Arkusz spisu z natury - omówienie

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 roku w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów wskazuje, kiedy arkusz spisu z natury powinien być sporządzany. Zgodnie z § 27 ust. 1 tego rozporządzenia: „Podatnicy są obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów, zwanego dalej spisem z natury, na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności”.

Do przygotowania spisów są więc zobowiązani przedsiębiorcy, którzy rozliczają się w oparciu o podatkową księgę przychodów i rozchodów, we wskazanych wyżej sytuacjach. Ponadto spis powinien się znaleźć w księdze również w sytuacji, gdy przedsiębiorcy prowadzą go w miesięcznych okresach oraz wówczas, gdy jego regularne sporządzanie zarządził naczelnik właściwego urzędu skarbowego. Dodatkowo, w odniesieniu do likwidacji działalności, spis musi objąć swoim zakresem także wyposażenie.

Spis z natury – omówienie wzoru

Podstawową zasadą dotyczącą spisów jest konieczność ich przygotowywania w sposób staranny i trwały. Zakończenie spisu powinno zostać potwierdzone podpisami uczestniczących w nim osób. Ustawodawca nie określić jednolitego wzoru, wedle którego musi zostać sporządzony spis z natury. Druk powinien jednak zawierać następujące elementy, które wskazuje rozporządzenie:

• imię i nazwisko właściciela firmy (lub nazwa firmy),
• data sporządzenia spisu,
• kolejny numer pozycji arkusza spisu z natury,
• szczegółowe określenie towarów orz innych składników podlegających spisowi,
• jednostka miary,
• liczba (ilość) stwierdzona w trakcie spisu,
• cena w złotych i groszach za jednostkę miary,
• wartość wynikająca z iloczynu liczby (ilości ) towaru przez jego jednostkową cenę,
• łączna wartość spisu z natury,
• klauzula: „Spis zakończono na pozycji…”,
• podpisy osób, które spis sporządziły,
• podpis właściciela lub właścicieli zakładu.

Ponadto:

• w odniesieniu do księgarń i antykwariatów księgarskich – spisem obejmować można jedną pozycję wydawnictwa o tej samej cenie, niezależnie od nazwy pracy i nazwiska autora, dzieląc spis na książki, broszury, albumy i inne,
• w odniesieniu do działalności kantorowej spis powinien objąć niesprzedane wartości dewizowe,
• w odniesieniu do działalności, która polega na udzielaniu pożyczek pod zastaw – spis powinien objąć rzeczy zastawione pod udzielone pożyczki,
• w odniesieniu do specjalnych działów produkcji rolnej – spis powinien objąć nieużyte w toku produkcji materiały i surowce, a także ilość zwierząt z podziałem na gatunki i grupy.

Co istotne, „Spis z natury powinien obejmować również towary stanowiące własność podatnika, znajdujące się w dniu sporządzenia spisu poza zakładem podatnika, a także towary obce znajdujące się w zakładzie podatnika. Towary obce nie podlegają wycenie; wystarczające jest ilościowe ich ujęcie w spisie towarów z podaniem, czyją stanowią własność”.

Spis z natury – zasady wyceny

Pamiętać należy, iż jeżeli remanent ma zostać przeprowadzony w innym terminie niż na dzień 31 grudnia lub 1 stycznia oraz na dzień rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej, obowiązkiem podatnika jest pisemne zawiadomienie o tym fakcie na 7 dni przez wybraną datą właściwego naczelnika urzędu skarbowego.

Wycena materiałów i towarów handlowych, które znajdują się w spisie, powinna opierać się na cenach zakupu albo nabycia lub na cenach rynkowych z dnia, w którym spis sporządzono, jeżeli są one niższe niż w dniu ich zakupu czy nabycia. Półfabrykaty (półwyroby), wyroby gotowe i braki własnej produkcji wycenić należy zgodnie z kosztami wytworzenia, a odpady użytkowe, które w trakcie działalności straciły pierwotną wartość użytkową – na podstawie szacunku uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytku.

W odniesieniu do niesprzedanych wartości dewizowych wycena powinna opierać się na cenach zakupu z dnia, w którym spis sporządzono, a jeśli dochodzi do niego w dniu, który kończy rok podatkowy – na cenach zakupu w wysokości nieprzekraczającej średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roku podatkowego. Wartość rzeczy zastawionych powinna zostać wyceniona zgodnie z ich wartością rynkową.

W stosunku do działalności usługowej i budowlanej niezakończone produkcje powinny być wyceniane zgodnie z kosztami ich wytworzenia, jednak nie może to być wartość niższa niż koszty materiałów, które zostały bezpośrednio zastosowane w niezakończonej produkcji.

Produkcja zwierzęca wyceniana powinna być natomiast zgodnie z cenami rynkowymi, obowiązującymi w dniu sporządzenia remanentu, wziąwszy pod uwagę gatunki, grupy i wagi zwierząt.

Dodać trzeba także, że:

• spis z natury musi zostać wpisany do księgi zgodnie z poszczególnymi rodzajami jego składników lub w ramach jednej pozycji (sumy), jeśli na podstawie remanentu sporządzono także odrębne, szczegółowe zestawienie wszystkich składników; zestawienie powinno być przechowywane wraz z księgą;
• wycena musi zostać dokonana w ciągu maksymalnie 14 dni od daty zakończenia spisu;
• jeśli przyjęta wycena towarów jest niższa od cen zakupu (nabycia) lub kosztów wytworzenia, przede wszystkim ze względu na uszkodzenia albo wyjście z mody, przy poszczególnych pozycjach wskazać należy także jednostkową cenę zakupu (nabycia) lub koszt wytworzenia;
• w przypadku likwidacji działalności wycenie – zgodnie z cenami zakupu – podlega też wyposażenie.