Na czym polega restrukturyzacja przedsiębiorstwa?

Co to jest i na czym polega restrukturyzacja firmy?

Problemy z płynnością finansową sprawiają, że niektóre przedsiębiorstwa nie są w stanie utrzymać swojej rentowności. Dochodzi wówczas do konieczności zamknięcia działalności gospodarczej lub do zawieszenia jej wykonywania. Nie są to jednak jedyne możliwości, które posiada przedsiębiorca stojący przed koniecznością podjęcia trudnej decyzji biznesowej.  Proces restrukturyzacji może obejmować trzy obszary funkcjonowania firmy. Dotyczy on aktywów, pasywów albo organizacji. Zgodnie z definicją, restrukturyzacja firmy to proces zmiany wewnętrznej przedsiębiorstwa, mający na celu poprawę efektywności działania, zwiększenie rentowności oraz dostosowanie firmy do zmieniających się warunków rynkowych.

Jest to instrument wykorzystywany głównie w celu przeciwdziałania trudnościom finansowym (restrukturyzacja zadłużenia), ale może być również pomocny w kontekście adaptacji do nowych uwarunkowań technologicznych czy zwiększenia efektywności przedsiębiorstwa. Może być ona dokonywana w przypadku różnych działalności, w tym także spółek.

Warto jednak zauważyć, że restrukturyzacja spółki cywilnej nie jest obecnie możliwa. Istotne jest, aby firma była podmiotem prawnym, nie zaś umową pomiędzy dwoma osobami. Proces restrukturyzacji przedsiębiorstwa nie zawsze ma jednorodny charakter. Wyróżnia się przynajmniej kilkanaście typów restrukturyzacji, w tym m.in. majątkową (przeniesienie własności na rzecz innego podmiotu) czy własnościową (np. fuzję przedsiębiorstwa). Częstym jego przykładem jest restrukturyzacja zadłużenia firmy.

Restrukturyzacja firmy a pracownicy

Jednym z rodzajów restrukturyzacji jest ta, która dotyczy zatrudnienia. Wpływa ona na ograniczenie etatów, redukcję zarobków czy ograniczenie wzrostu firmy. Należy jednak zaznaczyć, że ogłoszenie działań restrukturyzacji zatrudnienia nie ma jednolitej definicji. Może oznaczać to zarówno wprowadzenie grupowych zwolnień, jak i skorzystanie z usług agencji pracy. Restrukturyzacja zakładu pracy w kontekście wolumenu zatrudnienia wpływa na sytuację pracowników, zwykle w odniesieniu do zmniejszenia ilości dostępnych miejsc pracy.

Każdy przypadek należy jednak traktować indywidualnie, ponieważ niekiedy działania te mogą obejmować np. wprowadzenie umów o pracę tymczasową, umów o dzieło czy umów o pracę na czas określony. Z tego względu zatrudnieniowy plan restrukturyzacji jest często nazywany uelastycznieniem zatrudnienia. Główną korzyścią firmy, która wprowadza tego typu zasady, jest możliwość zaoszczędzenia na kosztach pracy. Restrukturyzacja zatrudnienia powinna być przeprowadzana z uwzględnieniem przepisów prawa pracy, etyki biznesowej i zasad korporacyjnych, a także z zachowaniem szacunku i empatii dla pracowników, którzy są dotknięci procesem restrukturyzacji.

Od czego należy rozpocząć restrukturyzację?

Restrukturyzacja finansowa firmy lub każdy inny podtyp tego procesu wymaga planowanego działania. Jej warunki określają zasady postępowania restrukturyzacyjnego, które zostały przyjęte w ramach przepisów prawnych w 2016 roku w Polsce. Zgodnie z aktualnymi danymi Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej, tylko w 2022 roku ogłoszono ponad 1500 postępowań tego typu. Był to jeden z rekordowych okresów, oprócz oczywiście 2021 roku, w którym wiele restrukturyzacji wynikało z niekorzystnej gospodarczej sytuacji popandemicznej. Szczegółowe wytyczne dotyczące procesu restrukturyzacji opisane są w ustawie z dnia 15 maja 2015 roku, znanej jako Prawo restrukturyzacyjne. Zgodnie z jej zapisami, wyróżnia się cztery tryby postępowań:

• o zatwierdzenie układu,
• przyspieszone postępowanie układowe,
• postępowanie układowe,
• postępowanie sanacyjne.

Wymagane jest sporządzenie wstępnego planu restrukturyzacyjnego, który zawiera przynajmniej jedną z trzech informacji: analizę przyczyn, wstępny opis i przegląd planowanych środków bądź wstępny harmonogram. Oprócz tego, tworzy się również plan restrukturyzacyjny. Zawiera on minimum jedną z kilkunastu przesłanek wyróżnionych w Art. 10 w/w Ustawy. W planie powinny zostać umieszczone informacje m.in. o stanie firmy, strategii spłaty zobowiązań czy planowanych działaniach podmiotu.

Jak sprawdzić czy firma jest w restrukturyzacji?

Restrukturyzacja to zazwyczaj dosyć wrażliwa sprawa dla zainteresowanych firm, dlatego informacje o tym, że podmiot jest w trakcie restrukturyzacji, mogą podlegać ograniczeniom udostępniania. Nie oznacza to jednak, że nie można obiektywnie zweryfikować statusu firmy, bez wnikania w podejmowane przez nią działania prawne. Kontrahenci biznesowi muszą mieć pewność, że podmiot, z którym chcą zawrzeć współpracę, jest w pełni wiarygodny.

Restrukturyzacja finansowa (lub inna) przeprowadzana w trybie postępowań: sanacyjnego, układowego, o zatwierdzenie układu może zostać zweryfikowana dzięki narzędziom publikowanym przez instytucje państwowe. Informacje o takich działaniach udostępniane są w ramach rejestrów Monitora Sądowego i Gospodarczego. Warunkiem wymaganym do zajrzenia w rejestr jest rejestracja na portalu Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej, a dokładniej – w serwisie monitoringu ogłoszeń MSIG oraz w Krajowym Rejestrze Zadłużonych.

Restrukturyzacja firmy – przykład

Jednym z przykładów restrukturyzacji jest proces przeprowadzony w latach 2016-2018 przez amerykańską firmę General Electric. Firma zaczęła przekierowała swoją uwagę na inną działalność, skupiając się na inwestycjach w nowe obszary, takie jak media czy finanse. Ponadto, problemy finansowe i spadek wartości akcji spowodowały zmianę w zarządzie firmy. W 2016 roku, nowy prezes GE, John Flannery, ogłosił plan restrukturyzacji, który miał na celu przywrócenie zyskowności i konkurencyjności firmy. Plan zakładał m.in. redukcję kosztów, sprzedaż niektórych aktywów oraz restrukturyzację działu energetycznego. Rodzimym przykład restrukturyzacji przedsiębiorstwa to sprawa banku Pekao SA. Podmiot skupił się na konsolidacji i modernizacji swojej infrastruktury IT, zmniejszeniu liczby oddziałów, a także na redukcji zatrudnienia.