Kiedy następuje nabycie prawa do 26 dni urlopu?

„Pracownik ma prawo do wypoczynku”. Stanowi o tym jednoznacznie art. 14. Kodeksu Pracy. Wypoczynek ten zapewniany jest przepisami o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych. Z urlopów wypoczynkowych pracownicy korzystać mogą w wymiarze 20 lub 26 dni. Z czego wynika pełny wymiar urlopu?

Urlop wypoczynkowy: podstawowe informacje

Kwestie związane z urlopami pracowniczymi regulowane są przez dział siódmy Kodeksu Pracy. Urlopów wypoczynkowych dotyczy rozdział pierwszy tego działu. To właśnie w nim znajduje się art. 152., który podkreśla, że: „Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego” oraz, że: „Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu”.

Urlop udzielany jest zawsze w dni pracy, zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy. Obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie urlopu pracownikowi w tym roku kalendarzowym, w którym zatrudniony uzyskał prawo do niego. Pracownik może zdecydować natomiast o podzieleniu urlopu na części. Co najmniej jedna z nich musi jednak trwać przynajmniej 14 dni kalendarzowych.

Termin urlopu, w szczególnych przypadkach, może zostać przesunięty. Może do tego dojść na umotywowany wniosek pracownika lub wtedy, gdy jego nieobecność doprowadziłaby do poważnych zakłóceń w toku pracy – wówczas zmiana daty wynika ze szczególnych potrzeb pracodawcy.

Pracodawca ma również obowiązek przesunąć urlop, jeśli pracownik nie może go rozpocząć – np. ze względu na chorobę, powołanie na ćwiczenia wojskowe lub urlop macierzyński. Z podobnych powodów pracodawca musi udzielić w późniejszym terminie niewykorzystanej części urlopu.

Co także istotne: „Za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował” (art. 172. Kodeksu Pracy).

Kiedy 26 dni urlopu? Po ilu latach pracownik uzyskuje wyższy wymiar urlopu?

Zastanawiając się nad tym, po ilu latach 26 dni urlopu przysługuje pracownikowi, stwierdzić należy, że z pewnością nie po pierwszym roku pracy. Pracownik, który po raz pierwszy podejmuje pracę, zyskuje prawo do urlopu – w wymiarze 1/12 urlopu przysługującego mu po przepracowaniu pełnego roku – wraz z upływem każdego poświęconego pracy miesiąca. W każdym kolejnym roku kalendarzowym zatrudniony zbliża się do uzyskania urlopu wypoczynkowego w pełnym jego wymiarze.

W konsekwencji, urlop w wymiarze 20 dni przysługuje pracownikom, którzy nie przepracowali jeszcze 10 lat. Natomiast z pełnego urlopu, w wymiarze 26 dni, skorzystać mogą osoby, które zatrudnione są od co najmniej 10 lat. Osoby, które zatrudnione są w niepełnym wymiarze czasu pracy, mają prawo do urlopu, którego wymiar jest proporcjonalny do obowiązującego ich czasu pracy (oznacza to, że osobie pracującej na pół etatu przysługuje połowa – 10 lub 13 dni – należnego urlopu wypoczynkowego).

Art. 154. Kodeksu Pracy:

Wymiar urlopu wynosi:

1. 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;
2. 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, biorąc za podstawę wymiar urlopu określony w § 1; niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.

Dodać jednak trzeba, że okres zatrudnienia, który wyznacza prawo do urlopu oraz jego wymiar, bierze pod uwagę również okresy poprzedniego zatrudnienia – niezależnie od przerw w pracy czy sposób ustania stosunku pracy. Jeżeli pracownik zatrudniony jest w oparciu o kilka umów wliczany jest także czas poprzedniego, trwającego zatrudnienia – jednak tylko w części, która przypada przed nawiązaniem kolejnych stosunków pracy.

Jeżeli w danym roku kalendarzowym ustaje stosunek pracy, pracownik może skorzystać z urlopu u dotychczasowego pracodawcy (wymiar jest proporcjonalny do czasu przepracowanego w tym roku; wyjątkiem jest sytuacja, gdy pracownik wykorzystał już swój urlop) lub u kolejnego pracodawcy (jeśli zatrudnienie jest dłuższe niż do końca danego roku kalendarzowego, wymiar urlopu jest proporcjonalny do czasu, który pozostał do końca roku; jeżeli zatrudnienie jest krótsze niż do końca danego roku kalendarzowego, wymiar urlopu jest proporcjonalny do okresu zatrudnienia w określonym roku).

Co ważne, gdy pracownik wykorzystał już swój urlop za dany rok kalendarzowy, a później zyskał w nim uprawnienia do urlopu w wyższym wymiarze, ma jeszcze prawo do urlopu uzupełniającego.

Kiedy 26 dni urlopu - kalkulator. Oblicz ile przysługuje Ci dni urlopu

Do stażu pracy, określającego wymiar urlopu, wlicza się także czas nauki – pod warunkiem jej ukończenia. Zgodnie z Kodeksem Pracy: ukończenie zasadniczej (lub równorzędnej) szkoły zawodowej to dodatkowe 3 lata, średniej szkoły zawodowej – 5 lat, średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (lub równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat, średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata, szkoły policealnej – 6 lat, a szkoły wyższej – 8 lat. Okresy te nie sumują się.

Art. 155. Kodeksu Pracy:

Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:

1. zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
2. średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
3. średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat,
4. średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
5. szkoły policealnej – 6 lat,
6. szkoły wyższej – 8 lat.

Okresy nauki, o których mowa w pkt 1-6 nie podlegają sumowaniu.

Jeżeli nauka trwała równolegle z pracą, do stażu pracy wlicza się: albo okres zatrudnienia, w którym nauka była pobierana, albo okres nauki – w zależności od tego, co jest dla pracownika korzystniejsze.

Kiedy więc następuje nabycie prawa do 26 dni urlopu? Absolwent „zawodówki”, przed zyskaniem uprawnień do urlopu w pełnym wymiarze, przepracować musi 7 lat, z kolei absolwent „ogólniaka” – 6 lat. Przypieczętowane zdobyciem tytułu magistra ukończenie szkoły wyższej okazuje się pod tym kątem najbardziej atrakcyjne: już przepracowanie dwóch lat po ukończeniu studiów pozwala na skorzystanie z 26 dni urlopu wypoczynkowego.

Urlop proporcjonalny, czyli wyższy wymiar urlopu nabywany w trakcie roku

Urlop proporcjonalny a obliczanie urlopu według stażu pracy to dwie różne sprawy. Na czym polega urlop proporcjonalny? Jeśli pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę ze względu na staż pracy należy się 26 dni urlopu w ciągu roku kalendarzowego, nie oznacza to, że może skorzystać z pełnego wymiaru dni urlopowych w danym roku. Ważna będzie data, według której zostaje podpisana umowa o pracę. Jeśli przykładowo pracownik rozpocznie pracę w listopadzie 2019 roku, nie może od razu skorzystać z pełnych, przysługujących mu z powodu odbytego stażu pracy, 26 dni urlopu. Staż pracy a urlop podczas takiej sytuacji nie idą do końca w parze. Pracownikowi rozpoczynającemu pracę w ciągu roku, a w naszym przykładzie pod koniec roku kalendarzowego, przysługuje urlop proporcjonalny. Jeśli pracownik w poprzedniej pracy wykorzystał 20 dni urlopu, stosunek pracy ustał w listopadzie, a w tym samym miesiącu została podpisana umowa z nowym pracodawcą, nie przysługuje mu w listopadzie urlop. Dopiero w grudniu nabędzie proporcjonalnie 2 dni urlopu. Warto pamiętać, że urlop proporcjonalny nie dotyczy osoby, która w danym roku kalendarzowym po raz pierwszy podejmuje pracę. Dopiero w kolejnym roku pracownik nabywa 26 dni urlopu do wykorzystania od razu.

Nabycie 26 dni urlopu w trakcie roku kalendarzowego

Niezmiennie, nawet po wprowadzeniu zmian w Kodeksie pracy na początku 2023 roku, w Polsce długość urlopu wypoczynkowego zależy od stażu pracy. Wynosi 20 dni dla pracownika zatrudnionego krócej niż 10 lat. Po ilu latach 26 dni urlopu? Najwyższy wymiar czasu urlopowego wynosi 26 dni dla zatrudnionego co najmniej 10 lat. W jaki jednak sposób pracownik może nabyć 26 dni urlopu w trakcie roku kalendarzowego i ile przysługuje urlopu, gdy zaczynamy nową pracę? Nawiązywaliśmy już do tej kwestii, pisząc na temat urlopu proporcjonalnego. Jeśli zaczynamy nową pracę po raz pierwszy w danym roku i według stażu pracy przysługuje nam 20 dni urlopu, będziemy mogli w pełni je wykorzystać dopiero od przyszłego roku kalendarzowego i to w przypadku osiągnięcia określonego stażu pracy, w który wlicza się również czas nauki. W danym roku pracy przysługuje nam jedynie urlop zdobywany co miesiąc.