Bezprawna degradacja pracownika – co to za rodzaj działania?

Degradacja ma związek ze zmianą dotychczasowych warunków pracy. Zwykle jest ona przykrym doświadczeniem dla zatrudnionego, który w jej efekcie traci zajmowane dotąd stanowisko i otrzymywane wynagrodzenie. Sytuacja może mieć różne przyczyny, a te nie zawsze są zgodne z prawem. Dowiedz się co to znaczy degradacja, a także jak poradzić sobie w razie jej doświadczenia.

Degradacja pracownika – na czym polega?

Dla osób po raz pierwszy spotykających się z pojęciem degradacja pracownika definicja może okazać się przydatna. Termin opisuje sytuację, w które pracownik zajmujący określone stanowisko zostaje przeniesiony na niższy szczebel w hierarchii pracowniczej. Wiąże się to ze zmianą dotychczasowych warunków pracy, a więc przede wszystkim z obniżeniem wynagrodzenia i obcięciem ewentualnych benefitów. Pracodawca powinien na piśmie poinformować zatrudnionego o planowanym przeniesieniu na niższe stanowisko, a zatrudniony ma możliwość przyjęcia lub odrzucenia zaproponowanych warunków.

Przesunięcie na inne stanowisko powinno nastąpić po wręczeniu zatrudnionemu wypowiedzenia zmieniającego. Dokument powinien składać się z dwóch części: wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy, a także oferty nowych zasad zatrudnienia. Zmianie może podlegać wysokość wynagrodzenia, czas i harmonogram pracy, miejsce pracy, a wreszcie rodzaj zajmowanego stanowiska. W praktyce do degradacji najczęściej dochodzi wśród osób zajmujących pozycje kierownicze. Przesunięcie polega zwykle na zaoferowaniu danej osobie podlegającego mu dotąd stanowiska, co niekiedy budzi jawną niechęć ze strony zatrudnionego. Ma on jednak prawo przyjąć lub odrzucić zaproponowane warunki pracy.

Wyjątek stanowi sytuacja, gdy pracownik przesuwany jest na niższe stanowisko z powodu uzasadnionej potrzeby. Pracodawca nie ma wówczas obowiązku wręczania zatrudnionemu wypowiedzenia zmieniającego. Trzeba jednak pamiętać, że ten rodzaj degradacji nie może trwać dłużej, niż trzy miesiące w ciągu roku kalendarzowego, po upływie których pracownik powinien wrócić na dotychczas zajmowane stanowisko. Przesunięcie nie może wiązać się również z obniżeniem wynagrodzenia. Praca na niższym szczeblu w hierarchii powinna być opłacana tak samo, jak stanowisko zajmowane w normalnej sytuacji.

Degradacja stanowiska pracy – możliwe przyczyny

Celem wypowiedzenia zmieniającego nie jest zakończenie stosunku pracy, lecz zmiana warunków zatrudnienia danej osoby. W związku z tym nowa oferta pracy zawarta w dokumencie powinna zostać zatwierdzona przez zatrudnionego. Ma on na to czas do połowy wskazanego okresu wypowiedzenia, pod warunkiem, że informacja o konieczności przyjęcia warunków degradacji znalazła się w dokumencie. W przypadku braku klauzuli na wypowiedzeniu zmieniającym czas na podjęcie decyzji w sprawie przesunięcia pracowniczego przedłuża się do końca okresu wypowiedzenia. Jeśli oficjalna degradacja w pracy zostanie odrzucone przez osobę, której dotyczy, wówczas stosunek pracy zostaje przerwany wraz z wygaśnięciem czasu wskazanego na wypowiedzeniu zmieniającym.

Przykre skutki degradacji skłaniają do refleksji na temat przyczyn zaistniałego zdarzenia. Pracodawca może zdecydować się na przesunięcie osoby na inne stanowisko z kilku powodów, a te nie zawsze związane są bezpośrednio z zatrudnionym. Sytuacja często ma miejsce w przypadku restrukturyzacji w firmie oraz likwidacji części stanowisk. Łączenie działów i nadmierna liczba stanowisk kierowniczych skłania pracodawców do redukcji etatów i zaproponowania zatrudnionym nowych warunków pracy. Innym powodem może być poważne naruszenie regulaminów zakładowych lub zasad BHP. Uporczywe łamanie zasad może skutkować degradacją pracownika. Niekiedy powodem zmiany stanowiska pracy są niezadowalające wyniki działu. Pracodawca, który uzna efekty pracy zatrudnionego za niewystarczające może zmienić jego stanowisko na niższe. Niekiedy dochodzi jednak do sytuacji, gdy degradacja odbywa się w sprzeczności z prawem. Sprawdź, jak poradzić sobie z degradacją w pracy w takim przypadku.

Bezprawna degradacja pracownika – co robić?

Zatrudnieni na umowę o pracę na czas nieokreślony muszą zostać poinformowani o przyczynie degradacji. Powinna mieć ona prawnie umocowaną podstawę lub być na tyle istotna, by nie budzić społecznego sprzeciwu i stanowić adekwatną przyczynę do przeniesienia pracownika na niższe stanowisko. Oznacza to, że powodem degradacji nie może być zwykła "niechęć" wobec zatrudnionego. W takiej sytuacji pracownik otrzymujący wypowiedzenie zmieniające może bowiem odwołać się do sądu pracy. Bezprawna degradacja stanowiska nie może mieć miejsca, dlatego organ po przeanalizowaniu dowodów może zdecydować o utrzymaniu dotychczasowych warunków pracy lub przywrócić daną osobę do pracy, jeśli w międzyczasie doszło do rozwiązania umowy.

W wielu zakładach pracy funkcjonuje rada pracowników, która zajmuje się między innymi sytuacjami naruszeń wobec zatrudnionych. W przypadku degradacji warto w pierwszej kolejności zwrócić się do jej członków po pomoc. Ocenią oni podstawy przesunięcia pracowniczego, a w razie wystąpienia uzasadnionych przesłanek podejmą stosowne rozmowy z pracodawcą. Członkowie rady mogą również podpowiedzieć w kwestii kroków prawnych, jakie należy podjąć w razie bezprawnej degradacji. W niektórych miejscach pracy funkcjonują także sygnaliści, czyli osoby informujące odpowiednie organy o naruszeniach występujących w zakładzie pracy. Niekiedy to właśnie sygnaliści znajdują dowody na problemy w organizacji, w tym także na bezpodstawną degradację, a następnie zgłaszają je do rady pracowniczej lub organów wyższej instancji.

Bezprawna degradacja pracownika a mobbing

Szczególną sytuacją w firmie jest mobbing, który polega na uporczywym i długotrwałym nękaniu pracownika. Nieprzyjemna sytuacja ma zwykle miejsce pomiędzy przełożonym a pracownikiem, który stosuje swoją nadrzędną pozycję do uprzykrzania życia podwładnemu. Jeśli degradacja pracownika jest skutkiem mobbingu, wówczas zatrudniony bezwzględnie powinien zwrócić się z problemem do sądu pracy. Upokorzenie i poniżenie, którego doznała osoba zostanie ocenione na sali sądowej i skutkować będzie poważnymi konsekwencjami dla pracodawcy. Bezprawna degradacja w efekcie mobbingu może spowodować między innymi przyznanie odszkodowania pracownikowi. Wyrok może zostać zasądzony nawet, gdy pracodawca nie był bezpośrednio zamieszany w mobbing, ponieważ Kodeks pracy nakłada na niego obowiązek przeciwdziałania podobnym sytuacjom w firmie. Pracodawca dysponuje również zestawem narzędzi do ukarania mobbera. Kara polega zwykle na przeniesieniu na inne stanowisko pracy, obniżeniu wynagrodzenia lub pozbawienia premii i dodatkowych benefitów.

Degradacja polega na przeniesieniu pracownika zajmującego określone stanowisko na niższe. Zwykle jest ona przykrym doświadczeniem dla zatrudnionego, ponieważ wiąże się z gorszym wynagrodzeniem i zajęciem podlegającego dotąd miejsca w hierarchii zakładowej. Zastanawiając się nad pojęciem degradacja co to jest i jak się chronić przed jej skutkami, trzeba pamiętać o możliwości pomocy ze strony sądu pracy. Jeśli pracownik uważa przyczynę degradacji za bezpodstawną, wówczas może dochodzić swoich praw w sądzie.