Audyt finansowy: Jak skutecznie przeprowadzić badanie finansowe?

Audyt finansowy to dla wielu firm nie tylko ustawowy obowiązek, ale też szansa na głębsze zrozumienie sytuacji finansowej firmy i wskazanie obszarów do poprawy. Dla wielu właścicieli firm, kadry zarządzającej i specjalistów z działu księgowości to ważny element zarządzania ryzykiem i budowania wiarygodności wobec partnerów biznesowych. Jak skutecznie przeprowadzić audyt finansowy?

Najważniejsze informacje związane z tematem

1. Rewizja finansowa to niezależne badanie sprawozdań finansowych firmy, mające na celu ocenę ich zgodności z obowiązującymi standardami oraz zwiększenie przejrzystości i efektywności zarządzania finansami.

2. Audyt finansowy reguluje Ustawa o rachunkowości z 1994 r. oraz Ustawa o biegłych rewidentach z 2017 r.; obowiązek ten dotyczy m.in. instytucji finansowych, zakładów ubezpieczeń, spółek akcyjnych oraz firm spełniających określone w ustawie o rachunkowości kryteria.

3. Badanie finansowe pozwala wykrywać ryzyka, identyfikować obszary wymagające optymalizacji, budować zaufanie w relacjach biznesowych oraz wspierać strategiczne zarządzanie firmą na podstawie rzetelnych danych.

4. Ważne jest zaangażowanie niezależnych audytorów zewnętrznych — biegłych rewidentów lub specjalistów wewnętrznych spoza bezpośredniego zespołu finansowego, aby zapewnić wiarygodność i obiektywność audytu.

W dynamicznie zmieniającym się środowisku biznesowym solidne podstawy finansowe stanowią fundament działania każdej firmy. Audyt finansowy to narzędzie, które pozwala ocenić nie tylko zgodność działań z przepisami prawa, ale również efektywność zarządzania finansami. Właściwie przeprowadzony — umożliwia wykrycie nieprawidłowości, minimalizację ryzyka oraz zwiększenie transparentności w organizacji.

Audyt finansowy — co to jest?

Audyt finansowy to niezależne i obiektywne badanie sprawozdań finansowych firmy, mające na celu potwierdzenie ich zgodności z obowiązującymi standardami rachunkowości oraz regulacjami prawnymi. Może być przeprowadzany wewnętrznie przez dział finansowy lub zewnętrznie przez wyspecjalizowaną firmę audytorską. Dla przedsiębiorstw jest to okazja do sprawdzenia, czy operacje finansowe są prowadzone w sposób rzetelny i transparentny.

Podstawa prawna

Większość kwestii prawnych związanych z audytem finansowym omawiają dwa akty prawne: Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości oraz Ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym.

Kto ma obowiązek przeprowadzania audytu finansowego?

Zgodnie z ustawą o rachunkowości, obowiązkowe badanie sprawozdań finansowych, muszą wykonać:

• banki krajowe i oddziały banków zagranicznych, instytucje finansowe, w tym oddziały instytucji kredytowych, zakłady ubezpieczeń, firmy inwestycyjne, zakłady reasekuracji, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe,

• firmy zajmujące się obrotem papierami wartościowymi, jednostkami uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych oraz innymi instrumentami finansowymi,

• jednostki działające na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,

• instytucje płatnicze i instytucje pieniądza elektronicznego,

• spółki akcyjne, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji,

• pozostałe jednostki, które w roku poprzedzającym spełniły dwa z następujących warunków: zatrudniały co najmniej 50 osób, zarządzały aktywami o wartości przekraczającej 2,5 mln euro oraz przekroczyły 5 mln euro netto przychodów ze sprzedaży towarów lub operacji finansowych.

Dlaczego warto przeprowadzić audyt finansowy firmy?

Rewizja finansowa, którą należy pojmować jako kompleksowe badanie sprawozdania finansowego, nie powinno być traktowane wyłącznie jako obowiązek prawny. Nawet jeśli przeprowadzenia audytu finansowego nie wymaga od danej firmy prawo, warto go przeprowadzić.

Audyt finansowy to kluczowe narzędzie dla każdej firmy, które pozwala nie tylko ocenić zgodność działań z przepisami prawa, ale także lepiej zrozumieć jej sytuację finansową. Przeprowadzenie audytu zwiększa transparentność działań, co buduje zaufanie w relacjach z inwestorami, partnerami biznesowymi i instytucjami finansowymi. Umożliwia także identyfikację potencjalnych ryzyk oraz wskazuje obszary wymagające optymalizacji, co może prowadzić do efektywniejszego zarządzania kosztami i poprawy rentowności. Ponadto rewizja finansowa dostarcza cennych informacji na temat skuteczności istniejących procedur wewnętrznych, co ułatwia ich udoskonalenie i minimalizację błędów. W dłuższej perspektywie właściwie przeprowadzony audyt wspiera strategiczne zarządzanie firmą, pomagając w podejmowaniu świadomych decyzji opartych na rzetelnych danych.

Jak przeprowadzić audyt finansowy w firmie?

Niezależnie od tego, czy audyt jest przeprowadzany ze względu na wymóg prawny, czy też na własne, potrzeby przedsiębiorstwa, powinien być przeprowadzany w sposób uporządkowany.

Przygotowanie do audytu

Pierwszym krokiem jest szczegółowe zaplanowanie procesu. Zespół odpowiedzialny za audyt powinien określić jego cel, zakres oraz harmonogram. Niezbędne jest również zebranie dokumentacji, w tym sprawozdań finansowych, faktur, umów oraz rejestrów księgowych. Na tym etapie kluczowa jest współpraca między działem finansowym a zespołem audytorskim.

Wybór audytorów finansowych

W przypadku audytów zewnętrznych należy wybrać firmę audytorską, która posiada doświadczenie w branży, w której działa przedsiębiorstwo. Natomiast przy audycie wewnętrznym warto zaangażować niezależnych specjalistów spoza bezpośredniego zespołu finansowego, aby uniknąć konfliktu interesów. Przy audycie finansowym istotne znaczenie ma właśnie to, żeby wybrać niezależnego specjalistę, który zagwarantuje wiarygodność przeprowadzonej operacji badania sprawozdań finansowych.

Przeprowadzenie badania wstępnego

Audyt rozpoczyna się od analizy ryzyk i określenia obszarów wymagających szczególnej uwagi. Może to obejmować ocenę polityki rachunkowości, badanie środowiska kontroli wewnętrznej oraz zgodności z przepisami prawa.

Analiza danych finansowych

Na tym etapie audytor finansowy lub zespół audytowy bada dokumentację finansową, przeprowadza testy kontrolne oraz porównuje wyniki z zapisami księgowymi. Ważnym elementem jest analiza sprawozdań finansowych pod kątem ich zgodności z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) lub innymi obowiązującymi standardami.

Ocena systemów kontroli wewnętrznej

Audyt powinien objąć również ocenę systemów i procedur kontrolnych, które mają na celu zapobieganie błędom i nadużyciom. Weryfikacja powinna zatem dotyczyć takich obszarów jak monitorowanie przepływów finansowych, procedury autoryzacji transakcji i zabezpieczenia przed oszustwami.

Sporządzenie raportu końcowego

Po zakończeniu analizy przygotowuje się raport zawierający wyniki, wnioski oraz rekomendacje. Raport powinien być jasny, przejrzysty i dostosowany do potrzeb odbiorców – zarządu, akcjonariuszy czy organów regulacyjnych.

Warto wiedzieć, że po zakończeniu audytu finansowego biegły rewident sporządza tzw. sprawozdanie z badania, w skład którego wchodzi opinia z badania sprawozdań finansowych. Biegły rewident wystawia opinię bez zastrzeżeń, opinię z zastrzeżeniami lub opinię negatywną. Opinia ta stanowi główny cel obowiązkowych audytów finansowych. Może się też zdarzyć, że opinia nie zostanie sporządzona, jeśli nie można było przeprowadzić wiarygodnego badania sprawozdań finansowych i tym samym, opinia byłaby niemiarodajna.

Badanie sprawozdań finansowych — podsumowanie

Audyt finansowy to proces badania sprawozdania finansowego, który wymaga precyzji, zaangażowania oraz odpowiedniego przygotowania. Jego skuteczne przeprowadzenie pozwala nie tylko spełnić wymogi prawne, ale również zwiększyć transparentność i efektywność zarządzania finansami w firmie. Dzięki temu przedsiębiorstwa zyskują przewagę konkurencyjną i budują zaufanie na rynku. Nie ma też wątpliwości, że dla wiarygodności sprawozdania finansowego należy zadbać o wdrożenie najlepszych praktyk audytowych, w tym kompleksowe podejście do procesu i nawiązanie współpracy między wszystkimi zaangażowanymi stronami.