Obowiązki pracodawcy przy podejrzeniu choroby zawodowej u pracownika

Choroby zawodowe stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia pracowników, a ich wystąpienie wiąże się z poważnymi konsekwencjami zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy. W przypadku podejrzenia choroby zawodowej, pracodawca jest zobowiązany do podjęcia określonych działań wynikających z przepisów prawa pracy. Jakie obowiązki spoczywają na pracodawcy?

Najważniejsze informacje związane z tematem

1. Choroba może być uznana za chorobę zawodową, jeśli jest wskazana w wykazie chorób zawodowych oraz została wywołana z powodu działania czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy lub spowodowana została sposobem wykonywania pracy przez poszkodowanego pracownika lub byłego pracownika.

2. Do obowiązków pracodawcy należy zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika, udział w postępowaniu wyjaśniającym, które ma na celu rozpoznanie choroby zawodowej i ustalenie, jakie są przyczyny powstania choroby zawodowej, a następnie postarać się o usunięcie czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy i zastosować niezbędne środki zapobiegawcze. Konieczne jest też prowadzenie odpowiedniej dokumentacji.

3. W przypadku rozpoznania choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika, pracodawca ponosi koszty związane z przeorganizowaniem pracy, zwiększeniem składki na ubezpieczenie wypadkowe oraz ewentualnymi wpłatami na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Choroby zawodowe to schorzenia, które są wymienione w wykazie chorób zawodowych, ze względu na to, że są spowodowane działaniem czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy lub z racji sposobu wykonywania pracy przez pracownika. Mogą one dotyczyć różnych układów organizmu, w tym układu oddechowego, nerwowego czy układu ruchu. W Polsce kwestie związane z chorobami zawodowymi regulują przepisy zawarte w Kodeksie pracy oraz rozporządzenia dotyczące ochrony zdrowia pracowników. Pracodawca, jako podmiot odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, ma określone obowiązki w przypadku podejrzenia wystąpienia choroby zawodowej u pracownika. Należą do nich przede wszystkim: zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej odpowiednim organom, przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego oraz wdrożenie działań zapobiegawczych.

Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej

Jednym z najważniejszych obowiązków pracodawcy jest zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej do właściwego państwowego inspektora sanitarnego oraz właściwego okręgowego inspektora pracy. Powinno to nastąpić niezwłocznie po uzyskaniu informacji o objawach wskazujących na możliwość wystąpienia choroby zawodowej. Zgłoszenie powinno zawierać dane identyfikacyjne pracownika, opis objawów oraz informacje dotyczące warunków pracy i potencjalnych czynników szkodliwych.

Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej inicjuje postępowanie wyjaśniające prowadzone przez państwowego inspektora sanitarnego. Pracodawca jest zobowiązany do współpracy przy prowadzeniu postępowania oraz udostępnienia niezbędnej dokumentacji, w tym wyników badań środowiskowych oraz dokumentacji medycznej pracownika.

Postępowanie wyjaśniające i rozpoznanie choroby zawodowej

Po zgłoszeniu podejrzenia choroby zawodowej inspektor sanitarny przeprowadza postępowanie wyjaśniające, którego celem jest potwierdzenie lub wykluczenie związku choroby z warunkami pracy. Proces ten obejmuje analizę dokumentacji oraz badania lekarskie, które mają na celu określenie przyczyny dolegliwości zdrowotnych. W przypadku potwierdzenia choroby zawodowej wydawane jest orzeczenie lekarskie, które stanowi podstawę do dalszych działań pracodawcy. Stwierdzenie choroby zawodowej nakłada na pracodawcę obowiązek podjęcia działań mających na celu ochronę zdrowia pozostałych pracowników.

Działania zapobiegawcze i obowiązki informacyjne

Po stwierdzeniu choroby zawodowej pracodawca ma obowiązek wdrożyć działania mające na celu eliminację lub ograniczenie czynników ryzyka w środowisku pracy. Pracodawca jest zobowiązany do przeanalizowania warunków pracy oraz wdrożenia działań zapobiegawczych, takich jak zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe, modernizacja stanowisk pracy czy przeprowadzenie szkoleń z zakresu BHP, uwzględniających specyfikę zagrożeń na danym stanowisku pracy. Działania zapobiegawcze, mające na celu wyeliminowanie przyczyn powstania choroby zawodowej, mogą też obejmować zmianę technologii produkcji, zastosowanie nowoczesnych środków ochrony indywidualnej oraz wprowadzenie ścisłego nadzoru nad warunkami pracy.

Ważnym aspektem jest również obowiązek informowania pracowników o wystąpieniu choroby zawodowej oraz o podjętych działaniach zapobiegawczych. Ponadto konieczne jest prowadzenie dokumentacji dotyczącej chorób zawodowych oraz przechowywanie jej przez określony przepisami okres.

Skutki prawne i odpowiedzialność pracodawcy

Rozpoznanie choroby zawodowej może wiązać się z konsekwencjami prawnymi dla pracodawcy, w tym z koniecznością wypłaty odszkodowania dla pracownika lub byłego pracownika. Pracownik, u którego stwierdzono chorobę zawodową, ma prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, takich jak zasiłek chorobowy czy renta z tytułu niezdolności do pracy. Pracodawca jest również zobowiązany do dostosowania stanowiska pracy do możliwości zdrowotnych pracownika lub, w przypadku braku takiej możliwości, do zmiany stanowiska pracy.

Niedopełnienie obowiązków przez pracodawcę może skutkować sankcjami prawnymi, w tym nałożeniem kar administracyjnych przez inspektora pracy lub inspektora sanitarnego. W skrajnych przypadkach pracodawca może ponosić odpowiedzialność karną za narażenie zdrowia lub życia pracownika.

Warto też wiedzieć, że pracodawca, o którego została stwierdzona choroba zawodowa, musi liczyć się z koniecznością poniesienia pewnych kosztów, do których można zaliczyć koszty związane z przeorganizowaniem lub stworzeniem nowego stanowiska pracy dla osoby, u której stwierdzono chorobę zawodową. Jeśli pracodawca nie zorganizuje stanowiska pracy dla poszkodowanej osoby, która w wyniku choroby zawodowej utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku, musi dokonać wpłaty na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), a dodatkowo musi uwzględnić w kosztach zatrudnienia podwyższenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Podsumowanie

Obowiązki pracodawcy przy podejrzeniu choroby zawodowej są ściśle określone przepisami prawa pracy oraz przepisami dotyczącymi ochrony zdrowia pracowników. Pracodawca ma obowiązek niezwłocznego zgłoszenia podejrzenia odpowiednim organom, współpracy przy postępowaniu wyjaśniającym oraz wdrożenia działań zapobiegawczych. W przypadku stwierdzenia choroby zawodowej pracodawca jest zobowiązany do podjęcia działań mających na celu eliminację czynników szkodliwych oraz dostosowanie stanowiska pracy do potrzeb pracownika.

Przestrzeganie przepisów dotyczących chorób zawodowych nie tylko minimalizuje ryzyko prawne dla pracodawcy, ale także przyczynia się do poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników. Dlatego tak ważne jest, aby pracodawcy byli świadomi swoich obowiązków i podejmowali odpowiednie działania już na etapie podejrzenia choroby zawodowej.