniem art. 761–7612, art. 7615 oraz art. 7643 –7648. (źródło: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19640160093/U/D19640093Lj.pdf).


Przykłady umów agencyjnych


Umowy agencyjne zawierane są przez takie instytucje jak banki, agencje nieruchomości lub firmy ubezpieczeniowe. Pośrednikiem zawierającym umowy w imieniu tych instytucji jest agent nieruchomości lub ubezpieczeniowy, który pośredniczy w sprzedaży usług, produktów i nieruchomości między przedsiębiorcą a klientem. Agent otrzymuje wynagrodzenie, a jeśli umowa nie zawiera formy prawnej wynagrodzenia – prowizję od zawartych umów. Mówi o tym art. 7613.


1. W braku odmiennego postanowienia umowy agencyjnej agent nabywa prawo do prowizji z chwilą, w której dający zlecenie powinien był, zgodnie z umową z klientem, spełnić świadczenie albo faktycznie je spełnił, albo też swoje świadczenie spełnił klient. Jednakże strony nie mogą umówić się, że agent nabywa prawo do prowizji później niż w chwili, w której klient spełnił świadczenie albo powinien był je spełnić, gdyby dający zlecenie spełnił świadczenie.


Wykonanie określonych zobowiązań zawartych w umowie oznacza wypłacenie wynagrodzenia lub prowizji na rzecz agenta. Popierając to przykładem, przedstawiciel bankowy udzielający kredytów hipotecznych otrzymuje prowizję od sprzedaży kredytu, gdy klient banku podpiszę umowę i nabędzie produkt oferowany przez agenta, którego bezpośrednim sprzedawcą jest bank.


Umowa agencyjna jest dogodną formą realizacji określonych zleceń. Agent nie ma tak szerokiego zakresu obowiązków, jak wobec pracodawcy zatrudniającego go na umowę o pracę. Warto ją stosować, gdy prowadzi się swoją działalność i nie chce się podlegać bezpośrednio innemu podmiotowi w stosunku pracy. Umowa agencyjna pozwala się skupić wyłącznie na pozyskiwaniu klientów i na ich obsłudze. Poza tym umowy agencyjne są świetnym rozwiązaniem dla osób o dużej dyscyplinie, które pracują w trybie nienormowanego czasu pracy na własny rachunek. Spotkania, podpisywanie umów i termin realizacji tych czynności są zależne jedynie od agenta (źródło: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19640160093/U/D19640093Lj.pdf).


Pobierz darmowy wzór umowy agencyjnej!

Pobierz wzór umowy agencyjnej w formacie DOC (Word).

Pobierz wzór umowy agencyjnej w formacie PDF, gotowy do druku.







Części składowe umowy agencyjnej

Umowa agencyjna może zostać zawarta ustnie między przedsiębiorstwem i agentem, jednak niektóre zobowiązania wymagają formy pisemnej. Niezbędne elementy umowy to:


  • wskazanie pośrednictwa lub jego zastępstwa,
  • czas trwania stosunku prawnego – okres trwania umowy,
  • wskazanie informacji o odpłatnościach, czyli omówienie formy rozliczenia wynagrodzenia, bez którego umowa nie może stać się agencyjną.

Dodatkowe elementy, jakie może zawierać umowa agencyjna, to:


  • prawo wyłączności na rzecz agenta, które dotyczy określonej grupy klientów lub określonego obszaru geograficznego,
  • umowa o niestanowieniu konkurencji, zobowiązująca agenta do niestanowienia sprzedaży produktów konkurencyjnych określonej grupie klientów i na określonym obszarze geograficznym – wymagana forma pisemna do dwóch lat od ustania biegu umowy agencyjnej,
  • określenie odpowiedzialności agenta za wykonanie określonych zobowiązań przez klienta; agent dopełnia wszystkich formalności związanych np. z terminową płatnością rat kredytowych.

Niestety, w wielu przypadkach określenie pewnych ustaleń wymaga formy wyłącznie pisemnej, aby umowa stała się umową agencyjną.


Wypowiedzenie – wygaśnięcie umowy agencyjnej

Umowa agencyjna zawarta na czas nieokreślony między agentem a przedsiębiorcą może zostać wypowiedziana na bazie terminów ustawowych. Podczas pierwszego roku współpracy termin wypowiedzenia umowy to jeden miesiąc; podczas współpracy dwuletniej termin wypowiedzenia to dwa miesiące, natomiast trzy lata współpracy (lub dłużej) oznaczają trzymiesięczny okres wypowiedzenia. Żadna ze stron nie może skrócić wypowiedzenia ze względu na ograniczenia ustawowe – są obowiązkowe dla każdej ze stron.


Możliwość wypowiedzenia umowy agencyjnej ze skutkiem natychmiastowym istnieje wtedy, gdy jedna ze stron nie dopełni w całości lub w znacznej części warunków umowy, a także w przypadku wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności (np. utraty zdrowia lub braku możliwości wykonania umowy). W przypadku, gdy przyczyną rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym jest rażące niedopełnienie jej warunków, druga strona może zażądać naprawy wyrządzonej szkody. Odniesieniem jest Kodeks cywilny:


Art. 7642 §


  1. Umowa agencyjna, chociażby była zawarta na czas oznaczony, może być wypowiedziana bez zachowania terminów wypowiedzenia z powodu niewykonania obowiązków przez jedną ze stron w całości lub znacznej części, a także w przypadku zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności.
  2. Jeżeli wypowiedzenia dokonano na skutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność druga strona, jest ona zobowiązana do naprawienia szkody poniesionej przez wypowiadającego w następstwie rozwiązania umowy.


Umowa agencyjna jest umową ustną lub pisemną, określającą współpracę przedsiębiorstwa i agenta – pośrednika. Umowa formalizuje wszystkie ustalenia – od charakteru współpracy, przez formy wynagrodzenia po regulacje dotyczące jej wypowiedzenia. Jest to form zabezpieczenia obu stronom, która gwarantuje wykonanie zobowiązań.